یادی از «بیژن سمندر» در پی درگذشتش

مدیر دانشنامه فارس در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که با رفتن بیژن سمندر، تنگ بلور شعر شیراز شکست، اظهار کرد: درگذشت این شاعر معاصر ـ که نقش بزرگی در احیای شعر فولکلور شیراز دارد ـ پس از یک دوره بیماری فرسایشی اتفاق افتاد. این خبری اندوهبار است و همه شیرازی‌ها را غمگین می‌کند.

کمالی با بیان این‌که سمندر روح شاعری، نویسندگی، هنرمندی و پژوهشگری را در خود داشت، ادامه داد: او با فرهنگ شیراز پیوندی ناگسستنی دارد و می‌توان گفت سمندر شاعری است که از شیراز هویت گرفت و در نهایت بخشی از هویت و فرهنگ این شهر شد.

او با تأکید بر این‌که شعرها و ترانه‌های بیژن سمندر در خاطره جمعی ایرانی‌ها و شیرازی‌ها باقی می‌ماند، تصریح کرد: بی‌شک جای او در میان شاعران این دیار خالی است، اما یادش همیشه در دیوان شاعران و خاطره مردم این شهر جاودانه است.

به گفته کمالی، سمندر، شاعر رازها، شادی‌ها، اندوه و دردهای مردم بود. با این همه آن‌چه سمندر را جاودانه می‌کند، دلبستگی او به فرهنگ و کشف نکات تازه از فرهنگ مردم شیراز و تسلط او به ساختارهای ادبیات است؛ چنان‌که امروز شاهدیم راهی که سمندر آغاز کرده، رهروان بسیاری دارد و هنور هم آفریده‌های این شاعر بزرگ در میان قله‌های ادبیات فولکلور می‌درخشد.

این پژوهشگر در ادامه در توصیف ویژگی‌های سمندر افزود: "شاه‌چراغ" آقایش بود، "سیدعلاءالدین" شاه‌مردش، دلبسته فرهنگ مذهبی و مردمی و عامیانه شیراز بود. موسیقی‌دان، ترانه‌سرا، پژوهشگر، خوشنویس و عاشق شیراز بود.

کمالی همچنین گفت: بیژن سمندر، شاعر ترانه‌های دلنشین و ماندگاری شد که بسیار از آنان در خاطره جمعی ایرانیان و شیرازیان ماندگار است. او نقشی بی‌بدیل و تأثیرگذار در احیا و تعالی شعر محلی شیراز داشت و با بازگویی واژگان عامیانه و تلفیق دلبرانه آن در شعر و غزل، طرحی نو درانداخت. بسیاری از هنرمندان همچون استاد محمدرضا شجریان ترانه‌های دلنشینش را به زینت آواز ماندگار ساختند.

او در ادامه به نقل قولی از بیژن سمندر پرداخت: «با پیشرفت تمدن و گسترش روزافزون وسایل ارتباط جمعی که هر روز روستاها و شهرک‌ها و شهرهای تازه‌ای را زیر بال و پرامواج رادیو تلویزیون می‌کشد، با رواج روزنامه‌ها، کتاب‌ها و نشریات گوناگونی که هر روز به فارسی دری نوشته و منتشر می‌شود، کم‌کم لهجه‌های بومی این سرزمین پهناور ساییده شده و به مرور زمان از بین می‌رود و دیگر نسل فردا، واژه‌ها، اصطلاحات و لطایف لهجه نسل دیروز و حتی امروز را نمی‌فهمد و اگر در جمع‌آوری و ثبت آن‌ها همت نشود، بیم آن می‌رود که - خدای نکرده - همان‌طور که خط میخی ما را متخصصین اروپایی خواندند، چندین سال دیگر نیز برای معنی و تفسیر برخی لغات و اصطلاحات بومی امروز، از دانشمندان خارجی مدد جوییم! به جز این فرسایش که ره‌آورد تمدن جدید است گذشت زمان و رویدادهای مختلف هر عصر نیز واژه‌هایی وارد زبان می‌کند، یا از آن خارج می‌سازد. خدا می‌داند چه واژه‌های دلکش و گویایی از زبان پارسی فراموش شده یا در معنی دیگری به کار می‌رود و یا به جای آن‌ها چه واژه‌ای از زبان‌های بیگانه نشسته است»، و افزود: از این روی با باور به بقای زبان و لهجه، آن‌چه در قالب شعر و ترانه نگاشت، همتی سترگ بود در حفظ لهجه و میراث فرهنگ عامه شیراز. امروز ما اگرچه فقدانش را سوگواریم، اما به فرهنگمندی و دوراندیشی و هنرمندی وی می‌بالیم؛ جایگاهش را ارج می‌نهیم و هنرش را می‌ستاییم.

بیژن سمندر زاده سال ۱۳۱۶ خورشیدی در شیراز، ۱۷ دی‌ماه سال ۱۳۹۷ از دنیا رفت.