اعمال و مناسک در حج تمتع

مراسم حج تمتع در مکه

حج تمتع چیست؟

حج تمتع، از اقسام سه‌گانه حج در اسلام است. این نوع حج، بر کسی واجب است که فاصلۀ محلّ سکونتش تا مکه بیش از ۱۶ فرسخ یا ۴۸ میل است. حج تمتع از دو بخش تشکیل می‌شود: عمره تمتع و حج تمتع.

حج تمتع (بجا آوردن حج و عمره باهم) امری واجب ، برای افراد خارج از مکه و اطراف آن می باشد: «واتموا الحج والعمرة لله... ذلک لمن لم یکن اهله حاضری المسجد الحرام...» و حج و عمره را برای خدا به اتمام برسانید!...(البته) این برای کسی است که خانواده او، نزد مسجدالحرام نباشد اهل مکه و اطراف آن نباشد. ... .(در روایتی از امام رضا علیه‌السّلام نقل شده است: مراد از «اتموا الحج والعمرة»، غیر حج قران و افراد است.

حج تمتع یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است. مسلمانان با داشتن شرایطی مکلف‌اند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به‌جا آورند.

دعاو طواف در حج تمتع

حج تمتع به جهت محدودیت‌های مکانی و زمانی، گنجایش تعداد محدودی از حاجیان را دارد؛ به همین دلیل بر اساس جمعیت مسلمانان هر کشور، به آنان سهمیه‌هایی داده شده است. میزان گردش مالی حج برای کشورها مختلف است.

شرایط وجوب حج تمتع

حج تمتع بر کسی واجب می‌شود که استطاعت داشته باشد یعنی از لحاظ مالی، تمکن ثبت نام و رفتن و انجام مناسک حج را داشته باشد و در برگشت هم در تهیه مخارج عیال خود به زحمت نیفتد و از نظر جسمی بتواند اعمال حج را به جا آورد؛ و استطاعت جسمی داشته باشد.

مناسک حج تمتع

حج واجب مرکب از دو عمل است: یکی عمره تمتع و دیگری حج تمتع. عمره تمتع مقدم بر حج است و هر یک از آن دو دارای اعمال مخصوصی است که به آن اشاره می‌شود. در حج تمتع، نخست عمره را بجا می‌آورند، سپس از احرام بیرون می‌آیند، بعدا مراسم حج را در ایام مخصوصش انجام می‌دهند

حج تمتع در مسجد الحرام

اعمال حج تمتع

• احرام بستن در مکه
•  وقوف در عرفات
• وقوف در مشعر الحرام
• سنگ زدن به جمره عقبه در منا
• قربانى در منا
• تراشیدن سر یا تقصیر کردن در منا
• طواف زیارت در مکه
• دو رکعت نماز طواف
• سعى بین صفا و مروه
• طواف نساء
• دو رکعت نماز طواف نساء
• ماندن در منا، در شب یازدهم و شب دوازدهم و شب سیزدهم (براى بعضى از اشخاص)
• زدن سنگ به جمرات در روز یازدهم و دوازدهم. همچنین اشخاصى که شب سیزدهم در منىٰ ماندند روز سیزدهم باید رَمْى جمرات کنند.

شروط حج تمتع

در حج تمتع باید به شروط زیر توجه کرد:

شرط اول: نیت. یعنی از زمانی که می خواهد به احرام عمره تمتع محرم شود، قصد انجام حج تمتع را داشته باشد. در غیر این صورت حج او صحیح نیست.

شرط دوم: مجموع عمره و حج، در ماه های حج واقع شود.

شرط سوم: حج و عمره، هر دو در یک سال واقع شوند.

شرط چهارم: مجموع عمره و حج برای یک شخص و توسط یک شخص باشد. بنابراین اگر فردی دو نفر را اجیر کند که یکی از آن دو از طرف میّت حج تمتع بجا آورد و دیگری عمره تمتع، مجزی نیست.

تفاوت عمره مفرده با تمتع چیست؟

زائران در حج تمتع

۱- در عمره تمتع باید تقصیر کند؛ یعنى مقداری از مو یا ناخن خود بچیند، و سر تراشیدن(تیغ کردن) جایز نیست ولی در عمره مفرده مخیّر است بین سر تراشیدن و تقصیر.

۲- عمره تمتع طواف نساء ندارد ولی عمره مفرده دارای طواف نساء است.

۳- عمره تمتع صرفاً در ماه‌های خاصی (شوال، ذی‌قعده، ذی‌حجه) انجام می‌شود، ولی عمره مفرده منحصر به زمان خاصی نبوده و در تمام ایام سال می‌توان آن‌را انجام داد.

۴- محل احرام عمره تمتع یکی از میقات‏های پنجگانه است که برای عمره تمتع مشخص شده است و محل احرام عمره مفرده نزدیک‏ترین جا به حرم از بیرون حرم است. البته برای عمره مفرده از میقات‏های پنجگانه هم می شود احرام بست.

۵- حج تمتع نیز اعمالی اضافه بر عمره دارد.

۶- کيفيت حج افراد مانند حج تمتع است با اين تفاوت که قربانی در حج تمتع واجب است در حالی که در حج افراد مستحب است.

۷- تعداد حاجیان در حج تَمتُّع و حج عُمره متفاوت است.

شرایط حج تمتع

طواف زیارت در حج تمتع

حج تمتع علاوه بر شرایط عمومی حج، دارای شرایط زیر است:

• به جا آوردن عمره تمتّع و حج در یک سال
• نیت حج تمتّع هنگام احرام بستن برای عمره تمتّع
• احرام بستن برای حج تمتّع از مکه، که افضل اماکن آن، مسجد الحرام و افضل مواضع مسجد الحرام، مقام ابراهیم یا حجر اسماعیل علیهما السّلام است.
• وقوع عمل در ماه‌های حج، یعنی شوّال، ذیقعده و ذیحجّه
• آشنایی با محرمات مشترک زن و مرد در حج تمتع
• عدم استفاده از بوى خوش و عطریّات
• سلامت مزاج و توانایی بر رفتن به مکه و حج.
• مجموع عمره و حج برای یک شخص و توسط یک شخص باشد؛ بنابراین اگر فردی دو نفر را اجیر کند که یکی از آن دو از طرف میّت حج تمتع بجا آورد و دیگری عمره تمتع، مجزا نیست.

گردآوری: بخش مذهبی سرپوش