در این شهر هر جمعه نگران تخریب یک اثر تاریخی هستیم

کسی نمی‌داند که این چندمین جمعه سیاهی بود که بابل از سر گذراند. همین دیروز صبح نوبت تخریب پنهانی خانه قاجاری «خلیلیان» سررسید؛ مثل جمعه‌های دیگری که با لودر به جان میراث تاریخی شهر افتادند، این بار خانه خلیلیان را که فقط ٢٠ درصدش باقی مانده بود، با خاک یکسان کردند، در و پنجره‌های چوبی‌اش را دزدیدند و سفال‌های سقفش را بردند. خانه‌ای که بخشی از آن حسینیه بود و در آن مراسم مذهبی و روضه برپا می‌شد،

از یک‌ سال پیش چنان با موج تخریب از سوی اداره اوقاف و خیریه شهرستان بابل در مازندران روبه‌رو شد که حتی ثبتش در فهرست آثار ملی هم از زخم لودرها نجاتش نداد.

هر چند مدیرکل میراث فرهنگی استان مازندران به «شهروند» می‌گوید: «این تخریب نیست، قرار است این خانه عین اولش بازسازی شود.» اما شهروندان بابل و دوستداران میراث فرهنگی که جمعه سیاه دیگری را از سر گذرانده‌اند، می‌گویند این خانه دیگر به روز اولش باز نمی‌گردد. پیش از این دعوا بین اداره میراث فرهنگی و اداره اوقاف و خیریه بر سر این بود که موقوفه «حاجی آقاجانی» که بازمانده معماری قاجار است، در فهرست آثار ملی جای گرفته یا خیر. با اینکه ‌سال گذشته بعد از تعرض‌های مکرر  به این بنا رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در نامه‌ای به استاندار مازندران خواستار مراقبت از این اثر شد و هشدار داد اما شد آنچه نباید: ویرانی که به «بازسازی» و «بهسازی» که مدیرکل میراث استان مازندران از آن صحبت می‌کند، هیچ شباهتی ندارد.آنچه دیروز بر سر این خانه آمد، با مجوز اداره میراث فرهنگی بود.

«دلاور بزرگ‌نیا»، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران به «شهروند» می‌گوید این «بازسازی» با مجوز انجام شده است و در انتشار خبر «سوء‌تفاهم» پیش آمده است: «خانه خلیلیان قرار است بازسازی شود و می‌گویند با خاک یکسان شد. هنوز یک دیوار بیرونی این بنای تاریخی وجود دارد اما در فضای مجازی سوء تفاهم به وجود آمده. الان هم هیأت امنای تکیه خلیلیان به روند کار نظارت دارند. هم نقشه‌های معماری از طرف شورای فنی اداره میراث فرهنگی در اختیارشان گذاشته شده تا بازسازی بنا دقیق باشد.»او ادامه می‌دهد: «این خانه فقط ٢٠‌درصد از آثارش مانده بود، عملا دیگر قابل بازسازی نبود. اداره اوقاف شهرستان بابل آمد و بررسی کرد. جلسه‌ای گذاشتیم و ما هم گفتیم که فقط باید براساس نظر میراث این کار انجام شود. برای همین مستندات و نقشه دقیق معماری خانه را دادیم و قرار شده نوسازی‌اش کند.»مدیرکل میراث فرهنگی مازندران که پیش از این در جریان آسیب به این بنا با تخریب چیان در افتاده بود، گویی حالا به این اتفاق رضایت داده است که می‌گوید: «این بنای قاجاری تا چند‌سال پیش استفاده می‌شد اما دیگر قابل استفاده نبود. به خاطر تخریب‌هایی که بر اثر کم توجهی‌ها، باران و طوفان اتفا افتاده بود این تصمیم گرفته شد » در خبرها گفته شده که نیروی انتظامی به‌علت نداشتن مجوز تخریب، عملیات آواربرداری و تخریب را متوقف کرده است بزرگ نیا هم اطمینان می‌دهد که دیگر جای نگرانی نیست: «از طرف میراث فرهنگی استان هیچ مجوزی بابت گودبرداری و تخریب بنا صادر نشده است. نیروهای حفاظت ما آن‌جا حضور دارند و امیدواریم اوقاف هم برای بهسازی دقیقا براساس نقشه‌های معماری پیش برود.»

صد در صد تخریب با مجوز

خانه خلیلیان بین امام‌زاده قاسم(ع) و سه‌راه سنگ‌پل در بابل قرار داشت؛  میراثی از عهد قاجار که زمانی محل برگزاری روضه و حضور علمای بزرگ مازندران بود؛ مرحوم آیت‌الله بیکایی و مرحوم آیت‌الله ‌هادی روحانی.پس از تخلفات دنباله دار و تخریب مدام بنا، ٢٥ آذرماه ٩٤ زمان ثبتش در فهرست آثار ملی فرارسید و با این حال باز هم دست از سر آن برنداشتند. درست یک‌سال پیش، در ٨ دی ٩٤، سه‌شنبه که از قضا تعطیل رسمی هم بود، اداره اوقاف و امور خیریه بابل، خانه قدیمی خلیلیان این شهر را تخریب کرد. پس از آن جمعی از فعالان اجتماعی، میراث فرهنگی و یگان حفاظت میراث فرهنگی از ادامه تخریب جلوگیری کردند.

با این حال چند وقت بعد سقف خانه را چنان تخریب کردند که بنا دیگر نتوانست در برابر باد و باران و طوفان مقاومت کند و تنها ٢٠‌درصد از آن باقی ماند. مدیرکل میراث مازندران اگرچه می‌گوید اکنون دیوار بیرونی اثر باقی‌مانده و قرار است طبق اگوی معماری اولیه‌اش ساخته شود اما علیرضا صادقی امیری، فعال میراث فرهنگی مازندران و عضو انجمن جوانان سپید پارس به «شهروند» می‌گوید: «بنا صد در صد تخریب شده، این دیوار بیرونی که مدیرکل از آن حرف می‌زند، چیزی نیست جز اتاقکی که اصلا ربطی به بنای ثبتی و فاخرندارد.» کاربران شبکه‌های اجتماعی در مازندران که پیش از این نسبت به وضع این خانه واکنش نشان می‌دادند، حالا نسبت به تخریب خانه خلیلیان معترض شده‌اند.به گفته امیری صادقی اگرچه بعد از تخریب‌ها و دعواهای دنباله‌دار بین میراث و اوقاف تفاهم شده بود که «٢٠‌درصد باقی مانده بنا حفظ شود و اداره اوقاف هم ٣٠٠‌میلیون تومان برای بهسازی و میراث بنا در نظر بگیرد».

اما صبح دیروز کارکنان اوقاف با لودر آمدند خانه را ویران کردند. حالا بعضی از در و پنجره‌های تاریخی هم دزدیده شده و یکی دوتای باقی مانده را به موزه ملی بابل رسانده‌اند، تکه‌های سقف سفالی را به سرقت برده‌اند بنای ملی از پا افتاده است. او می‌گوید: «در بابل هر جمعه مردم می‌ترسند دوباره خانه‌ای تاریخی خراب شود، آن‌جا جمعه‌های سیاه میراث فرهنگی مدام تکرار می‌شود»؛ مثل حمام تاریخی میرزا یوسف گرفته که در یک صبح جمعه تخریب شد یا بنای پهلوی که همین سه ماه پیش در جمعه‌ای دیگر با خاک یکسان شد و حالا خانه خلیلیان.