نمادهای کهن عزاداری در ایران

میرجلال الدین کزازی در خصوص نمادهای سوگواری در ایران باستان گفت: از جمله نمادهای سوگ می توان به «کتل» و «پنجه» اشاره کرد، که پیش تر در گفتگو با شما به آن پرداخته شده است.

او یکی دیگر از نمادهای سوگ در ایران را سرودهای سوگ برشمرد و گفت: یکی دیگر از ویژگی ها و رسم و راه های آیین سوگ در ایران که هنوز نیز روایی و کاربرد دارد و در آیین سوگ حسینی هم با برجستگی و نمود بسیار دیده می شود، سردادن سرودهای سوگ است.

این پژوهشگر برجسته افزود: در این سرودهای سوگ از دیدگاه های گوناگون رخدادی که مایه سوگ و اندوه است، بازتاب می یابد.

ویژگی‌های سوگسرودها

او در خصوص ویژگی های این سروده ها گفت: ویژگی این سوگسرودها این است که هم به شیوه تک خوانی و هم به شیوه گروهی و هم آوایی انجام می گیرد.

استاد کزازی تصریح کرد: سوگ خوان برتر، آن سرود را به تنهایی بر زبان می آورد و دیگران هم آوا آن را باز می سرایند.

او ادامه داد: این رسم و راه خواندن سرودهای سوگ به این شیوه آنچنان که گفته شد، پیشینه ای کهن در ایران زمین داشته است.

این چهره ماندگار کشور تصریح کرد: برای نمونه صدها سال پیش در آیین سوگ سیاوش، سوگسرایان در بخارا به همین شیوه بر مرگ درد انگیز و دریغ آمیز «سیاوش» می موییدند.

اهل بخارا بر کشتن سیاوش با سوگسرود می‌موییدند

او گفت: در کتاب تاریخ بخارا که تاریخی گرانسنگ و دراز دامان بوده است که ابوبکر محمد جعفر نرشخی، آن را در سده سومین هجری نوشته بوده است و ابونصر قبادی آن را به پارسی برگردانیده است، محمد بن زوفربن عمر آن را فرو فشرده است و کوتاه کرده است، آمده است که: «اهل بخارا را بر کشتن سیاوش، سرودهای عجب است و مطربان آن سرودها را کین سیاوش گویند».

استاد کزازی افزود: محمدبن جعفر گوید که، از این تاریخ سه هزار سال است. در این نوشته سخن از این رسم و راه در آیین های سوگ ایرانی رفته است.

«کین سیاوش» از سوگسرودهای سی‌گانه «باربد» بوده است

او خاطرنشان کرد: این سوگ سرود با نام «کین سیاوش» یکی از آهنگ ها یا لحن های سی گانه «باربد» آهنگساز و خنیا دان نامبردار ایران در روزگار ساسانی بوده است.

این استاد زبان و ادب پارسی افزود: تاریخ نگار و ایران شناس روس «دیاکونوف» به ایران شناس آمریکایی «ریچارد فرای» گفته بوده است، که سوگ سرایانی تا چندی پیش، بوده اند که «کین سیاوش» را بر زبان می آورده اند.

او ادامه داد: این سوگسرود، به خنیای فراگیر ایرانی راه جسته است و یکی از آن سی آهنگ و آواز شده است که نام آنها در آبشخورهای پهلوی و پارسی، برجای مانده است.

«کین سیاوش» را می‌توان با خنیای ایرانی «مویه ی زال» سنجید

استاد کزازی گفت: کین سیاوش را می توان با آهنگی دیگر در خنیای ایرانی سنجید که آن هم خاستگاهی سوگینه داشته است و «مویه ی زال» نامیده می شود.

او افزود: مویه ی زال هم مانند کین سیاوش از آیینی در سوگ می باید بر جای مانده باشد که در آن بر مرگ اندوهبار و جان خراش پهلوان بزرگ، رستم دستان، می موییده اند.

این استاد برجسته و چهره ماندگار کشور تصریح کرد: در میان این مویه ها، مویه ی زال بر فرزند برومند و بالابلندش، جانگزای تر و اندوهزای تر و دردافزایتر بوده است. از همان روی، آن سرود و آواز مویه ی زال نام گرفته است.