به گزارش مهر، دانشگاه تهران اولین مرکز آموزش عالی در ایران است که در سال ۱۹۳۴ تاسیس شد در پرونده ثبت جهانی این بنای معماری پهلوی که برای ثبت در فهرست موقت یونسکو ارسال شده ، آمده است که این بنا یکی از قدیمی ترین دانشگاههای سراسر جهان است.
دانشگاه تهران با داشتن ۲۵ دانشکده، ۹ دانشگاه و ۱۱ مرکز تحقیقاتی ابتدا با ادغام مدارس و مراکز آموزشی در تهران آغاز به کار کرد.مدرسه دارالفنون، دانشکده علوم سیاسی، دانشکده پزشکی، دانشکده کشاورزی و صنایع روستایی، دانشکده کشاورزی کشاورزی مظفر (اولین مدرسه کشاورزی در ایران)، دانشکده صنایع و هنر (توسط کمال الملک تاسیس شده است)، مدرسه عالی معماری، مدرسه عالی حقوق و برخی دیگر از مراکز آموزش عالی زیر نظر این دانشگاه هستند.
موسسات آموزش عالی فرانسه، معماران ایرانی، فرانسوی، روسی و ارمنی به عنوان مدل برای دانشگاه تهران به کار گرفته شدند. دوره‌های آموزشی و دوره‌های دانشکده هنرهای زیبا در حال حاضر بر اساس برنامه‌های موسسه École des Beaux برنامه ریزی شده است.
دانشگاه تهران نتیجه چند نسل از معماران ایرانی و بین المللی است که در این رابطه ارزش برجسته ای نسبت به سایر موارد مشابه در سراسر جهان دارد. ساختمان‌های آن سه مرحله مهم از معماری فارسی را نشان می دهد: ۱. مرحله سنتی؛ ۲. مرحله گذار؛ ۳. مرحله مدرن. این مراحل معماری فارسی مجموعه برجسته ای از معماری مدرن است که ترکیبی از سبک‌های فارسی و اروپایی در مورد طرح‌ها، نما و جزئیات ساخت و ساز است.
در پرونده ای که برای ثبت جهانی دانشگاه تهران تهیه شده ضمن ذکر این موارد، در بخش توجیه ارزش جهانی برجسته این اثر نیز آمده است: سبک معماری دانشگاه تهران از سبک اروپایی و با معماری سنتی ایرانی الهام گرفته شده است. بنابراین، مواد مدرن مانند بتن در کنار عناصر ایرانی در معماری قرار گرفته است. علاوه بر این، نقش مهمی در برنامه ریزی شهری شهر تهران و جنبش‌های مدرن در معماری ایفا می کند.
دانشگاه تهران ترکیبی از معماری ایرانی و جهانی با خلاقیت عالی است که همچنان اصالت خود را حفظ می کند و از لحاظ طراحی محیط زیست و مدارس و دانشگاههای مختلف به عنوان یک نمونه معماری منحصر به فرد به شمار می آید.
در این پرونده همچنین به ترکیب معماری غربی با معماری سنتی ایرانی که نشان دهنده یک سبک ویژه است اشاره شده است و به قدیمی ترین ساختمان دانشگاه تهران، یعنی کاخ سلیمانیه در کرج نیز اشاره شده که متعلق به اوایل قاجار بوده و دارای نقاشی برجسته است.
در این پرونده چند باری به این موضوع اشاره شده که این دانشگاه یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین دانشگاههای خاورمیانه است و یا اینکه مدرسه داروسازی آن یکی از قدیمی ترین موزه‌ها در جهان بوده است اما این موضوع چندان روشن نمی کند که چرا باید دانشگاه تهران با وجود آنکه نمونه‌های زیادی از آن در جهان است در فهرست میراث جهانی ایران قرار گیرد دانشگاههای زیادی در جهان وجود دارند که از این دانشگاه قدیمی تر، دارای معماری شگفت انگیزتر و یا نشان دهنده چند نسل گذار از معماری آن کشور هستند بنابراین دانشگاه تهران یک اثر منحصر به فرد در ایران نیست که کارشناسان یونسکو آن را در فهرست جهانی ثبت کنند. البته اگر این اتفاق بیفتد و مسئولان سازمان میراث فرهنگی بتوانند این اثر را در فهرست جهانی به نام ایران ثبت کنند کاری بس شگفت انجام داده اند اما بررسی پرونده‌های یکی دو سال اخیر نشان می دهد که آنها زیاد در رایزنی پرونده‌های ایران موفق هم نبوده اند.
یکی از این موارد پرونده خطوط راه آهن ایران است که نتوانست در یونسکو رای بیاورد و در سال ۲۰۱۹ به عنوان یکی از میراث تاریخی ایران به ثبت جهانی برسد. این پرونده می بایست در سال ۲۰۱۸ به یونسکو فرستاده می شد تا در سال ۲۰۱۹ در فهرست جهانی ثبت شود اما کارشناسان یونسکو آن را نپذیرفتند دلیل آنها ناقص بودن پرونده بود. هر چندکه معاون میراث فرهنگی کشور در تلاش است تا بگوید هنوز جای چانه زنی وجود دارد اما نامه ای که اخیرا به سفیر ایران در یونسکو ارسال شده نشان می دهد که ایران سهمیه ثبت یک اثر تاریخی در سال ۲۰۱۹ را از دست داده است .
موضوع دیگر درباره ثبت جهانی میراث ناملموس ایران در فهرست یونسکو است که سهمیه ایران برای سال ۲۰۱۸ نیز از دست رفت به این ترتیب که ایران می توانست حداقل یک پرونده مشترک را به ثبت برساند اما از این اتفاق نیز جا ماند.
به نظر می رسد که دانشگاه تهران نیز اگرچه در ایران می تواند یک اثر منحصر به فرد باشد اما نمونه مشابه آن در جهان به وفور یافت می شود و این پرونده نیز مانند پرونده راه آهن برگشت خواهد خورد اگر ایران قرار باشد آن را به عنوان یک پرونده جدید برای سالهای آینده به یونسکو بفرستد.
از سوی دیگر جا دادن پرونده دانشگاه تهران در فهرست موقت درحالی انجام شد که بیش از ۵۰ پرونده دیگر در این فهرست قرار دارند که نمونه‌های منحصر به فردی در جهان محسوب می شوند و ایران شانس بیشتری برای ثبت جهانی آنها خواهد داشت. برخی از این نمونه پرونده‌ها عبارتند از مجموعه تاریخی قصر شیرین، فیروزآباد، نقش رستم، طاق بستان، کوه خواجه ، بندر سیراف، الموت و...
- 15
- 1
