ترکیه و قزاقستان چطور فارابی ایرانی را مصادره کردند؟

ایران، این مرز پرگهر به واسطه قدمت تاریخی و انکار ناپذیر خود همواره در مرکز توجه جهانیان بوده است. شاید همین امر برخی کشورها را به فکر مصادره داشته‌های کشورمان انداخته تا جایی که حتی به مفاخر کشورمان نیز رحم نمی‌کنند و سعی دارند آن‌ها را به نام خودشان مصادره کنند!

به عنوان نمونه ترکیه که در گذشته مولانا، شاعر پرآوازه کشورمان را به نام خود مصادره کرد. این کشور به تازگی تلاش کرده که فارابی را نیز به نوعی مصادره کند! ترکیه با همین قصد خانه-موزه فارابی را در شهر استانبول افتتاح کرده اما به راستی فارابی کیست؟

ابونصر محمد بن محمد فارابی یکی از بزرگ‌ترین فلاسفه و دانشمندان عصر طلایی اسلام است. وی در فرارود که در گذشته شرقی‌ترین ایالت ایران بوده، متولد شد.

این سرزمین در دوران هخامنشیان جزو ساتراپی سغد بوده است. سغد یک تمدن باستانی ایرانی بوده است که مرزهای آن امروزه در کشورهای تاجیکستان، شمال افغانستان، شرق ازبکستان و قزاقستان واقع شده است.

شاید همین امر باعث شده که قزاقستان در خصوص بازگشایی خانه-موزه فارابی به ترکیه کمک کند، اما نمی‌توان انکار کرد که ساتراپی سغد در زمان هخامنشیان بخشی از ایران بزرگ بوده است.

فارابی در جوانی برای تحصیل به بغداد رفت. وی سپس به حران رفت و درسش را در آنجا ادامه داد. حران اکنون در استان شانلی اورفه ترکیه قرار گرفته است، اما در گذشته بخشی از میان‌رودان بوده است. میان‌رودان در گذشته در میان دجله و فرات قرار داشت و در اصل ایرانیان نام میان‌رودان را روی این منطقه گذاشتند. از نام‌های دیگر میان‌رودان می‌توان به بین‌النهرین اشاره کرد. تمدن‌های ایرانی مانند کاسی، عیلام و ماد هر کدام در گوشه‌ای از میان‌رودان رونق گرفته و روی آن تأثیر گذاشته‌اند.

فارابی سپس به بغداد بازگشت و در در سال ۳۳۰هجری قمری به دمشق رفت. وی در سن هشتاد سالگی در دمشق جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.

باید گفت ایرانی بودن فارابی با توجه به گستردگی مرزهای فرهنگی کشورمان در گذشته، غیر قابل انکار است؛ البته افرادی چون مولانا و فارابی هرگز در مرزهای یک کشور منحصر نشده‌اند و به واسطه داشته‌های علمی و فرهنگی خود و تأثیری که روی اقصی نقاط دنیا گذاشته‌اند، جهانی هستند. اما به راستی با این توضیحات، ترکیه با چه سندی فارابی را از آنِ خود می‌داند؟!