ماستیت یا عفونت سینه بیماری شایع زنانه

ماستیت

ماستیت چیست؟

ماستیت به التهاب بافت پستان گفته می شود که در برخی از موارد همراه با عفونت است. درد. تورم، گرمی و قرمزی در سینه می تواند همراه با التهاب مشاهده شود، از طرفی عفونت می تواند تب و لرز را هم برای بیمار به همراه داشته باشد. ماستیت بیشتر در دوران شیردهی زنان را درگیر می کند اما ورم پستان می تواند هم در زنان غیر شیرده و هم مردان ایجاد شود. ورم پستان در دوران شیردهی احساس ضعف ایجاد کرده و مراقبت از کودک را دشوار می کند.

این بیماری شایع ترین بیماری پستان است که ممکن است خود به خودی یا در دوران شیردهی ایجاد شود، البته شایع ترین نوع آن مربوط به دوران شیردهی است. علائم ناشی از ماستیت می توانند به صورت ناگهانی یا در یک بازه زمانی روی پستان ها تاثیر بگذارند. 

باید توجه کرد که این بیماری سرطان نیست یا شانس ابتلا به سرطان را بالا نمی برد. سنی که برای این بیماری در نظر می گیرند غالبا بین ۱۷ تا ۴۲ سالگی است. شدت بروز بیماری در افراد مختلف، متفاوت است؛ برای مثال در بعضی از افراد این بیماری به صورت موقتی و گذرا بروز می کند و در برخی دیگر با علائم شدید و تکرار شونده همراه است.

همه چیز درباره ماستیت

دلایل ایجاد ماستیت چیست؟

پستان از چندین غده و مجرا تشکیل شده است که همه آنها به نوک سینه و ناحیه رنگی اطراف آن ختم می شوند. مجاری که شیر از آن عبور می کند از نوک پستان شده و به بافت های زیرین گسترش می یابد، بعد از بارداری همه این مجاری با شیر پر می شوند و بعد از یک فشار کوچک شیر از نوک پستان بیرون می آید. 

ماستیت عفونی بیماری است که بیشتر در زمان شیردهی ایجاد می شود، در ادامه به مهمترین دلایل ابتلا اشاره شده است: 

وارد شدن باکتری از دهان نوزاد به مجاری شیر مادر

ابتلا به نوعی سرطان نام کارسینومای التهابی

مادر مبتلا به بیماری هایی مانند دیابت، ایدز یا نقص سیستم ایمنی باشد

مسدود شدن مجاری شیری به دلیل شیر ندان کامل به نوزاد

ورود میکروب به پستان از طریق ترک های ریزی که در نوک پستان وجود دارند.

حدود ۱ تا ۳ درصد از زنان شیرده ممکن است به ماستیت مبتلا شوند، اما این بیماری غالبا بین ۱ تا ۳ ماه بعد از زایمان ایجاد می شود. عواملی مانند مصرف دخانیات ممکن است این بیماری را تشدید کند. 

دلایل ایجاد ماستیت در زنان غیر شیرده:

ماستیت در زمان غیر شیرده ممکن ست در زنانی که تا به حال زایمان نداشته یا یائسه شده اند هم اتفاق بیوفتد. در این گروه از زنان عفونت پستان یا التهاب مزمن مجاری زیر آرئول صورت می گیرد. مهم‌ترین علت ماستیت در زنان غیر شیرده؛ تغییرات هورمونی است، در این مورد سلول های مرده و بقایای پوست مجاری شیری را مسدود می کند به همین دلیل حتی زنان غیرشیرده هم ممکن است به این بیماری عفونی مبتلا شوند. 

دلایل ایجاد ماستیت

علائم شایع ماستیت:

اصلی ترین مشکلی که در ماستیت ایجاد می شود درد است که بیمار را برای مراجعه به پزشک ترغیب می کند. علاوه بر درد علائم دیگری مانند تورم، گرما، قرمزی روی پوست سینه، عفونت و تب بالا هم احساس می شود که ممکن است برای یک خانم بسیار آزاردهنده باشد. 

به طورکلی زمان که پستان بیماران معاینه می شود کل بافت به صورت یکپارچه قرمز دیده می شود و درد شدیدی هم در پستان احساس می شود، این درد ممکن است به پزشک اجازه معاینه درست و کامل را ندهد. در صورتی که نوک سینه مادر شیرده معاینه شود، پزشک می تواند ببیند که بسیاری از مجاری بسته شده اند و شاید یک یا دو مجرا بیشتر باز نباشند، گاهی در نوک سینه مادر شقاقی ایجاد می شود که نشان می دهد میکروب از دهان نوزاد وارد شقاق و سپس مجاری ها شده در نتیجه مادر به ماستیت مبتلا شده است. 

عوامل خطر برای ورم پستان عبارتند از:

حمله ورم پستان در دوران شیردهی

نوک سینه زخمی یا ترک خورده باشد باوجودی که ورم پستان می تواند بدون ترک پوستی صورت بگیرد. 

سوتین ها تنگ که موجب فشار آمدن به سینه می شود، استفاده از کمربند ایمنی یا حمل کیف های سنگین هم می توانند جریان شیر را محدود کنند. 

خستگی یا استرس بیش از حد

تغذیه نامناسب

استعمال دخانیات

علائم و نشانه های ناشی از ماستیت می توانند به صورت ناگهانی ظاهر شوند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

حساسیت یا گرمی سینه زمان لمس

ورم کردن سینه

ضخیم شدن بافت سینه یا توده سینه

سوزش یا درد مداوم هنگام شیردهی

قرمزی پوست

تب ۳۸.۵ به بالا

فرد به طور کلی احساس بیماری می کند.

ماستیت و احساس بیماری ناشی از آن

تشخیص عفونت پستان:

عفونت پستان در انواع مختلفی وجود دارد که تشخیص آن هم بسته به نوع متفاوت خواهد بود. در مراحل ساده تشخیص اولیه غالبا با خودآزمایی پستان یا معاینه صورت می گیرد همچنین بیمارانی که تحت درمان با آنتی بیوتیک هستند ممکن است علائم معمولی مشاهده نکنند و فقط یک توده احساس شود. در این حالت هم تشخیص بهتر با سونوگرافی انجام می شود. 

درصورتی که تشخیص توده دارای مایع از توده جامد سخت باشد ممکن است فرد نیاز به سونوگرافی داشته باشد. معمولا از سونوگرافی بری تشخیص ماستیت ساده و آبسه هم استفاده می شود. 

یکی دیگر از روش های تشخیصی مربوط به گرفتن ترشحات از پستان و سپس کشت آنها است. این موضوع میتواند ارگانیسم های ایجاد کننده عفونت را نمایش دهد و سپس با تجویز آنتی بیوتیک فرد را درمان می کنند. 

زنانی که در دوران شیردهی نیستند اما ماستیت دارند یا افرادی که پاسخ خوبی به درمان نمی دهند ممکن است لازم باشد ماموگرافی یا بیوپسی انجام دهند. این اقدامات تشخیصی ضروری هستند زیرا انواع نادری از سرطان‌های پستان می‌‌توانند علائم ماستیت داشته باشند و در صورت تشخیص سریع‌تر راحت‌تر درمان خواهند شد.

درمان ماستیت:

آنتی بیوتیک ها: در صورتی که عفونت دارید غالبا از یک دوره ۱۰ روزه آنتی بیوتیک برای درمان شما استفاده می شود. برای به حداقل رساندن احتمال عود مصرف تمام داروها لازم است. درصورتی که ورم پستان بعد از مصرف آنتی بیوتیک هم درمان نشود باید در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید. 

مسکن ها: 

پزشک ممکن است از مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای بیمار استفاده کند، درصورتی که ورم پستان وجود داشته باشد شیردهی خطری ندارد، این موضوع حتی می تواند موجب رفع عفونت شود پس از شیر گرفتن ناگهانی کودک احتمالاً علائم و نشانه های شما را بدتر می کند. گاهی ممکن است پزشک برای کمک و حمایت فرد را به یک مشاور شیردهی ارجاع دهد.

درمان های خانگی برای رهایی از ماستیت سینه می تواند کاربردی باشد:

- پیش از شیردهی از پر کردن طولانی مدت سینه با شیر خودداری شود.

- بعد از شیردهی از کمپرس خنک یا یخ روی سینه استفاده شود. 

- استفاده از سوتین نرم.

- استراحت تا جایی که امکان دارد و پرهیز از فعالیت زیاد.

- برای داشتن رابطه ای موثر در دوران شیردهی با نوزاد و پیشگیری از هرگونه عارضه در این بیماری؛ بهتر است با یک پزشک مشورت داشته باشید. 

درمان ماستیت با استراحت

کاهش احتمال ابتلا به ماستیت:

درصورتی که نکات زیر رعایت شوند شانس ابتلا به ماستیت هم به حداقل کاهش پیدا می کنند: 

- در دوران شیردهی باید شیر را از سینه ها به صورت کامل تخلیه کنید.

- به نوزاد اجازه دهید پیش از اینکه از سینه دیگری شیر بنوشد، قبلی را به صورت کامل تخلیه کند. 

- موقعیتی که برای هر شیردهی استفاده می کنید در مرتبه بعد تکرار نکنید.

- مطمئن شوید که کودک در زمان شیردهی کاملا درست در آغوش شما قرار دارد.

- درصورتی که سیگار مصرف می کنید از پزشک خود در خصوص ترک مشورت بگیرید. 

- به بانوانی که ماستیت دارند توصیه می شود که برای کاهش تورم یا درد از کمپرس سرد استفاده کنند، البته باید دقت کرد که حتما کمپرس سرد باشد زیرا کمپرس گرم می تواند التهاب بافت پستان را افزایش دهد و در نتیجه تورم زیاد می شود. 

- بهتر است مادران زمانی که سینه نرم تر می باشد تمام شیر را تخلیه کنند و سپس به نوزاد شیر بدهند. 

شیردادن مکرر نوزاد برای کاهش التهاب سینه مادر توصیه می شود حتی اگر درد هم دارند این کار برایشان مفید خواهد بود. 

- درصورتی نیاز می توانید از شیردوش های مخصوص برای این کار استفاده کنید. 

- مایعات فراوان مصرف شود تا علائم آزاردهنده ماستیت کاهش پیدا کرده و میزان تولید شیر زیادتر شود. 

- مصرف داروهای استروئیدی و ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن می تواند در کاهش دردهای ناشی از ماستیت بسیار موثر باشد.

- درصورتی که ماستیت شدید باشد پزشک از آنتی بیوتیک برای رفع عفونت استفاده می کند، مصرف دقیق و منظم این داروها باید حتما درنظر گرفته شود. از مصرف خودسرانه هر گونه دارو جهت درمان این بیماری خودداری شود.

- مصرف داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک های تجویز شده از سوی پزشک برای نوزاد ایمن بود و ضرری برای او ندارد.

آیا شیر دادن به نوزاد با وجود ماستیت خطری ندارد؟

ماستیت نمی تواند شیر مادر را آلوده کند، پس دلیلی برای توقف شیردهی وجود ندارد، هرچند زمان ابتلا مادر ممکن است درد بسیار زیادی را تحمل کند اما مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک این مشکل را تا حدی برطرف می کند. شیردهی آسان تر خواهد شد. 

شیر دادن به بهبود وضعیت ماستیت کمک شایانی می کند، خروج شیر از پستان رفته رفته وضعیت بیمار را بهبود می دهد، ممانعت از این کار وضعیت بیمار را تشدید می کند. 

شیر دادن به نوزاد در زمان ابتلا به ماستیت

راه‌های پیشگیری از ماستیت:

بعد از اینکه بهبودی کامل بیماری صورت گرفت احتمال برگشت دوباره وجود دارد، پس برای پیشگیری از عوارض ایجاد شده می توانید نکات زیر را مدنظر قرار دهید: 

- برای شیردهی به نوزاد مدام پستان ها را عوض کنید تا شیر به صورت کامل تخیله شود. 

- تا زمانی که نوزاد نمی تواند غذا بخورد شیردهی را ادامه دهید. 

- ساعات بین نوبت های شیردهی را طولانی نکنید برای مثال هر دوساعت یکبار. 

- پیش از شیردهی پستان را با آب گرم بشویید تا عبور شیر از مجرا آسان تر شود.

- برای اتمام دوره شیردهی باید به تدریج این کار را انجام دهید، پایان‌دهی یکباره باعث احتمال برگشت ماستیت می‌شود.

عوارض ماستیت:

درصورتی که ماستیت در اسرع وقت درمان نشود ممکن است منجر به ایجاد آبسه در پستان شود این آبسه درنهایت موجب تجمع عفونت در ناحیه مورد نظر خواهد شد. در مواردی که ماستیت شدید می شود پزشک درخواست می کند که یک اسکن اولتراسوند برای تعیین محل دقیق آبسه ایجاد شده، انجام شود. بعد از اینکه محل دقیق آبسه مشخص شد یک جراحی جزئی با داروی بی حس کننده انجام شده و توده برداشته می شود. این برشی که روی سینه مادر ایجاد می شود بسیار کوچک است و در روند شیردهی اختلالی ایجاد نمی کند.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش