رفلاکس معدهرفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده زمانی ایجاد می شود که اسید و سایر محتویات معده از طریق دریچه بین مری و معده وارد مری یا حتی حلق شوند. دریچه پایینی مری شبیه به یک حلقه است و بافت عضلانی دارد که در هنگام ورود غذا به معده یا خروج گازهای معده باز می شود.
بعد از اینکه غذا به معده وارد شد این دریچه بسته می شود تا از بازگشت غذا به مری جلوگیری کند. زمانی که دریچه ضعیف شده یا آسیب ببیند ممکن است با اختلال در عملکرد روبرو شود و در نهایت رفلاکس رخ می دهد.
پزشکان معتقد هستند علائم رفلاکس معده درصورتی که بیشتر دو مرتبه در هفته ایجاد شود، احتمال خیلی زیادی برای ابتلا به بیماری وجود دارد. به همین دلیل این رفلاکس معده را به انواع گوناگونی تقسیم می کنند:
رفلاکس کلاسیک: در این اختلال محتویات معده تنها تا مسیر مری بالا می آیند و به حلق نخواهند رسید. علائم رفلاکس کلاسیک شامل سوزش سرمعده یا سردل می باشد.
درد ناشی از رفلاکس معدهعلائم و نشانه های رفلاکس معده:
به طورکلی رفلاکس معده با مجموعه ای از نشانه ها همراه خواهد بود شایع ترین علامتی که می توان برای رفلاکس معده درنظر داشت شامل موارد زیر می باشند:
- بو و مزه بد دهان که به دنبال ورود مایع ترش و تلخ از معده به دهان ایجاد می شود.
- افراد اصطلاحا از عبارت ترش کردن برای توصیف وضعیت خود استفاده می کنند.
- احساس سوزش و درد در ناحیه زیرجناغ سینه که به اصطلاح سوزش سردل خوانده می شود.
- این اتفاق معمولا با تماس اسید معده و دیواره مری منجر به آسیب و زخم به این ناحیه خواهد شد.
- داشتن حالت تهوع یا نیاز به استفراغ به خصوص در زمان صبح
- نیاز به آروغ زدن های پی در پی در طول روز
- احساس درد در گلو و سرفه کردن‌های زیاد.
- آسیب وارد شده به گلو که به دنبال بازگشت اسید به مری ایجاد می شود
- اشکال در تنفس و حتی ابتلا به آسم در صورت تداوم رفلاکس معده و شدید شدن آن
- ایجاد سکسکه های شدید
- اختلال در قورت دادن و بلع غذا
- التهاب در حنجره و تغییر در صدا به دنبال تماس با اسید معده
- بهترین راهی که می توان از ابتلا به رفلاکس معده مطمئن شد مراجعه به پزشک آندوسکپی فوقانی است، بیوپسی مری، مانومتری مری، عکسبرداری از قسمت فوقانی دستگاه گوارش و انجام آزمایش پروب اسید نیز توصیه می شوند.
دلایل ابتلا به رفلاکس معده:
هر فردی ممکن است در طول زندگی خودش با رفلاکس معده روبرو شود این اختلال حداقل هفته ای دومرتبه ممکن است ایجاد شود که می تواند به عوارض ختم شود. در ادامه به دلایل رایجی اشاره می شود که می توانند زمینه ابتلا به رفلاکس را فراهم کنند:
- مصرف کردن نوشیدنی های الکلی، آبمیوه های اسیدی یا نوشابه های گازدار
- مصرف بیش از اندازه کافئین
- مصرف کردن مواد غذایی محرک از قبیل ترشیجات، مرکبات، سیر و پیاز، شکلات و مواد غذایی مشابه
- مصرف دخانیات
- استفاده از رژيم غذایی نامناسب و غیرمتعادل (رژیم غذایی نامناسب مقدار فیبر کافی را ندارد)
- استفاده متداول از موادخوراکی مضر مانند نمک، غذاهای پرچرب، فست فود، غذاهای خیلی تند و برخی دیگر از غذاها
- دراز کشیدن بعد از مصرف وعده های غذایی
- استرس های زیاد و فشارهای روانی
- بارداری در برخی از زنان به دنبال فشار زیاد براندام های داخلی منجر به رفلاکس معده می شود
- داروهایی مانند آنتی هیستامین‌ها، مسکن‌ها مانند ایبوبروفن، قرص‌های ضدافسردگی، آرام بخش‌ها، داروهای مربوط به بیماری آسم و بلوکه کننده‌های کانال کلسیم می توانند منجر به رفلاکس شوند.
- ابتلا به بیماری فتق هیاتال که در آن قسمت بالایی معده به طرف دیافراگم می آید و به مرور زمان وارد قفسه سینه خواهد شد.
دلایل ابتلا به رفلاکس معده؛ مصرف برخی داروهاتشخیص رفلاکس معده:
اطلاعاتی که در طول دوره اختلال از خود به دست آورده ایم، معاینات و گاهی آزمایشات پزشک می تواند تشخیص قطعی را بیان کند.
شرح حال:
در صورتی که در ابتدای بامداد یا بعد از هروعده غذایی با تغییر صدا روبرو شدید احتمال خیلی زیادی برای ابتلا به التهاب حنجره و تارهای صوتی وجود دارد که این مشکل به دنبال بازگشت محتویات معده تا حلق ایجاد می شوند.
شدت علائم:
معمولا پزشک درخصوص شدت علائم از شما سوالاتی می پرسد.
اندازه‌گیری سطح اسید مری و معده:
درصورتی که رفلاکس تداوم داشت یا با شدت بیشتری همراه بود پزشک سطح اسید معده، مری و روده را پایش می کند. برای این ارزیابی از دستگاه مخصوص استفاده می شود که سطح اسید حلق را اندازه می گیرد.
پیشگیری از رفلاکس معده:
یکی از بهترین روش هایی که می تواند از رفلاکس معده پیشگیری کرده یا آن را درمان کند مربوط به تغییر سبک زندگی است. البته در این میان نکاتی وجود دارند که شامل موارد زیر می باشند:
- ترک سیگار
- کوچک کردن وعده های غذایی
- دراز نکشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا
- آدامس جویدن بعد از غذا خوردن
- عدم استفاده از غذاها یا نوشیدنی هایی که علائم رفلاکس معده را تشدید می کنند.
- عدم استفاده از لباس یا کمربندهای تنگ
- کاهش وزن در صورت ابتلا به اضافه وزن
- درصورتی که رعایت موارد عنوان شده کافی نبود ممکن است برای بهبود علائم نیاز به تجویز دارو وجود داشته باشد.
رفلاکس معده یا ترش کردندرمان خانگی رفلاکس معده:
همانطور که اشاره شد رفلاکس معده همان بازگشت اسید و محتویات معده به مری یا حلق است. در این صورت دریچه بالایی مری شل شده و رفلاکس ایجاد می شود. به طورکلی این حرکت رو به عقب اسید معده (خلاف جهت طبیعی حرکت محتویات معده)، بازگشت اسید معده یا رفلاکس معده گفته می‌شود. سوزش سردل یا بالای شکم که ممکن است همراه با درد هم باشند از شایع ترین علائم رفلاکس معده هستند.
درصورتی که هرکدام از موارد زیر وجود داشته باشند ممکن است شرایط را برای ایجاد رفلاکس فراهم کرده یا منجر به بدتر شدن آن شوند:
- پاکسازی ضعیف و غیرموثر غذا و اسید معده از سطح مری
- تولید اسید زیاد در معده
- تاخیر در تخلیه محتویات معده
- با تغییراتی که می توان در سبک زندگی آنها را ایجاد کرد یا به عبارتی روش های خانگی در کنار دارو درمانی، علائم ناشی از رفلاکس برطرف شده همچنین از بروز عوارض این بیماری جلوگیری خواهند کرد.
در زیر با این روش‌های درمان خانگی رفلاکس معده آشنا می‌شویم:
آهسته و پیوسته خوردن:
هرچه مقدار پر شدن معده در یک وعده غذایی بیشتر شود احتمال ایجاد رفلاکس معده و علائم ناشی از آن بیشتر می شود، در صورتی که خودتان را عادت دهید به جای سه وعده غذایی زیاد، هر مرتبه حجم کمتری غذا را در وعده های زیاد بخورید؛ معده به تدریج پر شده و علائم رفلاکس کاهش پیدا می کنند.
پرهیز از برخی غذاها:
برخی از موادغذایی می توانند رفلاکس معده را تحریک کنند برای مثال غذاهای چرب، تند یا پرادویه، گوجه، نعنا، پیاز، سیر، قهوه، شکلات، چایی، نوشابه گازدار و نوشیدنی‌های الکلی و... درصورتی که این غذاها به صورت مرتب میل شوند بهتر است در سبک تغذیه خود تغییر ایجاد کنید تا متوجه ارتباط میان این موضوع و علائم خود شوید.
به این منظور، از خوردن کل این غذاها برای مدت یک هفته پرهیز کنیم و سپس یکی یکی خوردن آنها را آغاز کنیم، برای مثال رد هفته اول چای در هفته دوم پیاز و به همین ترتیب ادامه دهید. با اضافه کردن هرکدام از این موارد به برنامه غذایی علائم رفلاکس را هم بررسی کنید درصورتی که قطع کردن ماده غذایی علائم را بهبود می بخشد، کمتر از آن ماده غذایی استفاده کنید.
موادغذایی مفید برای رفلاکس معدهنوشابه گازدار ممنوع:
نوشیدنی های گازدار می توانند از بازگشت گاز از معده و دفع از طریق دهان جلوگیری کنند. برگشت گاز از معده با برگشت مقداری اسید همراه می باشد به همین دلیل بهتر است به جای نوشانه گازدار آب مصرف کنید.
ایستادن پس از صرف غذا:
زمانی که به صورت نشسته یا ایستاده هستید جاذبه زمین اسید را در جای خودش نگه می دارد، بهتر است برنامه ریزی کنید که سه ساعت بعد از میل غذا به رختخواب نروید. دراز کشیدن بعد از ناهار و صرف دیرهنگام شام، علائم رفلاکس معده را بدتر می‌کند.
اجتناب از حرکات سریع پس از صرف غذا:
توصیه می شود چند ساعت بعد از مصرف غذا حرکت سریع و شدید نداشته باشید. پیاده روی بعد از مصرف غذا مشکلی ایجاد نخواهد کرد اما حرکات ورزشی سریع یا شدید به خصوص انواعی که به خم شدن به سمت جلو همراه باشند در فاصله ۱ الی ۲ ساعت بعد از غذا منجر به رفلاکس می شوند.
خوابیدن شیب‌دار:
درصورتی که سر حدود ۱۵ الی ۲۰ سانتی متر بالاتر از پاها قرار بگیرد جاذبه رفلاکس اسیدمعده را تحت تاثیر قرار می دهد و سبب کاهش علائم خواهد شد. برای اینکار می توانید باید پایه تخت در بخش فوقانی که سر قرار دهید به طوری که بلندتر از پایه پایینی باشد. به این منظور استفاده از بالش بیشتر مفید نیست و باید شیب در کل تخت یا حداقل نیمه فوقانی تخت برقرار شود.
رهایی از اضافه وزن:
اعضا و عضلات مجاور معده تحت تاثیر اضافه وزن قرار می گیرند. درنتیجه اگر وضعیت طبیعی دریچه بالایی معده به هم بخورد و بسته ماندن این دریچه دشوارتر می شود، به همین دلیل یکی از راه های کاهش علائم رفلاکس کاهش وزن است.
ارتباط چاقی و رفلاکس معدهاسترس:
فشارهای روانی زیاد، عصبانیت و نگرانی می تواند ترشح اسید معده را افزایش دهد.
ترک دخانیات:
برای بهبود علادم رفلاکس می توانید از سیگار یا قلیان استفاده نکنید، زیرا نیکوتین سبب باز ماندن دریچه فوقانی معده خواهد شد.
چک کردن داروها:
برخی از داروهایی که دارای استروژن هستند به خصوص برای زنان بعد از یائسگی تجویز می شوند منجر به شل شدن دریچه فوقانی معده خواهد شد. از طرفی برخی داروها که جهت پوکی استخوان تجویز می شوند منجر به التهاب و آسیب به مری می شوند. برای آگاهی از عوارض داروها می توانید از پزشک کمک بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
درصورتی که درد قفسه سینه دارید یا تنگی نفس، درد در ناحیه فک یا بازو احساس می کنید باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه داشته باشید زیرا این موارد می توانند نشانه ای از حمله قلبی باشند. درصورتی که علائم رفلاکس معده مکرر و شدید باشد به طوری که از ۲ مرتبه در هفته بیشتر شود و با درمان های خانگی هم رفع نشد باید برای درمان به پزشک گوارش مراجعه کنید.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 13
- 6
