علائم و عوارض اعتیاد به الکل

اعتیاد به الکل افراد مختلفی را از هر قشری درگیر خود می‌کند

الکل چیست؟

الکل خالص، مایعی شفاف است و معمولاً دارای ۹۶ تا ۹۷ درجه الکل خالص است. به این معنی که در ۱۰۰ درصد حجم آن، ۹۷ درصد حجم الکل و ۳ درصد حجم آب و دیگر ناخالصی ها وجود دارد. الکل اتانول از دیر زمانی شناخته شده و در طبیعت تقریباً در همه جا یافت می شود. الکل یک ماده روانگردان است که هشیاری شخص را تغییر داده و ادراکات و رفتار را متحول می سازد. نوشیدنی های الکلی در نتیجه عمل تخمیر از انواع غلات (مانند جو، گندم، برنج)، سبزیجات و میوه ها بدست می‎ آیند.

تخمیر یک فرآیند طبیعی است که طی آن یک مخمر هوازی روی مواد که قرار است از آن الکل تهیه شود، قرار داده می شود. این مخمر مواد قندی را تفکیک کرده و از نشاسته موجود در آن تغذیه می کند که طی این فرآیند این روانگردان تهیه می شود. در یک تخمیر طبیعی، حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد الکل بدست می آید. در صورتی که بخواهند نوشیدنیهایی با غلظت بیشتری تهیه کنند، از عمل تقطیر استفاده می کنند. در فرآیند تقطیر، میوه های ترش شده یا دیگر مواد اولیه را می جوشانند و بخار حاصل از آنرا جمع آوری می کنند و با سرد کردن آن مایعی بدست می آورند که از آب کم تر و الکل بیشتری برخوردار است. الکل اتیلیک یا متانول که بدین گونه بدست می آید، ماده ای است که بعنوان یک کندکننده فعالیت ذهنی و بدنی عمل می کند.  

از نظر طبقه بندی فارماکولوژی، الکل تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب است که جزء آرام بخشها و سستی زاها طبقه بندی می شود. در پزشکی مصارف زیادی دارد ولی به دلیل سو استفاده در مصرف آن، مشکلاتی را در جامعه بشری ایجاد می کند. نوشیدن الکل در دین اسلام حرام و گناه کبیره شمرده شده است و باعث عدم پذیرش اعمال تا چهل روز می باشد. شراب در فقه اهل سنت نجس شمرده شده است.

اعتیاد به الکل

جوانان و نوجوانان الکل را (هم از نظر میزان و هم از نظر دفعات مصرف) بسیار بیش از سایر مواد اعتیاد آور مورد مصرف قرار می دهند. هرچند اعتیاد به الکل در کودکان زیر ۱۴ سال امر شایعی نیست ولی ابتدای نوجوانی، دوران به خصوص پرخطری برای شروع مصرف الکل به حساب می آید. بعضی از والدین، صرفاً “تجربه” مصرف الکل در فرزندشان را خیلی خطرناک نمی بینند، ولی باید بدانند که الکل یک ماده نیرومند و دارای خاصیت تأثیرگذاری بسیار بالا روی خلق است.

الکل نه تنها بر ذهن و بدن تأثیر می گذارد، بلکه سبب می گردد که نوجوانان قضاوت صحیح و مهارت های مقابله خود در برابر آن از دست بدهند. الکل یکی از انواع مواد اعتیادآور به حساب می آید و قدرت اعتیادآوری آن کم تر از دیگر مواد نیست. الکل به علت تاثیرش بر کاهش عملکردهای حیاتی بدن جزء مواد کندکننده رده بندی می شود. اعتیاد زمانی اتفاق می افتد که در اثر مصرف مجدد الکل، بدن شخص تحمل پیدا کرده و دچار وابستگی جسمی و روانی شود. در پی تحمل ایجاد شده، بدن برای کسب لذت های قبلی به میزان بیشتری از الکل احتیاج پیدا می کند. افزایش مستمر در مقدار مصرف روز به روز به شدت اعتیاد به الکل می افزاید.

مراحل اعتیاد به الکل

افراد مبتلای اعتیاد به الکل، در ابتدا از نوشیدن آن در مهمانی ها شروع می نمایند و به زودی می آموزند که الکل به آنها در نگرانی ها و فشارهای زندگی و مشکلات روانی روزمره آرامش می بخشد. نتیجتا شرابخوار بیشتر و بیشتر بسوی مصرف کشیده می شود. نسبت از کنترل خارج شدن شراب خواری در افراد به عوامل بسیار بستگی دارد من جمله سن، جنسیت، سوابق خانوادگی (عامل وراثت مؤثر است و در صورتیکه والدین هر دو الکلی باشند خطر ابتلا به الکلیسم بالا می رود.)

اگر چه تا الکلی شدن راه طولانی است ولی معمولاً برای اغلب افرادی که در شروع الکلی شدن می باشند مرحله بعدی بسیار همسان است. نخست شخص نوشیدن مخفیانه را شروع می نماید و در خصوص نوشیدن خود حس تقصیر می کند. هم صبح گاه و هم شبانگاه مشروب می نوشد، بتدریج میزان مصرف او برای آسوده تر بودن رو به افزایش می گذارد. امکان دارد او آنقدر به مصرف الکل ادامه دهد که جسما بیمار شود (اعتیاد به الکل). در این مرحله شخص در مقابل الکل بسیار مقاوم می شود.

اعتیاد به الکل در زنان

سهولت دستیابی به الکل بگونه ای که بتوان آنرا از مغازه های سرگذر و سوپر مارکت های محل خریداری نمود، خود علت احتمالی گرایش فزاینده زنان به سوی اعتیاد به الکل است. الکل نه تنها مخدر است بلکه جامعه آنرا می پذیرد. میتوان آنرا در کنار غذای گربه، پدر رختشوئی و دیگر لوازم روزمره خریداری کرده و با خود به خانه برد و هیچکس هم بدان توجهی نمی کند. در مقابل هر ده نفر مرد معتاد در ده سال پیش، صرفا یک زن معتاد وجود داشت ولی امروزه این نسبت به سه بر یک فزونی یافته است.

اعتیاد به الکل می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود

اعتیاد به الکل در زنان سی تا پنجاه سال بسیار متداول است. در منازل بسیار مدرن، آن جا که زنان بیشماری از تنهایی و یکنواختی زندگی رنج می برند در آن سوی درب های رنگارنگ اینگونه منازل زنان معتاد به الکل زندگی می نمایند. بعضی از آنها که هنوز در تله این نوع اعتیاد گرفتار نشده اند، احیانا مبتلا به مواد آرام بخش می باشند و خیلی از این گروه با اعتیاد به هر دو ماده مخدر دست و پنجه نرم می نمایند. اینگونه زنان به دلیل یکنواختی، استرس، یاس و تنهایی به الکل متوسل می شوند. در آغاز، مصرف الکل امری آسان است و در تهیه آن هیچگونه مشکلی نیست. حتی امکان دارد پنهانی از مردان نوشیدن یک امتیاز اجتماعی محسوب گردد ولی آنگاه که عادت به اعتیاد تبدیل می شود دیگر برای ترک آن دیر شده است، زن معتاد خود را مواجه با حس گناه و شرمندگی می یابد. احساسات مخربی که بر تنهایی، یکنواختی و یاس معتاد افزوده می شود و آن هنگام است که اعتیاد به شکل مشکلی تمام عیار خود را نشان می دهد.

علائم اعتیاد به الکل

برای این که بتوانید تشخیص دهید مصرف الکل منجر به ایجاد اعتیاد در شما یا اطرافیانتان شده است یا خیر؛ میتوانید علائم زیر را در او بررسی کنید. ولی برای تشخیص نهایی یقینا با یک روان شناس متخصص در حوزه اعتیاد مشورت نمایید.

- خوشحالی و قبراق بودن، معمولاً از علایم اعتیاد به الکل در شخصی است که الکل مصرف می کند.

-  افزایش میزان یا تعداد دفعات مصرف هم یکی از نشانه های اعتیاد به الکل در فرد است.

- در پی استفاده مکرر و بی رویه از الکل، علائمی مثل عرق کردن شدید و لرز بدنی تمام شبهات لازم برای اعتیاد به الکل را از بین می برد و آنرا به یقین تبدیل می کند.

- از علائم اعتیاد به الکل در شخص می توان به ایجاد تحمل بسیار بالا در برابر اثرات الکل اشاره نمود.

- پرهیز از رفتن به مکانهایی که امکان نوشیدن الکل در آن جا وجود ندارد از علائم اعتیاد به الکل است.

- یکی از بارزترین علائم اعتیاد به الکل یا دیگر مواد مخدر در شخص، اخلال در حافظه و قدرت تصمیم گیری و عدم تمرکز است.

- از جمله نشانه های جدی اعتیاد به الکل که در زمان های عدم مصرف فرد را بخود درگیر می کند میتوان به تکلم بریده بریده و عدم تعادل رفتاری اشاره کرد. 

- یکی از نشانه های اعتیاد به الکل، تغییر در روابط دوستانه با افرادیست که اهل مصرف سنگین الکل هستند.

- افزایش خواب آلودگی و بیماری افسردگی یکی دیگر از علائم اعتیاد به الکل در شخص است.

خطرات اعتیاد به الکل

خطر مهمی که مصرف کنندگان الکل را تهدید می نماید اعتیاد به الکل است. به این معنی که شخص در تله نیاز به نوشیدن مداوم الکل گرفتار می شود. بر اساس آمار منتشره از طرف سازمان بهداشت جهانی بین ۱ تا ۱۰ درصد از جمعیت دنیا متکی به مصرف الکل بوده و در این راه توان خود را از دست داده اند. هر که بعد از شروع نتواند مقدار مصرف و توقف آنرا کنترل نماید معتاد به الکل است و معنایش آن است که مقدار مصرف در حد زیاده روی می باشد. متخصصین در مورد مقدار الکل مورد نیاز برای معتاد شناختن شخص، نظرات متفاوتی دارند ولی آمار نظرخواهی برابر آن است که اگر شخص پنج پاینت آبجو یا یک سوم پاینت ویسکی در روز مصرف نماید با مشکلاتی رو به رو خواهد شد.

تقریباً از هر سه نفر شرابخوار یکی در این گروه قرار دارد و یا به این گروه نزدیک می شود. خطرات ناشی از اعتیاد به الکل بسیار ویرانگر است. احتمال خطر مرگ برای شخص الکلی چهار برابر بیش از احتمال آن برای شخص غیر الکلی در همان سن، جنس و شرایط اقتصادی می باشد. امکان درگیری در تصادفات بطور اعم و یا ابتلا به امراض شدید کبدی و یا سرطان هم برای افراد الکلی بیش از سایرین است.

عوارض جسمانی اعتیاد به الکل

برخی از عوارض جسمانی اعتیاد به الکل عبارتند از:

• حالت تهوع
• کاهش فشارخون
• سرگیجه و حس گیجی در اثر ورم رگ ها
• حس گرما
•  افزایش ترشح اسید معده
• تلو تلو خوردن زمان راه رفتن
• اختلال عمومی در حواس، تاری دید و تکلم بریده بریده 
• بیماری های معده (مانند زخم معده)، مری، كبد، لوزالمعده

افرادی که اعتیاد به الکل دارند حتی زمانی که می‌خواهند، توانایی توقف نوشیدن الکل را ندارند

شیوه ترک افراد مبتلا به اعتیاد به الکل

معتادین به الکل اگر خواستار موفقیت در ترک اعتیاد خود باشند اول بایستی مشکل خود را دریابند، سپس حقیقتا مصمم به ترک اعتیاد به الکل شوند. در مراحل ترک، درصورتی که معتاد پذیرای کمک اطرافیان خود نباشد هیچیک از متخصصین و بستگان او در همیاری با او توفیقی نخواهند یافت. الکلی واقعی اگر خواهان ترک اعتیادی موفقیت آمیز است باید مصرف الکل را مطلقا در طول زندگی خود ترک گوید. اگرچه افرادی که در مصرف الکل زیاده روی می نمایند قادر به کنترل مصرف خود هستند ولی الکلی ها باید مصرف الکل را یک باره قطع نمایند. برای آنان هر روز که بگذرد به منزله شروع مبارزه نوینی علیه اعتیاد است. در این روند حتی میزان بسیار کم و متعارفی از الکل که در داروهای ضدسرفه و دیگر داروها موجود است میتواند فاجعه انگیز باشد.

علائم ترک خفیف الکل

شروع علایم ۱۲- ۸ ساعت بعد از کاهش یا قطع الکل است که این علائم عبارتند از:

• لرزش
• تحریک پذیری
• بی اشتهایی
• حالت تهوع، استفراغ
• ناراحتی اپیگاستر
• بالا رفتن مختصر تا متوسط علائم حیاتی
• بی خوابی

علائم در عرض ۲۴ ساعت به اوج میرسد و امکان دارد در عرض ۷۲- ۴۸ ساعت فروکش کند.

ترک الکل چند روز طول می کشد؟

زمانی که اعتیاد به الکل مدت زیادی طول بکشد خیلی نمی توان با آن مقابله کرد و آنرا شکست داد ولی ناممکن نیست. بطور کلی ترک هر ماده اعتیاد آوری شامل برنامه ای جامع است که تمام نیازهای جسمی و روحی شخص معتاد را دربر بگیرد. در این بین در مراکز ترک اعتیاد برنامه هایی مانند مشاوره فردی، درمان گروهی، سمینار و کارگاه های آموزشی هم برگزار می کنند. ۷۲ ساعت تا یک هفته بعد از قطع مصرف ناگهانی الکل امکان بروز تشنج و حالتهای هذیانی شدیدی که امکان دارد منجر به مرگ شود، وجود دارد که نظارت تخصصی را در این دوران الزامی می کند.

هم‌زمان با مراحل ترک اعتیاد به الکل، روان درمانی ضروری است

گردآوری: بخش سلامت سرپوش