چند نفر در جهان هنوز روزنامه می‌خوانند؟

 روزنامه‌ها که رقبای سرسختی چون شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری را پیش روی خود می‌بینند، بخش مهمی از چشم‌انداز رسانه‌ای جهان را در دست دارند و کارشناسان، آنها را یکی اثرگذارترین ابزارهای اطلاعاتی در عصر حاضر می‌دانند. با همه این توضیحات باید پذیرفت که دیجیتالی شدن زندگی مردم تأثیر فراوانی در این زمینه برجا گذاشته است و همین مسأله باعث شده از دهه ۲۰۰۰ میلادی به بعد تعداد مشترکان روزنامه‌ها کاهش یابد. این روند به‌گونه‌ای دنبال شده است که برخی روزنامه‌های بزرگ در آستانه ورشکستگی به سر می‌برند و تعداد زیادی از هفته‌ نامه‌ها نیز برای همیشه از عرصه رسانه خارج شده‌اند.

در این میان افراد زیادی وجود دارند که همچنان مایل به خواندن روزنامه‌ها هستند و ضمن دسترسی به دنیای دیجیتال، ترجیح می‌دهند آخرین اخبار را در رسانه‌های کاغذی دنبال کنند. مرکز تحقیقاتی نیلسِن بر اساس آخرین بررسی‌های خود میزان محبوبیت روزنامه نزد مخاطبان جهان را رو به کاهش می‌بیند و البته آینده چندان نگران‌ کننده‌ای را هم برای آن متصور نمی‌شود.

تیراژ رسانه‌ کاغذی

آخرین گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که در پایان سال ۲۰۱۸ میلادی در کشور امریکا به‌طور میانگین در طول روزهای کاری ۳۱ میلیون نسخه و در پایان هفته ۳۴ میلیون نسخه روزنامه به چاپ رسید که این رقم کاهش ۱۱درصدی را نسبت به سال قبل نشان داد. کاهش انتشار روزنامه در امریکا طی سال ۲۰۱۸ میلادی به بیشترین حد خود در طول تاریخ رسید و این اتفاق برای ناشران و اهالی رسانه بسیار نگران‌کننده بود. البته این روند نزولی فقط محدود به ایالات متحده نمی‌شود و در گزارش مرکز تحقیقاتی نیلسن گفته شده است تیراژ روزنامه‌های جهان بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ میلادی نیز کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

طبق اطلاعات رسمی موجود، در سال ۲۰۱۸ میلادی به‌طور میانگین ۵۳۶.۶ میلیون نسخه روزنامه در سراسر جهان منتشر شد که این رقم نسبت به سال قبل از آن کاهش ۷۰۰ هزار نسخه‌ای در هر روز را نشان می‌داد.

اخباری که این روزها به‌گوش می‌رسد حاکی از آن است که رسانه‌های بزرگ از جمله وال استریت ژورنال، رویترز، یونی‌ویژن، گانِت، آسوشیتد‌پرس، سیاتل تایمز و... از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی تاکنون اقدام به کاهش نیروی کاری خود کرده‌اند تا بتوانند با توجه به کاهش اقبال مردم برای خرید روزنامه، جلوی ضررهای مالی بیشتر را بگیرند. با وجود این، مرکز تحقیقاتی نیلسن همچنان امیدهای فراوانی دارد و معتقد است در کنار فعالیت‌های گسترده رسانه‌های دیجیتال، تعداد افرادی که روزنامه می‌خوانند رضایت‌بخش است.

در گزارش جدیدی که این مرکز با عنوان «نیلسن اسکاربرو» منتشر کرده است مشخص شد ۵۹ درصد مردم جهان با خرید رسانه‌های چاپی از طریق سایت‌های اینترنتی یا به کمک اپلیکیشن‌های موبایلی، هر روز اخبار را دنبال می‌کنند و بیش از نیمی از آنها برای دسترسی به اخبار مورد نظر خود حاضر به پرداخت هزینه هستند.

در این بررسی مشخص شد نسخه چاپی همچنان محبوب‌ترین ابزار رسانه‌ای برای مردم است و ۸۱ درصد مخاطبان ترجیح می‌دهند اخبار را به این شکل مطالعه کنند. بیش از نیمی از مردمی که در این نظرسنجی شرکت کردند هم توضیح دادند که بجز نسخه چاپی سراغ هیچ رسانه دیگری نمی‌روند و روزنامه تنها منبع اطلاعاتی برای آنها محسوب می‌شود. در این میان ۳۰ درصد مردم توضیح دادند که به منظور کسب اطلاعات کافی، نسخه دیجیتالی و کاغذی رسانه مورد نظر خود را به‌صورت روزانه دنبال می‌کنند.

عرصه پرتلاطم رسانه‌ای

حدود ۲۰ سال قبل که اینترنت نخستین گام‌های خود را برای ورود به زندگی مردم برمی‌داشت، برای نخستین بار این بحث میان رسانه‌های بزرگ مطرح شد که چگونه می‌توانند خود را با دنیای وب سازگار کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند. این فرآیند در سال‌های اخیر جدی‌تر شد و این روزها تمام روزنامه‌های بزرگ جهان سایت اینترنتی یا اپلیکیشن موبایلی خود را در اختیار مخاطبان می‌گذارند تا ارتباط بیشتری با آنها داشته باشند.

نوجوانان و جوانان که نزدیک به یک‌سوم ساکنان کره خاکی را تشکیل می‌دهند، کمترین علاقه‌مندی را به خواندن روزنامه نشان می‌دهند و بررسی‌های مرکز تحقیقاتی نیلسن مشخص کرده است که تنها ۲۴درصد آنها روزنامه می‌خوانند. در مجموع می‌توان گفت یک‌پنجم روزنامه‌خوان‌های جهان را جوانان تشکیل می‌دهند و در عوض ۳۲درصد مخاطبان رسانه‌های دیجیتالی، جوان هستند.

با همه این توضیحات، «انجمن جهانی روزنامه‌ها و نشریات خبری» (WAN-IFRA) چندی پیش در یک گزارش ویژه توضیح داد روزنامه‌ها در مقایسه با صنعت فیلم یا کتاب بسیار قوی‌تر عمل می‌کنند و در حال حاضر ۲.۷ میلیارد نفر از مردم جهان به‌صورت روزانه روزنامه مورد نظر خود را خریداری می‌کنند و همچنین ۱.۳ میلیارد نفر هم مطالب منتشر شده در روزنامه مورد نظرشان را روی اینترنت دنبال می‌کنند. با این توضیح می‌توان گفت ۴ میلیارد نفر از مردم جهان هر روز روزنامه می‌خوانند و این اتفاق بسیار قابل ملاحظه است.

این مرکز همچنین توضیح داد ۹۲ درصد تمام درآمدی که صنعت جهانی روزنامه‌نگاری به دست می‌آورد از روزنامه‌های کاغذی تولید می‌شود و این مسأله نشان می‌دهد که رسانه قدیمی چاپی همچنان پابرجا به حیات خود ادامه داده است. بر این اساس شاید چندان هم دور از ذهن نباشد که طی چند دهه آتی باز هم روزنامه‌ها را در دستان مردم ببینیم.

میثم لطفی