وضعیت شغلی روزنامه‌نگاران در جهان چگونه است؟

در حالی که رکود اقتصادی سراسر جهان را فرا گرفته است و هر روز اخبار مختلف در مورد اخراج کارمندان به گوش می‌رسد، مرکز تحقیقاتی «پیو ریسرچ» بر اساس آخرین بررسی‌های خود اعلام کرد کاهش نیروهای کاری در روزنامه‌های سراسر جهان طی یک سال گذشته فراتر از انتظار بوده و رسانه‌های خبری دیجیتال نیز شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند.

طبق آخرین آمار منتشر شده، در فاصله زمانی ژانویه ۲۰۱۷ تا آوریل ۲۰۱۸ میلادی ۳۶درصد بزرگ‌ترین روزنامه‌های جهان و ۲۳ درصد خبرگزاری‌های دیجیتالی بزرگی که بیشترین ترافیک آنلاین را به خود اختصاص داده‌اند بخشی از کارمندان خود را اخراج کرده‌اند. در این میان گفته می‌شود آن دسته از روزنامه‌هایی که بیشترین تیراژ را داشتند نیز بالاترین میزان اخراج روزنامه‌نگاران را هم به خود اختصاص داده‌اند. این بررسی به نوعی پایین بودن امنیت شغلی روزنامه‌نگاران را به وضوح نشان می‌دهد.

امنیت شغلی روزنامه‌نگاری

بررسی جدید مرکز تحقیقاتی «پیو ریسرچ» نشان داد شرکت‌های بزرگی که روزنامه‌های صاحبنام و پرتیراژ را در زیرمجموعه خود قرار داده‌اند و از جمله آنها می‌توان به شرکت «نیوز کورپ» اشاره کرد، در یک سال گذشته بیشترین میزان اخراج روزنامه‌نگاران در جهان را به خود اختصاص دادند و مهم‌ترین دلیل آنها برای اعمال چنین تصمیم‌هایی کاهش هزینه‌های سازمانی بود.

این مرکز تحقیقاتی برای آنکه نتایج مستند و قابل اعتمادی را به دست آورد میزان اخراج روزنامه‌نگاران در ۱۱۰ روزنامه و ۳۵ خبرگزاری بزرگ را تحلیل کرد. تمام روزنامه‌هایی که در این بررسی حضور داشتند، به استثنای «وال استریت ژورنال» که از دوشنبه تا جمعه منتشر می‌شود، در شنبه هر هفته دست کم ۵۰ هزار نسخه تیراژ داشتند. در بخش خبرگزاری‌ها هم گفته شد که تمام سایت‌های مورد بررسی دست کم ماهانه ۱۰ میلیون بازدیدکننده مجزا داشتند که در خانواده خبرگزاری‌های بزرگ جهان طبقه‌بندی شدند.

براساس نتایج حاصل از این بررسی که ۱۶ ماه به‌طول انجامید مشخص شد ۳۶ درصد روزنامه‌ها گزارش رسمی مربوط به اخراج کارمندان خود را ثبت کردند و در این میان نیمی از مراکز مذکور بیش از یک بار چنین اتفاقی را تجربه کردند.

روزنامه‌های بزرگی که تیراژ روزانه بیشتر از ۲۵۰ هزار نسخه دارند بیشتر از روزنامه‌های کوچک در معرض اخراج کارمندان قرار گرفتند و بررسی‌ها مشخص کرد از ۱۶ روزنامه بزرگی که تیراژ بالای ۲۵۰ هزار نسخه داشتند، ۹ مورد با اخراج گسترده کارمندان خود مواجه شدند. در مقایسه با این اتفاق‌، از ۴۴ روزنامه حاضر در این بررسی که تیراژ روزانه آنها بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار نسخه بود ۱۶ مرکز کارمندان خود را اخراج کردند و در مقابل، در بین ۵۰ روزنامه‌ای که تیراژ روزانه آنها بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نسخه محاسبه شد تنها ۱۵ مورد تصمیم به اخراج روزنامه‌نگاران گرفتند.

آمار رسمی منتشر شده حاکی از آن است که اخراج روزنامه‌نگاران در مراکز خبری بزرگ بسیار شایع شده است و بخصوص این بررسی ۱۶ ماهه نشان می‌دهد روزنامه‌نگاران بیش از هر زمان دیگر امنیت شغلی خود را از دست داده‌اند. بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ میلادی تعداد افرادی که در تحریریه روزنامه‌ها مشغول به فعالیت‌ بودند کاهش ۱۵ درصدی را تجربه کردند و البته خبرگزاری‌های آنلاین موفق شدند در مقیاس کمتر اخراج کارمندان بخش تحریریه را تجربه کنند.

دستمزد ماهانه روزنامه‌نگاری

بررسی جدید مشخص کرد در بخش تحریریه روزنامه‌ها دو برابر بیشتر از دیگر سازمان‌ها و بخش‌های کاری افراد فارغ‌التحصیل شده از دانشگاه‌ها مشغول به کار هستند. با این وجود، این افراد کمترین میزان حقوق را نسبت به دیگر صنایع دریافت می‌کنند و میانگین دستمزد آنها چندان قابل ملاحظه نیست.

مرکز «پیو ریسرچ» در گزارش جدید خود توضیح داد ۷۹ درصد افراد شاغل در تحریریه روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های خبری از جمله خبرنگاران، سردبیران، ویراستاران، عکاسان و فیلمبرداران دست کم یک مدرک دانشگاهی مرتبط با شغل خود را در اختیار دارند. در مقابل، در بین افرادی که در دیگر صنایع و مشاغل مشغول به فعالیت هستند این رقم ۳۶ درصد گزارش شده است.در بخش پرداخت حقوق هم تفاوت‌هایی در این زمینه وجود داشته است.

به‌عنوان مثال آن دسته از روزنامه‌نگارانی که تحصیلات دانشگاهی دارند دستمزد بالاتری نسبت به دیگر همکاران خود دریافت می‌کنند و البته میانگین درآمد آنها نسبت به افراد شاغل در دیگر صنایع که تحصیلات آکادمیک دارند پایین‌تر محاسبه می‌شود. بر اساس بررسی جدید مشخص شد میانگین درآمد سالانه شاغلان در تحریریه‌های امریکا که از سواد دانشگاهی برخوردار هستند ۵۱ هزار دلار است و در مقابل، آن دسته از افرادی که با مدرک دانشگاهی در دیگر مشاغل مشغول به کار هستند میانگین درآمد سالانه ۵۹ هزار دلاری را از آن خود کرده‌اند.

یکی از دلایلی که باعث شده است میانگین درآمد روزنامه‌نگاران نسبت به دیگر مشاغل پایین‌تر باشد این است که تحصیلات آنها در رشته‌های انسانی بوده است و کارمندان با این تخصص‌ها معمولاً درآمد کمتری دارند. بر اساس مطالعه جدید مشخص شد ۷۷ درصد روزنامه‌نگارانی که سواد آکادمیک دارند در یکی از رشته‌های انسانی تحصیل کرده‌اند و این رقم نسبت به افرادی که با مدرک رشته‌های انسانی در دیگر مشاغل مشغول به کار هستند سه برابر بیشتر است.

همچنین مشخص شده است از هر ۱۰ کارمند تحریریه روزنامه که مدرک دانشگاهی دارد سه نفر به‌صورت تخصصی در زمینه روزنامه‌نگاری تحصیل کرده‌اند. از دیگر رشته‌های مرسوم که در این فضا مشغول به کار هستند می‌توان به ۱۳ درصد افراد با مدرک روابط عمومی، ۱۱درصد با مدرک زبان و ادبیات و ۷ درصد با سواد رسانه‌های جمعی اشاره کرد. در مجموع می‌توان گفت روزنامه‌نگاران نه تنها امنیت شغلی کمتری نسبت به دیگر مشاغل دارند، بلکه میانگین دستمزد آنها هم پایین است و این مسأله از بزرگترین نگرانی‌ها برای آنها محسوب می‌شود.

میثم لطفی