باب دیلن کجایی دقیقا کجایی؟

آکادمی سوئدی پس از گذشت چند روز از معرفی «باب دیلن» به عنوان برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۶، موفق نشد با او تماس برقرار کند. چه اتفاقی می‌افتد اگر این ترانه‌سرای آمریکایی همچنان از پاسخ دادن به تلفن‌هایش امتناع کند؟

 «باب دیلن» روز پنج‌شنبه (۲۲ مهرماه) پس از اعلام خبر نوبلیست شدنش، کنسرتی در لاس‌وگاس داشت، اما روی صحنه تنها به اجرای موسیقی پرداخت و از هر گونه اظهارنظر درباره کسب این جایزه مهم ادبی خودداری کرد. روز بعد هم که در کوچلا به روی صحنه رفت، در این‌باره صحبتی نکرد.

پاسخ ندادن به آکادمی نوبل امری معمول نیست اما پیش از «دیلن»، یک نفر دیگر هم بوده که این کار را انجام داده است. «ژان پل سارتر» فیلسوف و نویسنده‌ معروف فرانسوی، تنها برنده نوبل ادبیات است که از دریافت آن خودداری کرد. او در سال ۱۹۶۴ نامه‌ای به کمیته نوبل در سوئد نوشت و درخواست کرد که اصلا نام او به عنوان برنده ذکر نشود، اما این نامه چند روز پس از تصمیم نهایی آکادمی نوبل برای اعلام نام او به دست آن‌ها رسید.

«سارتر» در این‌باره گفته است: این‌که من امضا کنم «ژان پل سارتر» یا «ژان پل سارتر، برنده نوبل» با هم فرق می‌کند. یک نویسنده نباید به خود اجازه دهد که به یک مقام رسمی تبدیل شود، حتی اگر این مسئله به محترمانه‌ترین شکل ممکن اتفاق بیفتد.

البته بعدها شایعه شد که او مبلغ مالی جایزه نوبل را از آکادمی سوئدی درخواست کرده، اما این مسئله هرگز تأیید نشد.

نویسندگان دیگری هم بودند که از دریافت مهمترین جایزه ادبی جهان سر باز زدند، اما دلیل آن ترس از مجازات‌های دولتی بوده است. «الکساندر سولژنیتسین» نویسنده فقید شوروی سابق در سال ۱۹۷۰ به عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی شد اما از ترس این‌که پس از سفر به استکهلم، از ورود به کشور خود منع شود از این کار خودداری کرد. کمیته نوبل هم درخواست «سولژنیتسین» برای برگزاری مراسمی جایگزین در سفارت سوئد در مسکو را رد کرد. بنابراین او در ابتدا موفق نشد جایزه‌اش را کسب کند، اما چهار سال بعد زمانی که رژیم شوروی سابق او را تبعید کرد جایزه‌ نوبلش را به طور رسمی دریافت کرد.

در زمینه دریافت نکردن جایزه نوبل ادبیات نمونه‌های دیگری هم وجود داشته‌اند؛ نویسندگان بزرگی که واقعا شایسته بزرگترین افتخار جهان ادبیات بوده‌اند اما هیچ‌وقت به عنوان برنده نوبل معرفی نشدند. از میان این نام‌های بزرگ می‌توان به «ولادمیر ناباکوف»، «جی‌.آر .آر تالکین»، «خورخه لوییس بورخس»، «دبلیو.اچ. اودن»، «لئو تولستوی»، «آنتوان چخوف» و «مارسل پروست» اشاره کرد.

درباره «سارتر»، با این که او از دریافت نوبل خودداری کرد، کمیته نوبل نام او را به عنوان برنده در فهرست خود ثبت کرده است. کمیته نوبل در آن زمان اعلام کرد: این که او از کسب این امتیاز خودداری کرده، اعتبار این جایزه را تعیین نمی‌کند.

در واقع می‌توان گفت حتی اگر برنده از دریافت مبلغ مالی جایزه نوبل (که شامل چکی ۹۰۰ هزار دلاری می‌شود) خودداری کند، همچنان عنوان برنده نوبل به او تعلق می‌گیرد. براساس بیانیه‌های بنیاد نوبل، جوایز نوبل هرگز نمی‌توانند بازپس داده یا لغو شوند.

«سارا دانیوس» دبیر دائمی آکادمی نوبل پس از موفق نشدن در برقراری تماس با «باب دیلن» گفت: اگر او نخواهد به مراسم اعطای جایزه بیاید، نمی‌آید. در هر صورت آن شب یک جشن بزرگ برپا خواهد شد و این افتخار به او تعلق دارد.

در نتیجه، «باب دیلن» می‌تواند آکادمی نوبل و جایزه‌اش را نادیده بگیرد اما نام او همچنان در فهرست برندگان نوبل ثبت خواهد شد. حتی اگر او تصمیم بگیرد در مراسم حضور پیدا نکند، دعوت‌نامه‌ای برای ایراد سخنرانی برایش ارسال می‌شود و نامش همیشه به عنوان برنده نوبل ادبیات سال ۲۰۱۶ ذکر خواهد شد.

آکادمی نوبل روز پنج‌شنبه (۲۲ مهرماه) نام «باب دیلن» را به عنوان برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۶ اعلام و «خلق تعابیر جدید شاعرانه در سنت شعر آمریکایی» را علت برگزیدن او عنوان کرد. انتخاب یک ترانه‌سرا و خواننده به عنوان برنده نوبل ادبیات، واکنش‌های مثبت و منفی بسیاری را به همراه داشته است.