منوی مداحی!

 پیش‌تر مراسم‌های عزاداری ائمه(ع) شبیه مراسم دعا و نیایش بود و شعور مذهبی بیشتر از شور مراسم مورد توجه قرار می‌گرفت. مداحان نیز بدون چشمداشت مالی و صرفاً براساس عشق و ارادت قلبی به ائمه به این مراسم‌ها قدم می‌گذاشتند. اما امروزه فضا تغییر کرده و ضمن این که شعور مذهبی در سایه شور این مراسم‌ها قرار گرفته، مداحی از سوی برخی از مداحان محملی برای کسب درآمد میلیونی شده است، به نحوی که از آن درآمد‌های غیرمعقول حاصل می‌شود و با هر آپشن قیمت آن نیز بالا و بالاتر می‌رود.

چند روز پیش مجید رضوی، مداح و مدیر هیات انصارالمحسن قم در مورد نگاه کاسبکارانه برخی از مداحان و قیمت‌گذاری براساس تعداد آپشن‌های مداحی به حوزه مسجد و هیات خبرگزاری فارس گفت: «مداحانی داریم که قبل از حضور در مراسم اعلام می‌کنند، اگر نوحه سبک «زمینه» بخواند ۵ میلیون تومان، «واحد» هم کنار «زمینه» بخواند ۱۰ میلیون تومان و «شور» هم بخواند ۲۰ میلیون تومان پول باید پرداخت شود».

چند ماه پیش نیز محمدرضا سنگری، عضو هیات علمی بنیاد دعبل خزاعی و عاشوراپژوه در مورد رخنه انگیزه‌های مادی در بین برخی از مداحان به رسانه‌ها گفت: «امروزه شرایطی حاکم است که یک مداح ممکن است، تمام نیاز مالی سال خود را با یک مراسم دهه محرم تامین کند و این موارد در حوزه مداحان شاخص و سرشناس نیز وجود دارد. مداحی برای عده‌ای یک نذر، رسالت و عقیده شخصی است و برای عده‌ای در کنار عقیده بودن، شغل و منبع درآمد است. به همین دلیل در تهران، گاه مداحانی برای ده شب تا یک میلیارد پول می‌گیرند.»

در حالی که برخی از مداحان از مداحی برای خود کیسه طلا دوخته‌اند که در گذشته برخلاف این رویه در جریان بود، به گفته کارشناسان مذهبی، مداحان قدیمی زندگی بسیار ساده‌ای داشتند و دنیاطلبی در جهان فکری و منظومه زیستی آن‌ها جایی نداشت و هیچ‌گاه برای حضور در مراسم، رقم مالی تعیین نمی‌کردند و پس از پایان مراسم پاکت اهدایی را بدون حتی شمارش وجه در جیبشان می‌گذاشتند، اما این روزها فضا کاملاً متفاوت است به نحوی که مداحی برای برخی از مداحان آن چنان به منبع کسب و کار میلیونی تبدیل شده است که برخی از آنان حضور در مراسم‌های عزاداری را از طریق «مدیر برنامه‌» پیش می‌برند!

رضوی از آفت جدیدی در جامعه مداحان کشور پرده برداشت. آفتی که نشان می‌دهد برخی از مداحان بی‌توجه به انتظاری که جامعه و مردم از آنان دارند و بدون توجه به جایگاه مذهبی خود و احترام معنوی که مردم برای آنان قائل هستند، مانند برخی از سلبریتی‌های فضای مجازی که از شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغات کالا استفاده می‌کنند آنان نیز از مجالس عزاداری برای تبلیغات برای برخی از برندهای لاکچری استفاده می‌کنند تا جدای از دریافت پاکت از صاحب مجلس عزاداری از صاحبان کالا نیز پول تبلیغات برندش را بگیرند.

وی در این زمینه گفت: «در گذشته اگر مداحی در مجلسی حضور پیدا می‌کرد، حاضران از شکل و نحوه لباس پوشیدن او می‌شناختند که این ذاکر اهل بیت (ع) است. آن فرد با عبا یا پالتوی مرتب روی منبر می‌نشست، اما متاسفانه مداحان امروزی، تبلیغ ساعت می‌کنند و ساعتی را که به دست دارند، در جلسه هیات چند مرتبه به وضوح نمایش می‌دهند تا مردم از این بِرند خرید کنند! آیا رسالت مداح این است؟ این انحرافات تاجایی قابل تحمل است.»

البته این بار اول نیست که طیف مذهبی جامعه نسبت به عملکرد برخی از مداحان و نگاه مادی برخی از آنان واکنش‌های منفی نشان می‌دهند. پیشتر نیز حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمرتضی موسوی شاهرودی، عضو کمیته فقه پژوهشکده حج در این زمینه گفته بود:«مداحان ما مطالب و اشعاری را بیان می‌کنند که فقط خوشایند مردم باشد. آن‌ها به این فکر نمی‌کنند که خدا و پیغمبر چه چیز از آن‌ها می‌خواهد. برخی‌ها که فقط به این فکر می‌کنند که هر چقدر مجلس‌شان گرم‌تر باشد و افراد بیشتری غش کنند، پاکت آن‌ها پُرتر می‌شود. اگر در عزاداری‌های ما شعور حسینی وجود نداشته باشد، دشمن روی شور عزاداری‌ها برنامه‌ریزی خواهد کرد و تلاش خواهد کرد تا عزاداری‌ها را از مسیر واقعی خودش منحرف کند.»

بدیهی است که مراسم‌های عزاداری ائمه مانند هر پدیده دیگری دارای آداب خاصی است. آدابی که در چند سال اخیر آنقدر دستخوش تغییرات شده است که می‌توان آن را نه «تغییر» بلکه «تحریف» و حتی به «آفت» تعبیر کرد.

در حالی که روز به روز به آفت‌های مداحی‌های عزاداری ائمه(ع) اضافه می‌شود و مداحی به عرصه آب و نان‌داری برای برخی تبدیل شده است که مراسم‌های مذهبی از نگاه مردم جامعه ما آنقدر عظمت دارد که نباید به مسائل مالی آلوده شود.

انحرافاتی مانند پوشش‌های لاکچری و دریافت پول‌های کلان از سوی برخی از مداحان زمینه‌ساز شکل‌گیری کمپینی برای تحریم مداح‌های میلیونی در فضای مجازی شده است. چند وقت است، کلیپی از یک هیات در قم و دعوت مدیر آن، به پویش تحریم مداح میلیونی و پاکتی در فضای مجازی منتشر شده است که خبر از درخواست مبلغ ۲۵میلیون تومانی یک مداح برای حضور در این هیات داشت.

مدیر هیات انصارالمحسن قم که این کمپین را شکل داده است، در مورد چرایی شکل‌گیری این کمپین گفته است تحریم مداحان میلیونی را ایجاد کردیم تا نهاد نظارتی مسئول به خودش بیاید. به گفته رضوی نهاد نظارتی مداح‌ها را امروز نه هیاتی‌ها و نه مردم نمی‌شناسند و جامعه مداحی کشور به دلیل نبود نهاد نظارتی به سوی انحراف از معیار‌های تشکیلاتی در حرکت است.

البته در ظهور مداح‌های میلیونی انگشت اتهام را باید به سمت برخی از صاحبان مجالس عزاداری نیز نشانه رفت و نقد متوجه پرداخت کنندگان مبالغ نامتعارف نیز شد. چرا که اگر صاحب مراسم به توقعات نامعقول برخی از مداح‌ها پاسخ مثبت نمی‌دادند این رویه غلط در جامعه شکل نمی‌گرفت. نقل است که یک سرمایه‌دار مازندرانی هر ساله مداحی مشهور را برای دهه محرم به شهرش دعوت می‌کند و برای عزاداری یک دهه محرم ویلای نزدیک به ۷۰۰ میلیون تومانی به عنوان صله به این مداح پرداخت کرده است. طبیعتا دست و دلبازی برخی از صاحبان مراسم عزاداری در حاکم شدن نگاه مادی بر این فضا بی‌تاثیر نبوده است.

شاید اگر مداح‌ها نیز مانند فوتبالیست‌ها کمیته انضباطی فعالی داشتند، بدعت و تحریف و نگاه کاسبکارانه به آن اینقدر رواج پیدا نمی‌کرد، به نحوی که بیم آن برود بر اصل دین را نیز تهدید کند یا حداقل بر آن تاثیر منفی بگذارد.

ستاره لطفی