به گزارش ایلنا، آغاز سال ۹۸ با وقوع حوادث طبیعی از بارندگی‌های شدید گرفته تا سیل و زلزله همراه بود. در این میان بخش‌های متعددی از کشور با آسیب و تخریب روبه رو شد. میراث فرهنگی نیز از این قاعده مستثنی نبود و بیش از ۷۳۰ اثر تاریخیِ ۲۵ استان کشور در اثر بارش باران و سیلاب آسیب دیدند.
محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور) با اشاره به آنکه چنین بارشی طی ۵۰ سال اخیر استثنایی بود، گفت: بعد از بررسی‌های انجام شده تمام آسیب‌هایی که بر اثر سیلاب به میراث فرهنگی استان‌هایی مانند خوزستان وارد شد را به تفکیک مورد بررسی قرار دادیم. بیشتر این تخریب‌ها به دلیل شستگی بستر رودخانه اتفاق افتاده‌اند و برخی دیگر بر اثر بارش باران بود. به طور مثال سقف برخی از آثار تاریخی در استان‌هایی مانند شوشتر، ارومیه، خراسان و... بر اثر بارش آسیب دید.
براساس بررسی‌ها و پایش‌های اولیه، اعتباری معادل ۳۰۰ میلیارد تومان برای مرمت و نجات‌بخشی آثار تاریخی آسیب دیده از سیل در نظر گرفته شده بود که در نهایت طالبیان، میزان خسارت نهایی را حدود ۳۸۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت:اصل مطلب آن است که بتوانیم به سرعت بخشی از این خسارت‌ها را از دولت و ستادهای بحران بگیریم. در غیر اینصورت چون اعتبارات ما بسیار ضعیف است ناچار هستیم با استفاده از آدم‌هایمان برخی از امور را به پیش ببریم. اگر خوب برخورد کنیم هیچ مشکلی نخواهیم داشت. به طور مثال، زمانی که بند میزان برای نخستین بار زیر آب رفت، بخش‌هایی از درزهای سنگ‌های آن باز شده بود. اگر بالافاصله آن را مرمت نمی‌کردیم، بعد از آنکه دوباره زیر آب رفت، قطعا وضعیت بدتری پیدا می‌کرد و از هم جدا می‌شد. کارهای اضطراری باید انجام شود در عین حال باید کارها اصولی باشد.
معاون میراث فرهنگی کشور اذعان داشت: با توجه به اولویت‌بندی که برای حفظ میراث فرهنگی درنظر گرفته بودیم بخشی از بودجه را از منابع اضطراری تامین کردیم و درصدد مرمت برآمدیم چراکه اگر کار مرمت را شروع نکنیم آسیب‌ها بیشتر خواهد شد. تعدادی از خانه‌های تاریخی نیز در انحصار وراثت قراردارند و به حال خود رها شده بودند. اگر میراث فرهنگی به این خانه‌ها رسیدگی نکند، قطعا شاهد تخریب بیشتر خواهیم بود.
او درخصوص بیشترین مشکلاتی که حوزه میراث فرهنگی و مرمت آثار تخریب شده بر اثر سیل با آن روبه‌روست، تصریح کرد: بیشترین مشکلی که با آن روبرو هستیم در حوزه بسترهای آبی است. در این حوزه ما تنها نیستیم و وزارت نیرو باید به ما کمک کند. در این راستا نشست‌هایی برای ایجاد همکاری با سایر ارگان‌ها برگزار کرده‌ایم. چرا که برخی از این فعالیت‌ها مانند لایروبی رودخانه‌ها از جمله کارهای وزارت نیرو است. برخی از کارها مانند آزادسازی حریم میراث فرهنگی نیز در زمره کارهای ما قرار می‌گیرد.
قلعه فلک الافلاک
یکی از آثاری که طی سیل دچار آسیب شده بود، قلعه فلک‌الافلاک بود چنانکه رانش تپه دست‌سازی که قلعه فلک‌الافلاک روی آن بنا شده نگرانی‌هایی را بوجود آورده بود. باید توجه داشت که قلعه فلک‌الافلاک قدمتی بیش از ۱۷۰۰ سال دارد و طی این سال‌ها بارها مورد مرمت قرار گرفته که آخرین بار در دوره قاجار مورد مرمت کامل قرار گرفته است. این قلعه در اواخر دوره پهلوی نیز مرمت شد و نیاز است تا در طول سال‌های مختلف به صورت مستمر مرمت شود. البته ترک‌هایی که در دیوارهای این قلعه دیده می‌شود، طی هزاران سال بوجود آمده. در این میان باتوجه به وقوع سیل و رانش تپه، باید هرچه زودتر مرمت‌های لازم انجام شود.
طالبیان درخصوص وضعیت قلعه فلک‌الافلاک گفت: فعالیت‌های جدید برای مرمت و بازسازی این قلعه آغاز شده و درحال آماده‌سازی اسناد لازم برای ارسال به یونسکو هستیم. در این میان، برای بیشتر بناهای تاریخی که احساس کردیم نیازمند کمک از کارشناسان بین‌المللی هستیم، طرح تهیه کرده‌ایم.
کارشناسان یونسکو در شوشتر
بعد از وقوع سیل در خوزستان شاهد حضور کارشناس یونسکو در این استان بودیم. معاون میراث فرهنگی درخصوص حضور کارشناس یونسکو در خوزستان و شوشتر گفت: نخست آنکه این کارشناس به دلیل وقوع سیل به ایران نیامده بود و از مدت‌ها قبل هماهنگی‌های لازم برای حضور او در خوزستان انجام شده بود. از آنجا که برخی از صخره‌ها طی سال‌های گذشته، ترک‌هایی برداشته، از یونسکو درخواست کردیم تا کارشناس در اختیار ما بگذارد. این ترک‌ها برای زمان اخیر نیست و پایش‌ها و مطالعات زمین‌شناسی در خصوص آن انجام داده‌ایم.
او ادامه داد: جداره‌های دو طرف میراث جهانی سازههای آبی شوشتر فرسودگی دارد. ضمن آنکه شاهد ساخت و ساز خانه‌های متعدد طی ۵۰ سال اخیر در بخش بالادست این سازههای آبی هستیم. تعدادی از این خانه‌ها خریداری و آزادسازی شده است و اکنون در انتظار تامین بودجه برای تملک سایر خانه‌ها هستیم. این درحالی است که دولت هنوز ردیف تکالیف و اعتبارات بند (ز) -اعتباراتی در لایحه بودجه که دولت از طریق اسناد و اوراق امکان خرید و فروش املاک و مستقلات را از محل اوراق با سقف مشخص را ایجاد می‌کند- را اجرا نکرده و اوراق به ما نداده است. اگر این کار انجام می‌شد در اولویت معاون میراث فرهنگی قرار می‌گرفت. تا محوطه بالادست سازههای آبی شوشتر آزادسازی شود و بار از روی آن کم شود. در نتیجه فشار از روی صخره‌ها کم می‌شود و آن زمان است که می‌توانیم روی نظرات مختلفی که درخصوص چگونگی نگهداری از آن مطرح شده، فکر کنیم.
بنابراین گزارش، در بند (ز) ماده ۱۱۷ برنامه چهارم توسعه کشور آمده است: به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اجازه داده می‌شود به منظور اعطای مجوز کاربری و بهره‌برداری مناسب از بناها و اماکن تاریخی قابل احیا با هدف سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی، صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی را ایجاد کند.
طالبیان افزود: خواستیم تا جریان جهانی را برای کمک به چگونگی نگهداری از سازههای آبی شوشتر دخیل کنیم. وقتی کارشناسان بین‌المللی در این خصوص همکاری می‌کنند، از طراحی تا اجرا با ما شریک می‌شوند. شاید بتوانیم از منابع مالی جهانی نیز برای اقدام عملی استفاده کنیم. البته که برای تکیه معاون‌الملک نیز همین کار را انجام دادیم. سال‌هاست که بحث رطوبت درخصوص این بنای تاریخی وجود دارد. گروهی از کارشناسان برای بررسی آن آمدند و در نهایت نقشه‌های اولیه و مستندسازی‌ها انجام شد. هرچند ۹۰ درصد کارها توسط کارشناسان ایرانی انجام خواهد شد اما استفاده از تجربیات جهانی می‌تواند مارا در حفاظت بهتر از میراث فرهنگی یاری دهند.
تخت جمشید
معاون میراث فرهنگی کشور با اشاره به آنکه اکنون نیز مرمتگران ایتالیایی برای مرمت تخت جمشید به ایران آمده‌اند، اذعان داشت: معتقد هستیم میراث جهانی ایران متعلق به جامعه ایران و جامعه بشری است بنابراین هرچه بیشتر از تجربیات و همکاری‌های بین‌المللی استفاده کنیم، برد خواهیم کرد.
یکی از مشکلاتی که تحریم‌ها در حوزه میراث فرهنگی ایجاد کرده‌اند، عدم دسترسی مرمتگران به مواد اولیه مرمت بناهای تاریخی است. به گفته طالبیان، گروه‌های باستان‌شناس و مرمتگر خارجی که در قالب هیات مشترک با کارشناسان ایران درصدد مرمت آثار برمی‌آیند، بخشی از مواد مورد نیاز برای مرمت را با خود می‌آورند و در اینجاست که بخشی از مشکلات عدم تامین و عدم امکان واردات مواد اولیه مرمت آثار تاریخی رفع می‌شود.
کمیته بین‌المللی سپر آبی
چندی پیش نیز شاهد ملحق شدن ایران به کمیته بین‌المللی سپر آبی بودیم. طالبیان با اشاره به شکل‌گیری کمیته بین‌المللی سپر آبی در ایران در خصوص فعالیت‌های عملی این مجموعه گفت: فعالیت این کمیته همانند فعالیتی است که ایکوم در حوزه موزه‌ها انجام می‌دهد در واقع می‌توان گفت، بیشتر در حوزه کارگاه‌های آموزشی فعال هستند و هر جا این کارگاه‌های آموزشی برگزار شود افرادی از ایران نیز می‌توانند در آن شرکت داشته باشند. حتی می‌توان در ایران نیز کارگاه‌های آموزشی در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای برگزار کرد. آموزش بسیار اهمیت دارد ضمن آنکه مجموعه‌های فعال در حوزه بین‌المللی می‌توانند آمادگی خود را برای مواقع اضطراری اعلام کنند.
او ادامه داد: در زمان وقوع جنگ ممکن است ضمن دریافت کمک‌های آموزشی به کمک‌های مالی و کمک‌آموزشی نیز احتیاج پیدا کنیم. به طور مثال زمان وقوع زلزله بم، بسیاری از کمیته‌های بین‌المللی به کمک ایران آمدند؛ در واقع می‌توان گفت فعالیت‌های کمیته‌های بین‌المللی مانند کمیته سپر آبی در قالب کمک‌های داوطلبانه است و کسی اجباری برای فعالیت ندارد. این یک توافق بین کشورهاست که با یکدیگر همکاری داشته باشند.
معاون میراث فرهنگی با تأکید بر آنکه بر اساس توافقات اولیه که در سال ۱۹۵۴ انجام شد، سپر آبی در خصوص حفاظت از میراث فرهنگی در برابر درگیری‌های مسلحانه ورود پیدا می‌کند، گفت: برای عملیاتی شدن توافقاتی که در سال ۲۰۱۷ انجام شده است و بر ورود این کمیته بین‌المللی درخصوص وقوع بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله تاکید دارد، نیازمند گذر زمان هستیم؛ چراکه کمیته‌های بین‌المللی به صورت زنجیرهای عمل می‌کنند. ایجاد همکاری بین دستگاه‌های نظامی، دستگاه‌های اجرایی و مردم، زمان درگیری‌های مسلحانه در اولویت کمیته سپر آبی قرار دارد.
او خاطرنشان کرد: از نظر ما تمام تهدیدها چه بلایای طبیعی چه درگیری‌های مسلحانه به صورت یکپارچه میراث فرهنگی را تهدید می‌کنند و یکپارچگی میراث فرهنگی را از بین می‌برد. اگر ما بخواهیم کمیته بین‌المللی سپر آبی را در خصوص تهدیدهای طبیعی مسئول کنیم آن وقت بین فعالیت‌های این کمیته با کمیته بحران تداخل به وجود می‌آید. در واقع کمیته‌ها به صورت زنجیرهای فعالیت می‌کنند. کمیته سپر آبی می‌تواند به تهدیدهای طبیعی توجه داشته باشد اما موضوع اصلی فعالیت خود را در خصوص درگیری‌های مسلحانه قرار دهد.
به گفته طالبیان، ارائه کمک‌های مالی از سوی کمیته بین‌المللی سپر آبی منوط به تمایل کشورهای عضو این کمیته است. به طور مثال ممکن است در سوریه جنگ اتفاق بیفتد و ایران به عنوان یکی از اعضای این کمیته بین‌المللی تمایل داشته باشد برای حفاظت و بازسازی میراث فرهنگی سوریه اقدام کند حتی اکنون که برای مرمت طاق کسری در عراق اعلام آمادگی کرده‌ایم با خواست و تمایل ایران این کار انجام شده است.
- 19
- 1
