علت تغییر حالت پوست قرآن‌های کوفی/ گرما آب کلاژن‌ها را از بین برد

کارشناس ارشد مرمت گفت: کلاژن‌های چرب پوست آهو نیاز به رطوبت دارند وقتی به آنها گرما داده شود آب درون مولکولی از بین رفته و باعث می‌شود حالت طبیعی پوست از بین برود.

میترا اعتضادی کارشناس ارشد مرمت آثار تاریخی، درباره تغییری که در حالت طبیعی قرآن های کوفی پوست آهو در موزه دوران اسلامی به وجود آمده به خبرنگار مهر گفت: چندین بار به موزه دوران اسلامی رفته‌ام و متوجه وضعیت بد نورپردازی مستقیم به اشیای داخل موزه شده‌ام. نور، آسیب‌های فتوشیمیایی به مواد آلی مانند بافت‌هایی از جمله بافت پوست آهو و غیره وارد می‌کند. غیر از این از لحاظ بصری هم نورپردازی‌ها مناسب نیست. نورها باید فیلتر شده به اشیا بتابند نه به آن شکل که در موزه دوران اسلامی است. نورفرابنفش اشیا را اذیت می کند و گرمای آن یک نقطه را موضعی گرم کرده و موجب تخریب شی می‌شود.

کارشناس رسمی دادگستری در حوزه اشیای قدیمی توضیح داد: وقتی نورپردازی‌ها درست نیست طبیعتا دما و رطوبت لازم برای اشیا هم در موزه تنظیم نمی شود من قبول دارم که تنطیم این دما و رطوبت نسبی بسیار کار دشواری است. اما اگر دمای اضافه به اشیا وارد شود و کنترل نشود اتفاقات ناخوشایندی برای اشیا از جمله اشیای آلی می‌افتد و به جز اینکه دما در دراز مدت اشیا را آزار می دهد تغییرات دما نیز شوک مخربی برای آنهاست.

کارشناس ارشد مرمت آثار بیان کرد: آثار را هم در برابر شوک و هم در برابر تخریب دراز آهنگ گرمای طولانی قرار داده‌اند نشان آن هم اتفاقی است که برای قرآن‌های پوست نوشته افتاده است. چون بنیان این قرآن ها پروتئین است کلاژن های چرب پوست ها نیاز به رطوبت مشخص دارند که وقتی به آنها گرما داده می‌شود آب درون مولکولی آنها از بین می رود. این باعث می شود که وقتی آب از دست می رود فضای خالی بوجود آید و کم کم فضای پر به فضای خالی فشار آورده و در نهایت پوست حالت طبیعی خود را از دست می دهد.

ضمن اینکه برگرداندن آب کلاژن خیلی دشوار است. چون  آبی نبوده که با نم زدن دوباره به پوست جایگزین شود هرچند که نم زدن به پوست هم مخرب است. پس می توان گفت که وقتی این پوست مولکول آبی در کلاژن ندارد، خشک می شود. مرمت این پوست، روند بسیار طولانی دارد اما به طور حتم مانند حالت اول نمی‌شود اکنون تخریبی اتفاق افتاده که می شد جلوی آن را گرفت اما کار دشواری نیاز دارد. در موزه تلاشی نمی بینم که بخواهند دوباره آن را به حالت اول برگردانند چون اگر می‌خواستند چنین اتفاقی نیفتد حتما آنها را در شرایط نامناسب نگه نمی داشتند.

این استاد دانشگاه در رشته مرمت دانشگاه هنر که در حوزه مرمت آثار چرمی و پوست هم مهارت دارد درباره اینکه چرا رفتار پارشمن در کنار پوست آهو حالت لول شدگی دارد نیز توضیح داد: خیلی ساده است چون پارشمن نازک و از جنس پروتئین است اگر همراه با پوست باشد می‌تواند تحت تاثیر همدیگر قرار گیرند پس همزمان با لوله شدنآن، پوست پارشمن را هم لوله می‌کند.