در سال‌های اخیر موج بازگشت به گذشته، توجه و احیای میراث تاریخی در میان مسئولان و دولتمردان جهان و حتی ایران بسیار دیده می‌شود. از جاده ابریشم جدید یا طرح یک کمربند و یک جاده که دولت چین در سال ۲۰۱۳ ارائه کرد تا احیای جاده ابریشم از مسیر شمال به پیشنهاد چین و استقبال ایران از آن برای توسعه اقتصاد ترانزیتی ایران. میراثی که حالا مورد توجه سازمان میراث کشور قرار گرفته و درصدد برآمده تا آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دهد.
«جاده ابریشم»، این شاهراه مهم بازرگانی در قاره آسیا که ملل و تمدن‌های مختلف سر راه خود را به هم پیوند می‌داد، گرچه حالا شکوه و رونق افسانه‌ای گذشته‌اش را ندارد اما همچنان مورد توجه کشورهای آسیایی است. چین در سال‌های اخیر یکی از مهمترین کشورهایی است که توجه بی‌شائبه‌ای را به این جاده افسانه‌ای نشان داده و با طرح راه ابریشمی جدید ۶۰ کشور جهان را نیز با خود همراه کرده است. گرچه هدف اصلی از طرح این راه برای چین اقتصادی است اما از راه ابریشم کهن وام گرفته و هویتی کسب کرده است.
ایران اما چه در جاده ابریشمی که تا سده پانزدهم میلادی عمر کرد و چه در جاده ابریشم جدیدی که قرار است در سال‌های آینده شکل بگیرد نقش مهمی دارد. مالکوم کالج، مورخ و تاریخ‌نگار معروف انگلیسی، به وجود آمدن جاده ابریشم را به اوایل دوران مهرداد دوم، یکی از شاهان سلسله اشکانیان مرتبط دانسته است.
گرچه این نظریه مخالفانی دارد که می‌گویند شواهدی در مکان‌هایی پیش از تاریخ در ایران همچون تپه چخماق شاهرود، تپه حصار دامغان، چشمه علی ری و یا تپه‌های سراب و سرآسیاب کرمانشاه وجود دارد که بر صحت این ادعا شک و شبه وارد می‌کند. با این حال ایران یکی از کشورهای کلیدی در مسیر راه ابریشم باستان بوده است. کشوری که نفوذ فراوانی داشته و حتی در حدود سال ۵۳۱ میلادی که یوستی نیانوس یکم، امپراتور روم شرقی کوشید تا از راه اقیانوس هند و به وسیله ملوانان حبشی ابریشم را مستقیم به دست آورد، ایرانیان به خاطر نفوذ فراوان در بندرهای هند مانع آن شدند. ایران در مسیر جاده ابریشم جدید نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. اگرچه خبرهای تازه‌ای به گوش می‌رسد که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران منجر به آن شده تا پکن برای مصون ماندن از تبعات نقض این تحریم‌ها به‌دنبال راه‌های جایگزین بدون حضور ایران باشد. با این حال اما این نقش کلیدی چه در حال و چه آینده سبب شده تا مسئولان و متولیان گردشگری سعی دارند تا اهمیت ایران در این مسیر بازرگانی را به جهانیان بفهمانند. در این راستا سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده که آماده پیگیری ثبت جهانی مسیر جاده ابریشم در ایران است. اقدامی که سبب می‌شود تا هم این میراث را حفظ کند و هم به توسعه گردشگری ایران کمک کند.
ابوالفضل مکرمی‌فر مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در نشست خبری تشریح برنامه‌های شورای سیاست‌گذاری همایش بین‌المللی شاهنامه در گذرگاه جاده ابریشم گفت: در صورت همکاری اساتید و پژوهشگران و نهادهایی مثل شهرداری مشهد، آماده پیگیری ثبت جهانی مسیر جاده ابریشم در ایران هستیم. او گفت: به دنبال ثبت جهانی گذرگاه جاده ابریشم در ایران با استناد به شاهنامه هستیم اقدامی که در صورت همکاری شهرداری و اساتید دانشگاه فردوسی می‌توان پرونده‌اش را به جریان انداخت.
وی ادامه داد: باید قدردان شهرداری و شورای شهر بود که دست به برگزاری این رویداد مهم زدند و برای احیای توس و فرهنگ شاهنامه گام‌های بلندی برداشته‌اند. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی تصریح کرد: جاده ابریشم از ایران شروع می‌شود و ابریشمی که در ایران تولید می‌شده است به چین می‌رفته است و حتی ملکه چین لباس خود را از این ابریشم تهیه می‌کرده است. مکرمی‌فر گفت: یکی از مباحثی که در این خصوص وجود دارد این است که نه تنها در جاده ابریشم بلکه در خود ایران برخی از داستان‌های شاهنامه به مناطق خاصی برمی‌گردد. مثل نبرد دوازده رخ که به یکی از روستاهای گناباد برمی‌گردد. وی اضافه کرد: ما از شاهنامه کم بهره برده‌ایم و کم کار کرده‌ایم در حالی که برای مولوی در قونیه کارهای بزرگی انجام می‌شود و من فکر می‌کنم ما هنوز می‌توانیم کارهای خوبی را انجام دهیم و از این میراث گران‌بها بهره ببریم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه از اداره ارشاد کمک می‌خواهیم، گفت: می‌توان با کمک انجمن هنرهای نمایشی کار بزرگی را برای فردوسی با عنایت به گذرگاه جاده ابریشم در مشهد تهیه کنیم تا بتوانیم حرکت خوبی را آغاز کرده و ادامه بدهیم.
در ادامه این نشست، مسعود ریاضی عضو شورای شهر اظهار کرد: اولین بار که نام این همایش را شنیدم از خودم پرسیدم که فردوسی و شاهنامه چگونه به جاده ابریشم مربوط می‌شود و به همین دلیل کنجکاوی من برانگیخته شد و فکر می‌کنم امروز این گذرگاه از یک مسیر تجاری به یک فرهنگ و گذرگاه فرهنگی تبدیل شده است.
وی ادامه داد: مدیریت شهری در خصوص فردوسی و توس مشغول فعالیت است و نگاه‌ها را معطوف به این قسمت کرده است و ما در همین راستا مسابقه‌ای را برگزار می‌کنیم که شرکت‌کنندگان آن رو به افزایش است.
ریاضی تصریح کرد: شهرداری تصمیم گرفته تا یکی از فضاهای اصلی فضاآرایی شهری مشهد در نوروز سال آینده فضای شاهنامه و فردوسی باشد که کم‌سابقه است.
عضو شورای شهر مشهد گفت: فضای جلوخان آرامگاه فردوسی در حال احیا است و دسترسی جلوخان به کهن‌دژ نیز در حال اجراست و در پل کشف رود نیز مشاور در حال برنامه‌ریزی برای طرح یک رود پارک است که طراحی اولیه آن اجرا شده و ما اسم آن را رودباره گذاشته‌ایم. وی افزود: در بولوار شاهنامه طراحی‌های خوبی صورت گرفته است و برای ورودی سه راه فردوسی یک دروازه معاصر طراحی خواهد شد و ما امیدواریم که بتوانیم بخش عمده این طرح‌ها را تا پیش از پایان دوره شورا اجرایی کنیم.
- 19
- 5
