نتایج روانی جراحی زیبایی

جراحی‌زیبایی نوعی جراحی داوطلبانه و بدون ضرورت پزشکی است که هدف از انجام آن، احساس رضایتمندی فرد متقاضی از ظاهر خود است. با وجود اینکه جراحی زیبایی مدرن در اوایل قرن بیستم پدید آمده، اما اکتشافات باستان‌شناسی حکایت از آن دارد که اَشکال ابتدایی جراحی ترمیمی به دو هزار و ۵۰۰ تا سه هزار سال پیش از میلاد مسیح در ایران برمی‌گردد. همچنین مدت‌ها پیش از ظهور‌پزشکی مدرن و شیوه‌های نوین جراحی، یونانیان، اروپاییان و هندی‌ها از نوعی روش جراحی برای ترمیم یا تغییر شکل بینی استفاده می‌کردند، اما محبوبیت جراحی زیبایی در قرن بیست و یکم به طور چشمگیری در میان توده مردم افزایش یافته است.

سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای ایجاد دگرگونی در وضعیت ظاهری خود، زیر تیغ جراحان‌زیبایی می‌روند. بر پایه گزارش انجمن بین‌‌المللی جراحی زیبایی پلاستیک، در سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۲۳ میلیون عمل زیبایی در جهان انجام گرفته که این میزان در مقایسه با سال ۲۰۱۵ میلادی ۹درصد افزایش یافته‌ است. همچنین رتبه نخست در بیشترین تعداد عمل‌های زیبایی انجام شده در سطح بین‌‌المللی، متعلق به ایالات متحده امریکا است. بر اساس گزارش انجمن جراحان پلاستیک آمریکا، عمل‌های زیبایی در این کشور نسبت به سال ۲۰۰۰ میلادی ۱۳۲درصد افزایش یافته است. آمریکا به همراه کشورهای برزیل، ژاپن، ایتالیا، مکزیک، روسیه، هند، ترکیه، آلمان و فرانسه به ترتیب ۱۰ کشوری هستند که در سال ۲۰۱۶ میلادی بیشترین عمل‌های زیبایی در آنها انجام گرفته است.

جراحی زیبایی در ایران

با اینکه از آغاز شکل نوین جراحی‌پلاستیک در ایران بیش از چند دهه نمی‌گذرد، اما به دلیل تحولات شتابان و گسترده‌‌ا‌ی که در پیکره علمی و ساختاری آن به وجود آمده، این رشته به یکی از شاخه‌‌های فوق تخصصی مطرح علم پزشکی و جراحی کشور تبدیل شده است.

همچنین ایران یکی از کشورهایی است که عمل‌های جراحی زیبایی در آن، به‌ویژه در سال‌های اخیر طرفداران زیادی پیدا کرده است اما به دلیل آنکه قسمت قابل توجهی از متقاضیان جراحی زیبایی در مطب‌ها و درمانگاه‌ها تحت عمل‌جراحی قرار می‌گیرند و از نظر ثبت و گزارش در دسترس نیستند، آمار دقیقی از این اعمال در دست نیست. با این حال، طبق گزارش انجمن بین‌‌المللی جراحی زیبایی پلاستیک، کشور ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی به لحاظ تعداد عمل‌های زیبایی انجام شده در رتبه بیستم قرارگرفت. همچنین بر پایه این گزارش، چربی‌کشی(لیپوساکشن) و جراحی زیبایی بینی(رینوپلاستی) به ترتیب رایج‌ترین جراحی‌های زیبایی در ایران اعلام شده ‌اند.

عوامل محبوبیت جراحی زیبایی

پژوهشگران عوامل متعددی را برشمرده‌اند که سبب شده جراحی زیبایی میان توده مردم محبوب شود. برخی از مهم ترین این عوامل عبارتند از پیشرفت در زمینه پزشکی باعث شد تا جراحان بتوانند شیوه‌‌های نوین جراحی زیبایی را که کمتر تهاجمی بودند، جایگزین جراحی‌های باز سنتی کنند. روش‌های جدید عمل‌های زیبایی علاوه بر هزینه کمتر و تسریع در روند بهبودی، شدت عوارض‌جانبی روش‌های سنتی را نیز نداشتند. در نتیجه با کاهش ترس و اضطراب از جراحی زیبایی، استقبال از آن نیز افزایش یافت.

رتبه ایران درجراحی زیبایی

بدریخت انگاری، نداشتن عزت نفس، کسب اعتماد به نفس یا خود برتربینی یا هرچه، دلیلش هرکدام باشد باعث شده تا ایران در رده‌های بالای کشورهای با عمل‌های‌زیبایی بالا قرار گیرد. چنانچه طبق آمار انجمن تحقیقات راینولوژی ایران، سالانه بیش از ۸۰ هزار مورد فقط جراحی زیبایی بینی در کشور انجام می‌‌شود. این در حالیست که تعرفه مشخصی برای هزینه‌های جراحی زیبایی وجود ندارد، برخی از پایگاه‌های خبری همراه با گزارشی، فهرستی از نرخ و بهای جراحی‌های زیبایی را که گاه با عنوان جراحی پلاستیک نیز از آن یاد می‌شود به صورت میدانی جمع‌آوری و منتشر کرده‌اند. در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شویم.

بر اساس تحقیقات میدانی، قیمت‌هایی که برای هر جراحی زیبایی در نظر گرفته می‌شود بسته به دکتر آن و منطقه‌ای که کلینیک در آن قرار گرفته است تغییر می‌کند. تعرفه نداشتن این جراحی‌های زیبایی دست پزشکان این بخش را تا جایی باز گذاشته که برخی جراحی‌ها رقم‌های‌نجومی به خود بگیرد. بیشترین هزینه‌های جراحی زیبایی در حالی ۳۰ میلیون تومان(آن هم برای جراحی صورت) است که متوسط هزینه یک عمل قلب در ایران ۲۰میلیون تومان تمام می‌شود! در ادامه جدول هزینه‌های جراحی زیبایی آمده است. بوتاکس یک پروتیین تصفیه شده و مخدر اعصاب است که در زمان تزریق مستقیم به عضله، باعث آزاد و شل شدن عضلات می‌شود. درواقع بوتاکس از باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم گرفته می‌شود. ماده بوتاکس روی علائم شیمیایی که توسط اعصاب، برای عضلات ارسال و باعث حرکت آنها می‌شود، تاثیر می‌گذارد. قیمت بین ۱۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است.

تناسب اندام با پیکرتراشی

امروزه روش‌های مختلفی برای تناسب‌اندام در میان افراد مختلف جامعه رایج شده است. جراحی‌های مختلفی نیز به این منظور در میان متخصصان و جراحان باتجربه انجام می‌گیرد. پیکرتراشی یکی از این ‌دست روش‌ها محسوب می‌شود که از مزایا و معایب مختلفی نیز برخوردار است. با استفاده از این جراحی افراد می‌توانند چربی‌های اضافی بدن خود را که در بخش‌های مختلف به‌صورت توده تجمع یافته‌اند از بدن خود با تبحر متخصص باتجربه خارج نمایند. این روش با استفاده از امواج و ارتعاشاتی که می‌تواند چربی‌های اضافه را از بدن جدا کند، انجام می‌گیرد. تلاش متخصصان در روش پیکرتراشی عدم تخریب چربی‌ها نیست بلکه خارج کردن آنها از نواحی مختلف از طریق ساکشن است. درواقع هدف از پیکرتراشی فرم دهی به بخش‌های مختلف ازجمله پایین‌تنه افرادی است که دارای چربی‌های اضافه در این محدوده هستند.

در این نوع جراحی هیچ‌گونه استفاده‌ای از تیغ‌های جراحی نمی‌شود. افراد در این نوع جراحی با هیچ‌گونه درد و خونریزی مواجه نخواهند شد. برخی از یافته‌‌های پژوهشی نشان می‌دهند که افراد پس از جراحی زیبایی، نتایج اجتماعی-روانی مثبتی را تجربه می‌کنند. کاهش اضطراب، افزایش اعتماد به نفس، رضایت از تصویر بدنی، تقویت عملکرد اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و روابط با دیگران از جمله این عوامل هستند.از سویی دیگر، بسیاری از جراحان زیبایی نیز پیوسته میزان بالایی از رضایتمندی را در میان مراجعان خود با استفاده از شواهد بالینی و تجربی گزارش می‌کنند.

در واقع فرض شده که تغییر مثبت در ظاهر جسمانی افراد موجب بهبود وضعیت روانی آنان نیز خواهد شد. با این حال، رضایت افراد از عمل‌های جراحی‌زیبایی و تغییر در وضعیت روانی دو مساله متفاوت اما مرتبط به هم هستند. افراد می‌توانند از تغییرات ظاهری خود پس از عمل رضایت داشته باشند در حالی که تغییر در ویژگی‌های روانشناختی را تجربه نکنند. اگر چه بسیاری از متقاضیان جراحی‌های زیبایی، به نظر می‌رسد که به لحاظ روانشناختی در وضعیت مناسبی قرار دارند اما آن دسته از افرادی که دارای مشکلات روانشناختی هستند ممکن است که جراحی زیبایی برای آنان پیامدهای منفی به دنبال داشته باشد.

پیامدهای جراحی زیبایی

این پیامدها می‌توانند باعث به وجود آمدن مشکلاتی هم برای خود شخص(مانند درخواست مجدد جراحی، افسردگی، مشکلات سازگاری، انزوای اجتماعی، اختلالات‌خانوادگی، رفتارهای خود تخریبگری و خشم نسبت به جراح) و هم برای جراح(مانند آشفتگی، آزار و اذیت توسط مراجع برای انجام عمل‌های بعدی و یا شکایت و اقدام قانونی) شود.

از عوامل پیش‌‌بینی ‌کننده پیامدهای روانی-اجتماعی منفی پس از جراحی‌زیبایی می‌توان به: جنسیت مذکر، سن پایین، پیشینه افسردگی و اضطراب، اختلالات‌شخصیتی، هراس از بدشکلی اندام، انتظارات غیرواقع‌بینانه از جراحی زیبایی(مانند افرادی که باور دارند با جراحی زیبایی می‌توانند از قطع یک رابطه جلوگیری کنند) و سابقه انجام جراحی که مراجع از آن ناراضی بوده، اشاره کرد.بنابراین به نظر می‌رسد که ارزیابی‌های روانشناختی توسط جراحان پیش از عمل‌های جراحی‌زیبایی به منظور غربالگری، می‌تواند باعث کاهش تعداد جراحی‌های غیرضروری و افزایش رضایت از نتایج جراحی شود.