درمورد آشوریان و زمان سقوط آنها بیشتر بدانید

ریشه آشوریان به مردم سامی بین‌النهرین باستان می‌رسد

آشوریان

به قومی که ریشه آنها به مردم سامی بین النهرین باستان می رسد؛ آشوریان میگویند که با نامهای دیگری ازجمله آسوریان، کلدانی ها، آرامی ها یا سُریانی ها شناخته میشوند. آنها که اغلبشان مسیحی هستند به زبان آرامی نو آشوری به غیر از زبان محل سکونتشان صحبت می کنند.

تاریخچه آشوریان

قوم وحشی و جنگجوی آشور در زمان شکل گیری تمدن بابل در جنوب بین النهرین، به شمال بین النهرین حمله کردند. آشوریان، ثروت همسایگان را غارت می کردند و از اسیران، بیگاری می گرفتند و از این طریق، کاخ های بزرگی برای خودشان در شهرهای آشور، نمرود و نینوا می ساختند.

تمدن های عیلام، بابل و آشور به مدت چندین سال، به جنگ و جدل با یکدیگر پرداختند. عیلامی ها در یکی از این نبردها، موفق به شکست آشوریان و بابلیان شدند و بخشی از سرزمین آن ها را تحت سیطره امپراطوری خود درآوردند. سرانجام آشوریان و بابلیان پس از گذشت چند قرن، توانستند مجددا مناطق از دست داده ی خود را پس بگیرند.

ویژگی آشوریان

آشوریان نسبت به دشمنان، بی رحم و سنگدل بودند؛ به این دلیل که عقیده ی آن ها چنین بود که بی رحمی و سنگدلی با دشمنان، مورد رضایت خداوند است و انجام چنین کاری، ثواب دارد؛ به گونه ای که یکی از پادشاهان آشور، اسرا را با دستانش کور میکرد و از نظرش انجام چنین کاری مورد پسند خدایان بود. آشوری ها به خاطر جمعیت کمشان و برای از دست ندادن سرزمین های تحت حاکمیتشان به هر کاری دست می زدند که ملل شکست خورده را از بین ببرند.

زبان و فرهنگ آشوریان

از گویش های نوین آرامی و زبان های سامی شرقی- شمالی می توان به زبان و فرهنگ آشوری اشاره کرد. آشوریان به گویش های گوناگون آشوری نظیر اورمژیانا( گویش ارومیه ای) و صلمسنایا( گویش سلماسی) سخن می گویند و می نویسند. تنها گویش آسوری، گویش اورمژیانا نام دارد که ادبیات مکتوب ویژه خود را از حدود سال ۱۸۴۸ بوجود آورده است. متون مذهبی به عنوان نخستین فرآورده های مکتوب آشوریان محسوب میشود. همچنین اشعار و داستان هایی به این زبان پدید آمد. برگردان آثار ادبی باعث تسریع در روند شکل گیری ادبیات آشوری شد. مشهورترین شاعر آشوری، مارتوما او دو نام داشت. برجسته ترین نویسندگان آسوری، نظیر شموپیل بیت کولیا دگوپتایا و پیره سرمس( نویسنده تاریخ ادبیات آسوری به زبان آسوری) می باشند.

آشوریان اغلب، مسیحی هستند

از مهم ترین مرکز ادبی آشوریان در ایران می توان به انجمن ادبی جوانان آشوری در تهران اشاره کرد. از دوره پهلوی دوم، چاپ و انتشار مجلات به زبان آسوری رواج پیدا کرد. آشوریان در ایران، اقلیتی رسمی به شمار میروند و دارای نمایندگانی در مجلس می باشند.

تقسیم تاریخ آشوریان

معمولاً تاریخ آشوریان توسط محققان امروزی به سه قسمت تقسیم می شود که شامل آشوریان قدیم، آشوریان میانه و نئو آشوریان است. محققان با یکدیگر در مورد مدت زمان هر یک از این دوره ها، اختلاف نظر دارند.

> امپراتوری آشور کهن:

دوره آشوریان کهن، مربوط به زمانی پس از نقطه استقلال شهر آشوریه بود.

تمرکز آشور در طول دو قرن اخیر، بر داد و ستد بود. اندازه ی این شهر، ۴۰ هکتار بود و ۵۰۰۰الی ۸۰۰۰ نفر، جمعیت آن را تشکیل داده بودند و احتمالا نیروی نظامی، آنرا محدود می کرده است.

حاکمان اولیه ی آن، لقب پادشاه به خود نمیدادند بلکه به جای آن به خود جانشین یا نماینده خداوند آشور می گفتند. بخشی از یک متن نوشته که بر روی دیواره های راه پله یک معبد آشوری پیدا شده، این موضوع را اینگونه بیان می کند:

زبان گفتگوی مردم شهر، آشوری بود و به خاطر نزدیکی این زبان به زبان بابلی، در همان حدود و در مناطق جنوبی آشور استفاده میشد. حاکمی به نام شَمشی اَداد اول( گاهی سَمسی اداد نیز به او گفته می شود) در حدود سال ۱۸۰۰ پیش از میلاد مسیح، کنترل آشور را بدست گرفت. او این شهر را تبدیل به یک قلمرو گسترده کرد و مناطق تحت کنترلش، جاهایی در عراق و سوریه کنونی بود.

شمشی اداد برخلاف حاکمان پیشین آشور، هیچگونه تواضعی از خود نشان نمیداد بلکه لقبی برای خودش انتخاب کرده بود که طبق ترجمه ی محققان، پادشاه دنیا می باشد. طول دوره ی امپراطوری شمشی اداد، کوتاه بود و امپراطوری او پس از مرگش فروپاشید و آشور توسط پادشاهی های اِکلاتوم، اِشنونا و بابل در برهه ۱۷۷۵ تا ۱۷۲۰، کنترل میشد. پادشاهی به نام میتانی تا حدود سال ۱۵۰۰ پیش از میلاد، آشور را تحت کنترل داشت.

> امپراتوری آشور میانه:

نخستین پایگاه آشوری ها، شهر آشور بود که در همین شهر، قدرتشان توسعه یافت و توانستند امپراتوری آشور میانه را آغاز کنند و در زمان فرمانروایی توکولتی نینورتای یکم، گستره توان آشوری ها به بیشینه اوج خود رسید و بعنوان حاکم مطلق سراسر میانرودان انتخاب شدند؛ همین امکر موجب توسعه ی حدود کشور از خاور و باختر شد و مناطق تحت تصرف آشوریان، لبنان و سوریه و فلسطین و مصر امروزی بود. آشور- ناصیر- پال دوم به عنوان بزرگ ترين پادشاه این دوره شناخته میشد که موفق به گسترش مرزهای آشور تا حدود پادشاهی تیگلت پیلسر یکم شد.

از ویژگی آشوریان بی رحمی و سنگ دلی آن‌ها نسبت به دشمنان بود

با این که آشور به عنوان نیرومندترین حکومت باختر آسیا در این دروه محسوب میشد ولی با گذشت زمان، یک قوم شمالی( ساکن ارمنستان کنونی) بر دولت آشور قیام کردند و باعث تشکیل دولت آرارات یا وان شدند. اقوام تحت حکومت آشور، پس از این شورش، دیگر از این دولت اطاعت نکردند و این دوره به پایان رسید.

> امپراتوری آشوری نو:

قدرت آشوری ها پس از پادشاهی« میانه آشور» متزلزل شد، به طوریکه اقوام بی تمدن تا دو یا سه سده پس از پادشاهی« آشور میانه»، آن را غارت کردند و با گذشت زمان به خودباوری رسیدند و در همین زمان، عظمت و شکوه گذشته شکوفا شد و تمدن میانرودان بوجود آمد. از تیگلت پیلسر سوم به عنوان بزرگ ترين پادشاه این دوره یاد می کردند که با لشکرکشی به بابل توانست بابلی ها و کلدانی ها را شکست دهد، پس از آن با لشکرکشی به قسمت های شمالی، موفق شد که قسمت های جنوبی سرزمین آرارات را ضمیمه آشور کند ولی نتوانست پایتخت آنرا فتح کند.

ویل دورانت در تاریخ تمدن خود می گوید:بدون تردید یکی از بزرگ ترین سازمان های اداری در جهان مدیترانه، حکومت آشور بانی پال بود که بر منطقه وسیع آشور، بابل، ارمنستان، سرزمین ماد، فلسطین، سوریه، فنیقیه، سومر، ایلام و مصر سایه انداخته بود و صرفا حمورابی و تحوتموس سوم به چنین دستگاه اداری، نزدیک شده بودند و پیش از حمله اسکندر، صرفا دستگاه اداری هخامنشی بود که توانست با آن برابری کند.

سرانجام در ۶۱۲ پ. م، دوران پادشاهی قدرتمند آشور با هجوم ماد، سقوط کرد و نینوا به قدرت رسید؛ سپس امپراتوری آشور در ۶۱۴ پ. م در نینوا با هجوم متحد ماد و بابل برای همیشه از بین رفت. از آن پس، پادشاهی ماد به شاهنشاهی ماد، صعود یافت.

آشوریان به گویش‌های گوناگون آشوری سخن می‌گویند و می‌نویسند

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش