قرص اورژانسی - روشی سریع برای پیشگیری از بارداری

قرص های اورژانسی حاوی هورمون هستند و لوونورژسترول نام دارند.

قرص اورژانسی (لوونورژسترول) چیست؟

قرص اورژانسی که نام اصلی آن لوونورژسترول می باشد، دارای هورمون پروژسترون (Progesterone) مصنوعی می باشد. قرص اورژانسی ضد حاملگی با تغییر هورمون های بدن زن، مانع تخمک گذاری شده و به نوعی آن را به تعویق می اندازد. قرص اورژانسی لوونورژسترل در مواردی مثل پاره شدن کاندوم یا فراموش کردن قرص ضدبارداری ماهانه استفاده می شود. این شیوه شما را از بیماری های منتقله جنسی محافظت نمی کند.

قرص اورژانسی ضد بارداری چند نوع است؟

سه نوع قرص اورژانسی ضدبارداری وجود دارد که طبق نوع آن باید یک یا دو عدد از آنرا مصرف کنید.

قرص اورژانسی ضد حاملگی با تغییر هورمون های بدن زن، مانع تخمک گذاری می شود

۱. یک نوع از قرص های اورژانسی حاوی هورمون که لوونورژسترول نامیده میشوند مثل My Way، Plan B One- step، Preventeza و Take Action

۲. قرص های ضد بارداری هم میتوانند بعنوان قرص اورژانسی استفاده شوند ولی باید بیش از یک قرص در یک زمان مصرف کنید تا بتوان از بارداری پیشگیری کرد. این رویکرد عملی اما کم تر مؤثر است چون نسبت به قرص اورژانسی یا لونورژستر بیشتر سبب تهوع می شود. قرص ضد بارداری احتیاج به نسخه دارد. بهتر است با پزشک در مورد میزان مصرف مشورت کنید.

۳. نوع سوم از قرص های پیشگیری اضطراری( ella) نامیده میشوند و شما برای دریافت آن نیاز به نسخه پزشک دارید. این دارو غیرهورمونی است و به همین علت فقط با نسخه پزشک در دسترس است.

آیا قرص اورژانسی سبب نازائی می شود؟

زنان، خصوصا در اوایل ازدواج به علت ترس از نازایی، تمایلی به مصرف قرص‌های ضد بارداری اورژانسی ندارند. عده‌ای به خاطر مصرف قرص اورژانسی، ممکن است فکر کنند که نازا می‌شوند. تعریف نازایی عدم باروری به مدت ۱ سال بعد از قطع روش‌های جلوگیری از بارداری است و قبل از یکسال، نازایی محسوب نمی‌شود. در صورتی که زوجین از سلامت باروری برخوردار باشند، استفاده از روش‌های بارداری چه از طریق زن و چه از طریق مرد موجب ناباروری نمی‌شود و مدت زمان مشخصی برای منع از بارداری وجود ندارد. همچنین مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری در دختران و زنان که تاکنون باردار نشده‌اند، باعث نازایی نمی‌شود و رابطه ای نیز بین قرص اورژانسی و نازایی وجود ندارد.

طریقه مصرف قرص اورژانسی

نحوه استفاده قرص اورژانسی به اینصورت است که باید یک عدد قرص با دُز مصرفی مشخص استفاده کرد. اثربخشی قرص اورژانسی لوونورژسترل به زمان مصرف وابسته است. هر چقدر سریعتر قرص اورژانسی خورده شود، امکان پیشگیری از بارداری بیشتر خواهد بود. درواقع باید آنرا در اسرع وقت مصرف کنید؛ یعنی ظرف ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی حفاظت نشده. در اینصورت امکان پیشگیری از بارداری به ۹۰ درصد می رسد.

داوطلب میتواند با به كار بستن یكی از روش های زیر از حاملگی ناخواسته جلوگیری نماید:

- قرص اورژانسی لوونورژسترل دوز ۱.۵ میلی گرم : یک عدد، یکجا و در اولین فرصت؛ این قرص ضد بارداری اورژانسی باید حداکثر ظرف ۷۲ ساعت پس از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده استفاده شود.

- قرص اورژانسی لوونورژسترل دوز ۰.۷۵ میلی گرم : دو عدد یک جا و در اولین فرصت؛ ۱۲ ساعت بعد از آن ۱ عدد دیگر هم استفاده نمایید.

- قرص اورژانسی HD: دو عدد در نخستین فرصت و دو عدد ١٢ ساعت بعد.

- قرص اورژانسی LD: چهار عدد در اولین فرصت و چهار عدد ١٢ ساعت بعد.

- قرص اورژانسی تری فازیک: چهار عدد قرص سفید در اولین فرصت و چهار عدد قرص ١٢ ساعت بعد.

عوارض قرص اورژانسی ضد بارداری چیست؟

عوازص مصرف قرص اورژانسی امکان دارد در بعضی از بانوان ظاهر شود، ولی بعضی اصلاً عوارضی را تجربه نکنند. ولی معمولاً عوارض مصرف آنها تا چنیدن روز هم امکان دارد به طول بینجامد.

مصرف قرص اورژانسی، دردهای دوران قاعدگی را کاهش می دهد

از عوارض جانبی قرص های اورژانسی میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

۱- حالت تهوع

۲- درد شکمی

۳- ضعف

۴- سرما خوردگی

۵- کاهش ویتامین B

۶- سردرد

۷- حساسیت سینه ها

۸- درد پایین کمر و شکم

۹- تشدید افسردگی در زنانی که زمینه ابتلا به افسردگی دارند.

۱۰- بروز سکته های مغزی بر اثر مصرف قرص LD زمانی رخ میدهد که شخص بعد از خوردن قرص اورژانسی، مایعات زیادی ننوشد.

مزایای استفاده از قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری کدامند؟

• مصرف قرص اورژانسی، دردهای دوران قاعدگی را تا حد چشمگیری تقلیل داده و یک درمان مناسب برای کیستهای تخمدان است.

• قرص اورژانسی هیچگونه اشکالی برای بارداریهای آتی ایجاد نمیکند.

• قرص اورژانسی خطر ابتلا به سرطانهای تخمدان را تقلیل میدهد.

• قرص اورژانسی را میتوان پس از آمیزش جنسی از آن استفاده نمود.

• برای افرادی که تمایل به چاق شدن دارند، قرص اورژانسی می تواند مناسب باشد.

قرص اورژانسی چقدر مؤثر است؟

اگر قرص اورژانسی درست پس از رابطه جنسی محافظت نشده استفاده شود میتواند شانس بارداری را تا حد زیادی کاهش دهد. حدود ۷ نفر از هر ۸ زنی که از قرص اورژانسی ضد بارداری استفاده می کنند، باردار نمی شوند. با این حال تحقیقات نشان می دهد که قرص اورژانسی لوونورژسترول در زنان دارای اضافه وزن و چاق کمتر مؤثر است. پزشکان به این خانم ها توصیه می‎کنند از آی یو دی استفاده کنند.

تأثير زمان در مصرف قرص های اورژانسی

برای حداکثر تأثير گذاری قرص اورژانسی باید هرچه سریعتر پس از رابطه محافظت نشده آن ها را مصرف کنید و این زمان باید کم تر از ۱۲۰ ساعت بعد از انجام رابطه باشد. قرص اورژانسی ضد حاملگی را هر زمان بعد از سیکل قاعدگی میتوانید مصرف کنید.

روش فوری و اورژانسی برای جلوگیری از بارداری، مصرف قرص اورژانسی است

آیا میتوان از قرص اورژانسی پیش از رابطه ی جنسی استفاده کرد؟

• شما میتوانید از قرص اورژانسی قبل از برقراری رابطه ی جنسی محافظت نشده استفاده کنید، اگر:

• در صورتیکه از تأثیر روش های دیگر پیشگیری نگران هستید، میتوانید از قرص اورژانسی استفاده کنید؛

• روش های پیشگیری را بکار نمی گیرید.

• بهتر است در مورد مصرف قرص های اورژانسی پیش از رابطه با پزشک مشورت کنید و نسبت به روش های مختلف پیشگیری اطلاعات کسب کنید.

خانم هایی که نباید از قرص ضد بارداری استفاده کنند

• خانمی که اکنون درد قلبی شناخته شده دارد، یا سابقه آنرا داشته است نباید از قرص اورژانسی استفاده کند.

• مبتلایان به بیماری های دریچه ای قلب که مشکل شان در حال پیشرفت است.

• خانم های سیگاری، چون در معرض خطر بالایی برای ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند از قرص اورژانسی استفاده نکنند.

• عدم مصرف قرص اورژانسی توسط افردی که سردردهای عروقی مثل میگرن دارند( بدیهی است که پزشک متخصص باید میگرن را تشخیص دهد، نه خود شما).

هشدارهایی قابل توجه موقع مصرف قرص اورژانسی:

۱. در صورت استفراغ تا دو ساعت بعد از استفاده، ضرورت دارد که قرص اورژانسی مجدداً استفاده شود.

۲. میتوانید از قرص اورژانسی صبح روز بعد هر چند بار که بخواهید استفاده کنید ولی راه حل پیشگیری از بارداری در طولانی مدت نیست و روش های پیشگیری از بارداری روتین موثرتر از این قرص عمل می کنند.

۳. بهتر است قرص اورژانسی با شکم خالی مصرف نشود. میتوانید قرص اورژانسی ضد حاملگی را با غذا مصرف کنید تا احتمال ابتلا به تهوع تقلیل یابد.

۴. هرگز دونوع متفاوت از قرص اورژانسی را در یک زمان یا با فاصله ۵ روز از هم استفاده نکنید زیرا ممکن است اثر همدیگر را خنثی کنند. همچنین به هیچ وجه بیش از یک قرص اورژانسی ضد حاملگی در روز مصرف کنید. مصرف مقدار بیشتر به هیچ وجه شما را در برابر بارداری محافظت نمی کند.

۵. در صورت ابتلای بیمار به بیماری قلبی ، سابقه بارداری نابه جا، سندرم های سوءجذب، کیست های فعال تخمدانی، بیماری فعال کبدی، یرقان انسدادی عود کننده و یاسابقه یرقان در دوران بارداری، قرص اورژانسی با احتیاط مصرف شود.

۶. در صورتی که پس از مصرف قرص اورژانسی باز هم باردار شدید نگرانی در مورد سلامت جنین وجود ندارد.

۷. تا زمانی از آی یو دی استفاده می کنید نیازی به استفاده از قرص اورژانسی نیست زیرا در این روش لازم نیست نگران بارداری باشید چون شما را از بارداری محافظت می کند.

مصرف قرص اورژانسی برای مادران در دوران شیردهی

بطور کلی مصرف قرص اورژانسی در شیردهی منع شده است. استفاده از قرص های اورژانسی در شیردهی باید با نظر پزشک همراه باشد و خودسرانه صورت نگیرد. در برخی از مطالعات نشان داده است که مصرف استروژن موجود در قرص های ترکیبی بر مقدار و کیفیت شیر تولید شده در پستان مادر مؤثر است. بدین ترتیب مصرف قرص اورژانسی در شیردهی بالاخص در شش ماه اول بعد از زایمان توصیه نمی شود.

استفاده از قرص های اورژانسی در شیردهی منع شده است

تا چند مرتبه میتوان از قرص اورژانسی استفاده کرد؟

قرص اورژانسی را تا زمانی که به بدنتان آسیب نرسد میتوانید استفاده کنید اما به هیچ عنوان نباید آن را به طور منظم به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید، زیرا:

- قرص اورژانسی نمی تواند مثل اشکال دیگر کنترل بارداری مانند آی یو دی، قرص ضدبارداری، تزریق و حلقه از بارداری جلوگیری کند.

- مصرف قرص اورژانسی در مقدار و به بازه زمانی طولانی گرانتر از مصرف قرص ضدبارداری است.

- عوارض جانبی قرص اورژانسی موقت و بی ضرر ولی آزاردهنده است.

به چه علت مصرف قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری گاه با شکست همراه می شود؟

- گاه با وجود مصرف قرص اورژانسی فرد باردار می شود. ۳ دلیل در این میان نقش بازی می کنند.

- تخمک گذاری پیش از مصرف قرص اورژانسی شروع شده است.

- توصیه می شود قرص اورژانسی را بلافاصله بعد از داشتن رابطه محافظت نشده مصرف کنید زیرا قرص اورژانسی ضد بارداری تا زمانی که تخمک گذاری آغاز نشده است موثر خواهد بود. اگر در زمان تخمک گذاری یا بعد از آن رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید قرص اورژانسی (levonorgestrel) موثر نخواهد بود. اگر در همان چرخه قاعدگی بعد از مصرف قرص اورژانسی ضد حاملگی نیز مجدد رابطه محافظت نشده برقرار کنید مصرف قرص اورژانسی در پیشگیری از بارداری عمل نمی کند.

قرص اورژانسی تا زمانی که تخمک گذاری آغاز نشده است موثر خواهد بود

- BMI بالای ۳۰ دارید.

- این داروها طبق قد و وزن عمومی تهیه می شوند. بر اساس بررسی های انجام شده قرص اورژانسی برای افرادی که شاخص توده بدنی بالای ۳۰ دارند موثر نیست.

- در این گروه افراد احتمال بارداری حتی پس از مصرف قرص اورژانسی ۲ تا ۴ برابر بیش از افراد با وزن معمولی است. برای این دست خانم ها بهترین روش جلوگیری از بارداری استفاده از آیودی مسی و برترین روش اورژانسی پیشگیری، استفاده از قرص های ضد پروژستین است. با این وجود اگر حتی با شاخص توده بدنی بالای ۳۰، رابطه محافظت نشده داشتید مصرف قرص های اورژانسی پروژسترون بهتر از عدم مصرف آنهاست.

- مصرف بعضی داروها خصوصاً داروهای ضد اضطراب میتواند مقدار تاثیرگذاری داروهای پیشگیری از بارداری اورژانسی را تقلیل دهد.

قرص اورژانسی بی خطر است؟

اگر سالی یک یا دوبار استفاده شود بی خطر است با اینکه برخی از عوارض خوردن قرص اورژانسی مواردی مانند حالت تهوع و استفراغ است. ولیکن تا جایی که امکان دارد برای روش جلوگیری از بارداری دائمی از روش های دیگر استفاده کنید. از روش های جلوگیری از بارداری اورژانسی با هم استفاده نکنید زیرا ممکن است نه تنها احتمال بارداری را زیاد کنند بلکه باعث بیماری هم بشوند.

آیا جایگزینی برای استفاده از قرص اورژانسی وجود دارد؟

گزینه دیگری که غیر از مصرف قرص اورژانسی برای پیشگیری اورژانسی از بارداری میتواند مؤثر باشد استفاده از دستگاه درون رحمی مسی یا IUD مسی می باشد. دستگاه IUD مسی باید ظرف پنج روز پس از نزدیکی جنسی محافظت نشده قرار گیرد. دستگاه درون رحمی مسی به شکل T میباشد و فاقد هورمون است که مستقیما به وسیله پزشک متخصص زنان در رحم قرار می گیرد تا مانع از بارداری شود.

استفاده از دستگاه درون رحمی مسی یا IUD مسی برای خانم هایی مناسب است که میتوانند دستگاه را بطور مستمر در محل نگاه دارند و از روش ضد بارداری طولانی مدت استفاده کنند. پیش از قرار دادن IUD مسی باید احتمال بارداری کنار گذاشته شود. خانم ها در خصوص استفاده از این گزینه درمانی باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنند.

غیر از قرص اورژانسی، IUD برای روش ضد بارداری طولانی مدت مناسب است

دستگاه های درون رحمی یا IUD حاوی لوونورژسترل، نمی تواند مانند قرص اورژانسی بعنوان گزینه ای برای جلوگیری اورژانسی از بارداری در نظر گرفته شود.

دو نوع اصلی IUD وجود دارد : نوع همراه با دارو (Medicated) و نوع غیرداروئی (Nonmedicated)

 IUDهای همراه دارو به منظور کاهش عوارض جانبی و افزایش کارآئی آن ها برای جلوگیری از بارداری ساخته شده اند. به هر حال این نوع IUDها گران تر هستند و به منظور باقی ماندن اثرات آنها، پس از بازه زمانی خاصی باید تعویض شوند.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش