اردیبهشت‌ماه برای اهالی کتاب، ماه ویژه‌ای است؛ ماهی که دوستداران کتاب و کتابخوانی همگی در یک محفل بزرگ دور هم گرد می‌آیند و ناشران، آثار نشر خود را برای معرفی و فروش عرضه می‌کنند. اما این اتفاق مهم فرهنگی همیشه با مسائل حاشیه‌ای همراه بوده است. امسال و در آستانه سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، حواشی زودتر از آغاز برگزاری این رویداد خودنمایی کرد. عمادالدین باقی، نویسنده، با انتشار مطلبی در صفحه اینستاگرام خود خبر جلوگیری از حضور دو جلد از کتاب‌های نشر سرایی را رسانه‌ای کرد.
باقی در این‌باره نوشت:
«امروز شنبه سی و یکم فروردین از وزارت ارشاد با مدیر نشر سرایی تماس گرفته و گفتند به فرموده دادستانی تهران کتاب‌های «اعدام و قصاص» از عمادالدین باقی و «دین دولتی و دولت دینی» از محمد قوچانی که هر دو قدیمی و به لحاظ قانونی دارای مجوز انتشار هستند در نمایشگاه نباید عرضه شوند. ظاهراً لیستی از کتاب‌های ناشران دیگر هم به وزارت ارشاد ابلاغ شده است که نباید در نمایشگاه بین‌المللی کتاب عرضه شوند. یکم اینکه این کار نقض تفکیک قوا و مداخله قوه‌ای در کار قوه دیگر است و مانند این است که یک وزارتخانه حکم صادره یک دادگاه را باطل کند یا برای قوه‌قضاییه تعیین تکلیف نماید. دوم اینکه این کار‌ها نتیجه عکس دارد و همه آن کتاب‌ها را پرفروش‌تر می‌کند، در حالی که این کتاب‌ها اصولاً به دلیل تاریخ انتشارشان به‌ندرت به نمایش درمی‌آیند و طبق تجربه سال‌های گذشته، عرضه و فروش آنها در شمار محدودی انجام شده است، ولی اکنون افکار عمومی را کنجکاو می‌کند که مگر در این کتاب‌های دارای مجوز چه سخنی است که نباید در نمایشگاه بین‌المللی کتاب عرضه شوند. سوم اینکه در دنیای بدون مرز و کنترل اینترنت که هر کتاب ممنوعه‌ای به‌سادگی در دسترس عموم است، منطق عقلایی ایجاب می‌کند که از نشر کاغذی در چارچوب مقررات استقبال می‌شود.»
ممنوعیت بعد از چهار بار تجدید چاپ
سه کتاب از انتشارات کویر نیز در لیست کتاب‌های ممنوعه نمایشگاه قرار گرفته است؛ کتاب‌هایی که از تاریخ انتشار برخی از آنها بیش از ۱۰ سال می‌گذرد. محمدجواد مظفر مدیر انتشارات کویر درباره جلوگیری از حضور برخی از کتاب‌های این نشر در نمایشگاه کتاب امسال به ایرنا گفت: هفته قبل، از اداره کتاب با ما تماس گرفتند و گفتند نامه‌ای از معاون دادستانی تهران آمده است که سه عنوان کتاب را نمی‌توانید در نمایشگاه عرضه کنید. یکی از این کتاب‌ها چاپ چهارم است، یکی دیگر چاپ سوم و دیگری چاپ دوم است. نمی‌دانم بعد از این همه مدت، توزیع این کتاب‌ها در نمایشگاه چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
کدام کتاب‌ها؟
این ناشر در پاسخ به این پرسش که آیا سال گذشته این کتاب‌ها در نمایشگاه عرضه شده‌اند یا خیر، گفت: بله «روشنفکری دین و چالش‌های جدید» کتاب مرحوم ابراهیم یزدی که ۱۲ سال قبل مجوز گرفته در نمایشگاه توزیع شده است. متأسفانه ما در کشوری زندگی می‌کنیم که با شگفتی‌ها مواجه می‌شویم. دو اثر هم از سیدهادی طباطبایی با عناوین «فقیهان و انقلاب ایران» و «حدیث نواندیشان دینی» که اولی چاپ چهارم و دومی هم چاپ دومش است، از حضور در نمایشگاه منع شده‌اند.
نامه‌ای که از دادستانی آمد
مظفر درباره منشأ این ابلاغیه اعلام کرد: رئیس دبیرخانه هیأت نظارت بر نشر کتاب اداره کل کتاب و کتابخوانی، تماس گرفتند و گفتند نامه‌ای از دادستانی آمده است. وقتی هم با مدیرکل صحبت کردم گفتند یک نامه از دادستانی و دادسرای رسانه ارسال شده است. البته این اتفاق نه‌فقط برای کتاب‌های ما بوده، بلکه حدود ۲۰ عنوان کتاب هم در این لیست وجود داشته که می‌توانید از خود دبیرخانه اداره کتاب جویا شوید.
فقط دستور می‌دهند
مظفر در پاسخ به این سؤال که غیر از نشر شما، کدام ناشران در این لیست قرار داشته‌اند، بیان کرد: به خود ما که ابلاغ نمی‌کنند، فقط دستور می‌دهند؛ یعنی می‌گویند این نامه به اسم شماست و این سه کتاب را شامل می‌شود و اصل نامه را به ما نمی‌دهند. فقط شنیده‌ام که حدود ۲۰ عنوان کتاب بوده است. من با اعتراض آقای باقی در فضای مجازی متوجه شدم که حضور دو کتاب از نشر سرایی را هم منع کرده‌اند. اگر آقای باقی ننوشته بود، آن را هم متوجه نمی‌شدم.
اقدام قبل از برگزاری
مدیر انتشارات کویر می‌گوید سال‌های گذشته این‌گونه بود که به نمایشگاه می‌آمدند و مثلاً می‌گفتند کتاب «حق‌الناس؛ اسلام و حقوق بشر» آقای محسن کدیور را ارائه نکنید و ما هم ناگزیر به اجرا بودیم. اما امسال هنوز نمایشگاه کتاب شروع نشده و حدود هشت، نُه روز قبل از نمایشگاه این کار را کرده‌اند.
کی بود، کی بود؟ من نبودم!
در روز‌های گذشته محمدجواد مرادی‌نیا، مدیرکل اداره دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدون تکذیب برقراری چنین تماس‌هایی با ناشران اعلام کرد که از سوی اداره تحت مدیریت او در این‌باره با ناشران تماسی گرفته نشده است و تنها در یک مورد که آن هم سوءتفاهم بود، با ناشر صحبت شده و موضوع در حال پیگیری است.
سیدمحمد طباطبایی، مدیر روابط عمومی سی و دومین نمایشگاه کتاب درباره این ماجرا به ایرنا گفت: این روال در همه دوره‌های نمایشگاه بوده و تعداد کتاب‌ها ابتدا خیلی زیاد بوده و با رایزنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با نهاد‌های نظارتی، گاهی این تعداد به یک دهم می‌رسید.
هنگامه ملکی
- 16
- 3
