به گزارش تسنیم، سید محمد بهشتی -رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نهمین نشست تخصصی " ایران کجاست، ایرانی کیست" (مطالعات طرح آمایش سرزمین) با تاکید بر بالقوه بودن همه منابع و موانع زیستی در ایران به ارایه توضیحاتی درباره زیستگاههای نقطه ای در این سرزمین پرداخت.
او گفت: در ایران به اعتبار مستعد بودن و وجود متغیرهای فراوانی که انسان برای فراهم کردن شرایط زیست با آنها روبرو است، هیچ راهی جز توجه به همه جنبه های سامانه های زیستی وجود نداشته است.
بهشتی با اشاره به تفاوت محیط مستعد و شکارگر گفت: این در حالی است که در محیط شکارگر فقط برای شناسایی منبع و مانع به محیط توجه می‌شود و با سایر جنبه‌های سامانه‌های زیستی کاری ندارند.
ایرانیها تا قبل از اختراع یخچال، تنها مردمی در کره زمین بودند که در فصل تابستان به یخ دسترسی داشتند.تا سده ۱۷-۱۸ در انگلیس تابستانها یخ وجود نداشت این در حالی است که در سفرنامه های اروپاییان به کرات به استفاده ایرانیها از یخ در تابستان اشاره شده و از آن تعجب می‌کردند.
بهشتی با بیان این نکته که انسان در محیط مستعد با منبعیت و مانعیت مواجه است، گفت: در این شرایط در پس هر چیزی می‌تواند منبعیت یا مانعیت وجود داشته باشد، به عبارت دیگر در محیط پرستار یا مستعد، انسان خود را عضوی از سامانه زیستی می‌بیند.
او با اشاره به واژه «اشه» به معنی نظم حاکم بر هستی گفت: این نظم در مرتبه مادی تحت عنوان اکوسیستم و به صورت کلی تر همان سامانه زیستی است.
وی تاکید کرد: عدول از «اشه» و حرکت در جهت خلاف نظم حاکم بر هستی به این معناست که ما اهل دروغ و ظلم هستیم.
او «اشه» را معادل عدل و قرارگیری هر چیزی در جای خود دانست و گفت: انسان هم به عنوان عضوی از این سامانه زیستی باید در جای خودش باشد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر لزوم حل و فصل معادله زیستی هر منطقه برای سکونت در آن گفت: جنس دخل و تصرف در محیط مستعد با محیط شکارگری متفاوت است چرا که در محیط شکارگری انسان علیرغم اکوسیستم دخل و تصرف می کند اما در محیط مستعد، باعث اعتلای اکوسیستم می شود.
او در ادامه باغ شازده کرمان را مثال زد و گفت: این باغ به شکل تصنعی و جبری در آن محیط شکل نگرفته است بلکه به اتکای ظرفیت‌های ذاتی و پنهان محیط در آنجا واقع شده است، گویی پرده‌ها کنار زده شده و این باغ آشکار شده است.
بهشتی با اشاره به نیاز به شرایط تعادل برای تداوم حیات در سامانه های زیستی گفت: در محیطی مثل اروپا تعادل ایجاد شده ناپایدار است اما تعادل پایدار اقتضای عضویت در محیط داینامیکی مانند ایران است.
او در ادامه به وجود تفاوت بین تعادل پایدار و تعادل ناپایدار اشاره کرد و گفت: به همین دلیل اروپایی‌ها در تحلیل‌هایشان، تاریخ سرزمین‌های خود را پویا معرفی می‌کنند اما تاریخ سرزمین‌هایی مانند ایران و چین را ایستا می‌دانند.
وی با اشاره به تمدن درخشان یونان باستان از ۳هزار ۵۰۰ سال تا ۲هزار و ۳۰۰ سال پیش گفت: یونان بعد از افول دیگر هرگز دوران درخشش را تجربه نمی‌کند و از آن پس روم می‌درخشد اما بعد از مدتی روم هم رو به افول می‌رود و این ماجرا در سرزمین‌های مختلف اروپا تکرار می‌شود.
او افزود: در محیط مستعد (ایران) و مساعد (هند و چین) باید عضو سامانه بود و همه اهل تعادل پایدار هستند که جنس کاملا متفاوتی با چیزی دارد که در محیط شکارگری اتفاق می افتد.
مقایسه سه بازی شطرنج، تخته نرد و جنگا
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه به مقایسه سه بازی شطرنج، تخته نرد و جنگا پرداخت و گفت: پادشاه هند شطرنج را به انوشیروان هدیه می‌دهد و در پاسخ بزرگمهر تخته نرد را معرفی می‌کند، در اروپا نیز بازی جنگا وجود داشت، بازی‌هایی که هرکدام متناسب با طبع مردمان آن سرزمین‌ها بود.
او افزود: جنگا برای طبع شکارگر مناسب است چرا که یک غفلت کوچک در این بازی باعث فروپاشی می‌شود همانطور که کمی غفلت باعث فروپاشی اکوسیستم می‌شود.
وی با اشاره به اینکه شطرنج ابداع هندی‌ها است، گفت: این بازی بسیار شبیه محیط های مساعدی مانند چین، هند، مصر و امریکای مرکزی است، محیط هایی با منابع و موانع بالفعل در حالیکه منابع بزرگتر از موانع است.
به گفته وی، شطرنج، جهان متنوعی با قواعد و نظم نسبتا پیچیده اما آشکار است به عبارت دیگر برنده شدن در این بازی وابسته به مهارت بازیکن بوده و هیچ چیز غیرقابل پیش بینی در آن وجود نداشته و بالفعل است.
بهشتی با اشاره به وجود نظم در تخته نرد گفت: در صورت ظاهر این بازی فقری از جهت حرکت وجود دارد و مهره ها نمی‌توانند در خانه‌های پر بنشینند، مقررات این بازی خیلی زیاد نیست اما دو تا تاس در این بازی وجود دارد که حالت بالقوه به بازی داده و از کنترل ما خارج است بنابراین ما باید همواره برای قرارگیری در شرایط خاص آماده باشیم شرایطی که گاهی یک فرصت خارق العاده و گاهی یک وضعیت بسیار سخت و پیچیده است.
او با تاکید بر اینکه تخته نرد کاملا با محیط بالقوه مستعد منطبق است، گفت: بخشی از این بازی در اختیار بازیکن نیست و گویی ظرفیتی پنهان است که آشکار می‌شود.
بهشتی با اشاره به الگوگیری بسیاری از طرح های توسعه ای از دوبی در ایران گفت: در واقع محیط دوبی را به شرایط تعادل بسیار ناپایدار تبدیل کرده ایم، به قدری که حتی در اروپا هم شاهد چنین وضعیتی نیستیم این طرح ها در دوبی بسیار پرهزینه ایجاد و نگهداری می‌شوند.
وی دوبی را به دکور سینمایی بعد از فیلمبرداری تشبیه کرد و گفت: با توجه به اینکه شرایط علیرغم محیط است کمی غفلت باعث از بین رفتن همه چیز می‌شود.
او افزود: ایرانیها در معماری راههایی برای ایجاد شرایط زیست اعتلا یافته پیدا کرده بودند تا جایی که قبل از اختراع یخچال، ایرانیها تنها مردمی در کره زمین بودند که در فصل تابستان به یخ دسترسی داشتند.
بهشتی گفت: تا سده ۱۷-۱۸ در انگلیس تابستانها یخ وجود نداشت این در حالی است که در سفرنامه های اروپاییان به کرات به استفاده ایرانی ها از یخ در تابستان اشاره شده و از آن تعجب می کردند.
اصفهانی که پایتخت شد
به گفته وی وقتی شاه عباس اصفهان را برای پایتختی انتخاب می‌کند با شهری روبرو است که بیشترین توسعه آن مربوط به دوران سلجوقیان بوده است.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به جمعیت ۵۰ تا ۸۰هزار نفری شهر اصفهان گفت: تصمیم گرفته شد شهر به گونه ای توسعه پیدا کند که بتواند پاسخگوی ۶۵۰هزار نفر باشد.
بهشتی با اشاره به دو مشکل برای توسعه اصفهان گفت: فاصله شهر در آن دوران ( محل میدان نقش جهان فعلی) با زاینده رود حدود ۲ کیلومتر شوره زار بود و از سوی دیگر در فصل تابستان که نیاز آب بیشتر می‌شود آب زاینده رود کم و در فصل زمستان که نیاز کمتری به آب وجود دارد، زاینده رود پر آب می‌شد که همین امر خود مشکل ساز است.
او گفت: برای حل این مشکل پیشنهاد انتقال سرچشمه‌های رود کارون به زاینده رود مطرح می‌شود، طرحی که در دوره جدید با تونل کوهرنگ محقق شد.
بهشتی افزود: برای انتقال آب کارون، شروع به شکافتن کوه می‌کنند و شاه عباس چندین بار به این پروژه سرکشی کرده و بارها مسولین این طرح را عوض می‌کند تا برنامه با سرعت و بهتر پیش برود هرچند این طرح هرگز موفق نمی‌شود.
او به شیوه دیگری که برخلاف طرح نخست موفق بود اشاره کرد و الگوی این شیوه‌ها را در الگوی اساطیری موجود در فرهنگ ایران دانست.
- 12
- 6
