علائم ایدز | آیا بیماری ایدز قابل درمان است؟

همه چیز در مورد بیماری ایدز ( اچ آی وی)

ایدز چیست؟

ایدز (AIDS) یا نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می‌شود. بیماری ناشی از ویروس HIV دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول (عفونت حاد) فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفلوآنزایی را تجربه کند. به همین دلیل معمولاً این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می‌شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می‌شود.

هر چقدر که بیماری ایدز پیشرفت یابد، تداخل بیشتری با دستگاه ایمنی بدن پیدا می‌کند و باعث می‌شود که افراد به عفونت‌هایی مانند عفونت فرصت‌طلب و تومور دچار شوند، البته معمولاً در افرادی که دستگاه ایمنی آن‌ها به خوبی عمل می‌کند تأثیرگذار نیست. در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز خواهد شد که شمار سلول‌های CD4+ T به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد.

علائم بیماری ایدز:

مراحل عفونت HIV عبارتند از:

عفونت حاد، دوره نهفتگی ایدز: عفونت حاد برای چند هفته به طول می‌انجامد و علائمی مانند تب، لنفادنوپاتی، فارنژیت، راش، درد عضله، ناراحتی و گلودرد به همراه دارد.

دوره نهفتگی بدون علائم ایدز: دوره نهفتگی بدون علائم یا با علائم کم است و بسته به فرد، از دو هفته تا بیست سال ممکن است طول بکشد.

مرحله آخر HIV (ایدز): زمانی معنی پیدا می‌کند که شمار سلول‌های CD4+ T به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد یا بیماری‌های خاص مرتبط با عفونت HIV رخ دهد.

راه‌های انتقال بیماری ایدز:

بیماری ناشی از ویروس اچ آی وی دارای سه مرحله اصلی است

- انتقال ایدز از طریق تماس‌ جنسی‌ با افراد آلوده‌:

اچ. آی. وی یا ایدز از طریق مایع منی (همچنین مایعی که قبل از منی خارج می‌شود) و ترشحات دستگاه تناسلی زنان و خون افراد مبتلا به آن منتقل می شود و افرادی که با این ترشحات، چه از طریق ارتباط با همجنس و چه از طریق ارتباط معمول جنسی تماس پیدا کنند دچار عفونت اچ. آی. وی می گردند. وجود بیماری های مقاربتی مثل سوزاک، سیفلیس و همچنین زخم های دستگاه تناسلی خطر آلودگی راچند برابر خواهد کرد.

بدیهی است اگر هیچ یک از دو طرف رابطه ی جنسی به عفونت اچ. آی. وی مبتلا نباشند به این بیماری مبتلا نخواهند شد. بعضی از گزارشات حاکی از آن می باشد که از طریق روابط جنسی دهانی نیز (اگرچه با احتمال کمتر) ممکن است فرد دچار عفونت با اچ. آی. وی گردد که احتمالاً در اثر زخم و خونریزی از لثه می باشد.در ارتباط جنسی دهانی احتمال انتقال بیماری کمتر است و به خونریزی از لثه ها و زخم دهان بستگی دارد. در هر حال احتمال انتقال بیماری به صفر نمی‌رسد.

 - انتقال ایدز با استفاده‌ از سرنگ‌های مشترک‌ آلوده‌ برای‌ تزریق‌ مواد مخدر

 - تزریق‌ خون‌ فرد مبتلا به ایدز یا فرآورده‌های‌ خونی‌ آلوده‌

- مواجهه‌ کارکنان‌ بیمارستانها و تکنسین های‌ آزمایشگاهی‌ با خون‌، مدفوع ، یا ادرار افراد آلوده‌ به‌ ویروس‌ ایدز.

- انتقال از مادر باردار آلوده ایدز به نوزاد

پیشگیری‌ از بیماری ایدز:

از تماس‌ جنسی‌ با افراد آلوده‌ به ایدز خودداری شود

 از تماس‌ جنسی‌ با افراد آلوده‌ به ایدز یا افرادی‌ که‌ مواد مخدر تزریقی‌ مصرف‌ می‌کنند خودداری شود.

 از کاندوم‌ استفاده‌ شود.

 از بی‌بندوباری‌ جنسی‌ خودداری شود.

 خون‌ یا فرآورده‌های‌ خونی‌ باید از لحاظ‌ آلودگی‌ بررسی‌ شده‌ باشد.

تشخیص بیماری ایدز :

تشخیص بیماری ایدز از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است.

ایدز غیرقابل درمان نیست

ایدز کی و چگونه وارد ایران شد؟

همه‌گیری ابتلا به ویروس ایدز در ایران، از اوایل دهه ۱۳۶۰ در میان بیماران هموفیل دریافت کننده فراورده‌های خونی مانند فاکتور ۸ و فاکتور ۹،   که از اروپای غربی وارد کشور می‌شد به طور پنهان و بی سروصدا شروع شد.

در سطح جهانی، با شناخت بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱ و کشف ویروس ایدز (HIV) در سال ۱۹۸۳، انتقال ویروس ایدز از راه خون آلوده و تماس جنسی با افراد مبتلا به اچ آی وی مشخص شد. ضمنا در سال ۱۹۸۵ با کشف تست‌های سرولوژیک برای تشخیص اچ آی وی و ایدز، راه برای پیشگیری و کنترل ایدز هموارشد.

همراه با شناسایی اچ آی وی و ایدز به عنوان یک بیماری قابل انتقال از خون آلوده، غربالگری خون و فراورده‌های خونی در بسیاری از کشورهای دنیا بویژه کشورهای پیشرفته آغاز شد.  در نتیجه با تهیه فرآورده‌های خونی حرارت دیده، گام‌های موثری در پیشگیری از انتقال اچ آی وی در دریافت کنندگان خون و فرآورده‌های خونی برداشته شد.

در ایران اولین مورد ایدز در سال ۱۳۶۵ در یک کودک پنج ساله هموفیلی تشخیص داده شد.  با بررسی تمام افراد هموفیلی در کشور که تعداد آنها در آن زمان به حدود ۲۰۰۰ نفر می‌رسید و همه آنها نیز از فاکتورهای خونی ۸ و ۹ وارداتی استفاده کرده بودند، مشخص شد که حدود ۱۵ درصد از آنان به ویروس ایدز (HIV) مبتلا شده‌اند.

موج دوم همه‌گیری‌ از اوائل دهه ۱۳۷۰ در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع  و دامنه آن به زندان‌ها کشیده شد؛  به طوری که در شروع این موضوع،  بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان به اچ آی وی را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند.

با ایجاد کلینیک‌های مثلثی (با هدف پیشگیری از ایدز، اعتیاد و بیماری‌های آمیزشی) که در کرمانشاه شروع شد و به سایر نقاط کشور توسعه یافت، برنامه پیشگیری و کنترل ایدز با استقبال بیشتری روبرو شد و با ایجاد مراکز مشاوره و تست داوطلبانه در اغلب استان‌ها و شهرستان‌های کشور همراه با توزیع سرنگ و سوزن یکبار مصرف در زندان‌ها و ترویج برنامه‌های آموزشی و اطلاع رسانی، موفقیت بیشتری در کاهش آسیب در معتادان تزریقی و جلوگیری از انتشار وسیع اچ آی وی و ایدز در جامعه به دست آمد،  به طوری‌که درصد مبتلایان به اچ آی وی و ایدز در اثر اعتیاد تزریقی از بیش از ۸۰ درصد  در اوائل دهه ۱۳۷۰،  به کمتر از ۶۰ درصد در حال حاضر کاهش یافت.

موج سوم ایدز در ایران:

 طی چند سال اخیر با توجه به متداول شدن مصرف مواد محرک صنعتی از نوع آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها که منجر به رفتارهای جنسی مهار گسیخته‌ای می‌شوند، درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به ویژه در جوانان رو به افزایش است و به شروع موج سوم همه گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است.

در صورت عدم توجه به مشکل اعتیاد به مواد محرک‌های جدید مانند آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها، به علت افزایش روابط جنسی پرخطر بویژه در جوانان، این نگرانی وجود دارد که در طی چند سال آینده موج سوم همه گیری اچ آی وی و ایدز که از تماس جنسی مهارگسیخته ناشی خواهد شد، جای خود را در جامعه بویژه در میان جوانان و نوجوانان باز کرده و مشکلات جدیدی را برای کشور به وجود آورد.

آیا راهی برای درمان ایدز وجود دارد؟

ایدز برخلاف تصور عموم بیماری غیرقابل درمان نیست و در حال حاضر درمان های مفیدی برای بیماری ایدز شناخته شده که در ایران هم بیماران از این درمان ها استفاده می کنند. البته درمان ها به ریشه کنی کامل ویروس از بدن منجر نمی شود، اما باعث می شود ویروس در خون غیرقابل شناسایی شود. روش های درمان ایدز تا حد زیادی بیماری را کنترل کرده، باعث بهبود سیستم ایمنی بدن می شود و طول عمر را نسبت به کسانی که درمان ایدز انجام نداده اند، بیشتر می کند. 

درمان بیماری ایدز را چه زمانی باید شروع کرد؟

خوشبختانه درمان ایدز در ایران رایگان است و وزارت بهداشت داروهای بیماران مبتلا به ایدز را تامین می کند. چندین مرکز در سطح کشور داروها را برای بیماران و تحت نظر پزشک ارائه می دهند. درمان ایدز هرچه زودتر و در مراحل اولیه بیماری شروع شود به نفع بیمار است اما توصیه می کنیم حتی اگر زمان زیادی از بیماری گذشته است اما باز هم برای درمان اقدام شود. در گذشته گفته می شد بیماران صبر کنند تا بیماری کمی پیشرفت کند، اما الان گفته می شود احتمالا هرچه درمان بیماری ایدز سریع تر آغاز شود، بهتر است.

آیا مبتلایان به ایدز می توانند ازدواج کنند؟

ما کسی را که به بیماری ایدز مبتلاست، از ازدواج منع نمی کنیم اما برای این موضوع حتما باید با پزشک مشورت کند و موضوع با فرد مورد نظر در میان گذاشته شود و با اطلاع از این قضیه، ازدواج انجام شود. پزشک راه های جلوگیری از انتقال بیماری را به فرد آموزش می دهد تا همسر هم به این بیماری مبتلا نشود. پایبندی به روابط جنسی شرعی و با یک شریک جنسی و کاندوم روش های خوبی برای جلوگیری از انتقال این بیماری از طریق ارتباط جنسی است.

گردآوری: بخش سلامت و پزشکی سرپوش