صیغه محرمیت چیست؟ (+ احکام و شرایط)

از نظر حقوقی صیغه محرمیت چیزی غیر از ازدواج موقت نیست

صیغه محرمیت

در مذهب شیعه نوعی از ازدواج وجود دارد که به آن صیغه می گویند و با نام های دیگری نظیر متعه یا نکاح منقطع یا ازدواج موقت نیز شناخته میشود. چنانچه بین زوجین، صیغه محرمیت خوانده میشود در واقع برای مدت معین و محدودی، عقد ازدواج با مهریه ای معلوم، بین زن و مرد بسته میشود و پس از گذشت آن زمان ، رابطه زوجیت خود به خود منقضی میشود. پیش از این که صیغه ی عقد موقت خوانده شود، ابتدا باید مهریه ای مشخص شود تا این صیغه صحیح باشد. حتّی اگر خانم بگوید من مهریه نمی خوام، باز هم صیغه عقد بدون تعيين مهریه صحیح نیست. از این رو حتماً باید مهریه را هر چند که کم باشد، مشخص کرد.

صیغه محرمیت در عرف بین دختر و پسری قراری میباشد که قصد دارند با یکدیگر ازدواج کنند و در اکثر مواقع این صیغه به اصرار خانواده ها برای آشنایی بیشتر برقرار می شود. صیغه محرمیت به اصطلاح به منظور حلال بودن معاشرت دختر و پسر از نظر شرعی در طول آشنایی می باشد. هر چند که نظر بعضی از فقها اینست که در صیغه محرمیت برای آشنایی پیش از ازدواج میتوان شرط« عدم استمتاع جنسی» گذاشت ولی چنین شرطی از نظر اکثر فقها به علت این که خلاف مقتضی عقد نکاح، یعنی دلیل اصلی ازدواج است، پذیرفته نیست. بدین ترتیب آثار و تبعات حقوقی که از این رابطه بوجود می آید از نظر قانونی و شرعی مثل ازدواج موقت است که به آن« متعه» در اصطلاح فقهی می گویند.

پدیده ای به نام صیغه محرمیت از منظر قانونی در قوانین کشور ما نیست. به همین خاطر دختران و پسران و اولیای آنان باید در این رابطه از تمام آثار حقوقی مطلع باشند تا بعداز آن دردسر برایشان ایجاد نشود، به علت این که از نظر حقوقی صیغه محرمیت چیزی غیر از ازدواج موقت نیست.

تمدید مدت صیغه محرمیت

چنانچه زوجین بخواهند مدت زوجیت خود را درزمان ازدواج موقت افزایش دهند، باید مدت ازدواج قبلی تمام شود و بعد از آن صیغه محرمیت جدیدی مبنی بر مدت زمان بیشتر منعقد نمایند و یا باید از جانب زوج به همسرش، مدت باقی مانده بذل و بخشش شود و عقد جدیدی بعد از آن منعقد نمایند و در این عقد جدید مدت تعیین شده را بیشتر در نظر بگیرند. البته ممکن است برعکس این موضوع اتفاق بیفتد، یعنی زوجین بخواهند پیش از انقضا مدت زوجیت خود از یکدیگر جدا شوند. در این صورت زوج باید به همسر خود باقی مانده مدت عقد را ببخشد و این ازدواج با بخشیده شدن باقی مانده مدت، از بین میرود. برطبق قانون مدنی برای جدایی طرفین در عقد ازدواج موقت دو روش وجود دارد که انقضای مدت، روش اول جدایی زوجین است و بخشیده شدن مدت باقی مانده به زن، توسط شوهر روش دوم میباشد.

بدون اجازه ی پدر، جاری کردن صیغه محرمیت جایز نیست

امتناع شوهر از گرفتن شناسنامه برای فرزند حاصل از صیغه محرمیت

مادر با مراجعه به دادگاه خانواده می تواند واقعه صیغه محرمیت را ثابت کند که الحاق فرزند به پدر به تبع آن ثابت میشود و پدر را به منظور گرفتن شناسنامه برای فرزند مجبور کند. این کار باعث میشود ارث و سایر حقوق به چنین فرزندی تعلق بگیرد. درصورت  شرعی بودن ازدواج والدین و عدم ثبت رسمی آن، مادر فرزند باید در صورت عدم حضور پدر و عدم دسترسی به مدارک وی، از دادگاه برای صدور شناسنامه یک طرفه ، حکم« امین موقت» دریافت کند. بنابراین وقتی که حکم امین موقت دریافت کرد، سمت قانونی پیدا می کند و با مراجعه به ادارات ثبت احوال می تواند شناسنامه یک طرفه مادری، با نام خانوادگی خود صادر کند.

مذهب در صیغه محرمیت

زن این اجازه را ندارد با فرد غیر مسلمان یا فردی که از شیعیان دوازده امامی نیست، ازدواج کند و مرد هم نمیتواند با زن ناصبی و مشرک ازدواج کند ولی می تواند با اهل کتاب نظیر زرتشتیان ازدواج کند. تعداد صیغه محرمیت زن در یک زمان با بیش از یک مرد جایز نمی باشد ولی مرد در ازدواج موقت طبق نظر عموم، محدودیتی ندارد و می تواند به هر تعداد که می خواهد همسر موقت انتخاب کند، ولی در ازدواج دائم محدود به چهار همسر بطور هم زمان است.

موارد الزامی قبل از جاری ساختن صیغه محرمیت

>> تعیین مدت:

تعیین مدت نخستین اقدام مهمی است که پیش از جاری شدن صیغه محرمیت باید به آن توجه شود. صیغه ازدواج موقت به ازدواجی گفته میشود که مدت عقد در آن مشخص شده باشد. عدم تعیین کامل مدت در این ازدواج سبب میشود که عقد باطل شود. باتوجه به توافق طرفین، مدت این ازدواج مشخص میشود که امکان دارد بسیار کوتاه، به عنوان مثال برای یک ساعت و یا طولانی مثلا برای نود و نه سال باشد. مدت تعیین شده در این ازدواج باید بطور کامل مشخص باشد و درصورت قابلیت تعیین شدن کافی نمی باشد. به عنوان مثال در صورتی که مدت این ازدواج تا زمانی که در مسافرت هستیم تعیین شود، این مورد صحیح نیست و باعث باطل شدن عقد میشود.

>> تعیین مهریه:

در ازدواج موقت حتماً باید مهریه ای برخلاف ازدواج دائم برای زوجه مشخص شده باشد و صیغه محرمیت بدون تعیین مهریه صحیح نیست. این نوع مهریه باید ارزش اقتصادی داشته باشد، هرچند ارزشش کم باشد. میزان مهریه در صیغه محرمیت باید دقیق باشد. این مورد یکی از تفاوت های ازدواج دائم نسبت به موقت است به علت این که در ازدواج دائم می توان بدون تعیین مهریه، عقد را جاری کرد و پس از عقد، مهریه را تعیین کرد و یا اصلاً مهریه ای در نظر نگرفت که در چنین شرایطی مهریه زوجه متفاوت میشود به عنوان مثال اگر پس از عقد و پیش از تعیین مهریه، بین زوجین پیوند زناشویی صورت گیرد، زوجه مستحق دریافت مهر المثل است یعنی مواردی نظیر وضعیت زوجه از قبیل وضعیت و ظاهر و شان خانوادگی وی و یا عرف جامعه برای تعيين میزان مهریه او توسط کارشناس مشخص میشود.

>> اذن پدر یا جد پدری:

درصورت باکره بودن دختر، برای صحت ازدواج و صیغه محرمیت او باید ولی وی به این ازدواج رضایت دهد.

صیغه محرمیت به منظور حلال بودن معاشرت دختر و پسر از نظر شرعی در طول آشنایی می باشد

شرایط عاقد در صیغه محرمیت

طبق ماده ۱۰۶۴ قانون مدنی، عاقد شخصیست كه صیغه محرمیت را میخواند و این شخص باید سه ویژگی عاقل، بالغ و قاصد را داشته باشد که در ادامه شرح می دهیم:

-  عاقل بودن عاقد:

عاقدی كه صیغه محرمیت را می خواند باید عاقل باشد، برای اینکه اگر شخصی دیوانه، صیغه عقد را بخواند این عقد باطل میشود.

-  بالغ بودن عاقد:

كسی كه صیغه محرمیت را جاری می کند باید بالغ باشد. سن بلوغ در پسر براساس تبصره ۱ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، پانزده سال تمام قمری میباشد و سن بلوغ دختر براساس همین تبصره، نه سال تمام قمری است. بدین ترتیب چنانچه صیغه توسط طفل صغیری جاری شود، آن عقد باطل است.

-  قاصد بودن عاقد:

هدف از جاری كردن صیغه محرمیت اینست که پیمان زناشویی را در مدت معین منعقد نماید. بنابراین اگر صیغه عقد توسط شخصی از روی مزاح و یا در حال مستی جاری شود، صیغه باطل میشود.

كسی كه صیغه محرمیت را می خواند، باید شرایط مذكور ماده ۱۰۶۴ را دارا باشد، اگرچه این صیغه برای خودش یا به وكالت از طرف زوجین یا از طرف یكی از زوجین یا ولی یكی از زوجین خوانده شده باشد. به این ترتیب، درصورت نابالغ بودن دختر وپسری چنانچه نخواهند صیغه عقد ازدواج موقت را جاری کنند، این عقد باطل میشود.

احکام صیغه محرمیت

هدف از ازدواج، برآورده ساختن نیازهای زن و مرد برای همراهی با جنس مکمل در زندگی می باشد. با توجه به این که ازدواج، یک امر اختیاری محسوب میشود ، به همین خاطر یکی از اولین شرایط صیغه محرمیت که مانند ازدواج دائم هست می توان به رضایت طرفین اشاره نمود ولی تفاوت بین ازدواج موقت و دائم اینست که برخی از احکام عقد موقت و عقد دائم با یکدیگرهمخوانی ندارد. در واقع در احکام صیغه ازدواج موقت،  الزامات عقد دائم وجود ندارد. شرایط صیغه موقت به شرح زیر میباشد :

* خطبه صیغه محرمیت حتما باید خوانده شود.

تعیین مدت نخستین اقدام مهمیست که پیش از جاری شدن صیغه محرمیت باید به آن توجه شود

* خواندن صیغه محرمیت توسط شخص عاقل و بالغ( نیازی به گرفتن وکیل نیست، همینطور درصورت عدم تسلط زوجین به زبان عربی میتوانند صیغه ازدواج موقت را به فارسی بخوانند.)

* مهریه و مدت زمان صیغه محرمیت باید مشخص شود.

* صیغه کردن زن به شرطیکه در هنگام جاری شدن عقد موقت، در نکاح دائم یا موقت مرد دیگری نباشد یا این که اگر ازدواج کرده است ، عده اش تمام شده باشد( عده ازدواج دائم در حدود ۳ ماه و عده صیغه موقت در حدود ۴۵ روز است). همینطور در صیغه محرمیت، مدت عده برای زنی که یائسه شده، وجود ندارد.

* زنی که زناکار است حتی در صیغه محرمیت بر مرد حرام میشود.

* بدون اجازه ی پدر، جاری کردن صیغه محرمیت جایز نیست. بسیاری از مراجع این مسئله را تأیید کرده اند و حتی ازدواج موقت بدون اجازه ی پدر را امری باطل می دانند. بعضی از مراجع تقلید، به شرطی صیغه موقت را بدون اجازه پدر جایز می دانند که دختر قبلا ازدواج کرده باشد یا پدر یا ولی پدری اش در قید حیات نباشد. عده ای فتوا داده اند که ازدواج موقت با دختری که مستقل است و مصلحت کارش را می داند مانعی ندارد.

>صیغه محرمیت بدون تعیین مهریه صحیح نیست

گردآوری: بخش مذهبی سرپوش