انواع ضرب المثل های قدیمی ایرانی درباره شتر

انواع ضرب المثل درباره شتر

ضرب المثل درباره شتر

شترها از دیرباز با زندگی مردم سرزمین‌های خشک و بیابانی گره خورده‌اند. این جانوران استوار و صبور، نه تنها بارهای سنگین را به دوردست‌ها می‌بردند، بلکه با شیرشان، گوشتشان و پشمشان، معیشت بسیاری از مردمان را تأمین می‌کردند. شاید همین هم‌نشینی دیرینه با شترهاست که باعث شده ردپای پررنگی از آن‌ها در فرهنگ و ادبیات فارسی، به ‌ویژه ضرب‌المثل‌ها، به جا مانده باشد.

"آخرین پر کاه کمر شتر را می‌شکند"

یکی از ویژگی‌های بارز شتر، تحمل فوق‌العاده‌اش در برابر تشنگی و شرایط سخت بیابانی است. همین ویژگی باعث شده در ضرب‌المثل‌ بالا نیز به استقامت و توانایی تحمل فشارهای زیاد اشاره شود. این ضرب‌المثل بیان می‌کند که مشکلات کوچک، هرچند به ظاهر ناچیز به نظر برسند، می‌توانند بار سنگینی بر دوش افرادی باشند که در حال تحمل سختی‌های بزرگ هستند.

"آدم خوب است شتر گلو باشد"

شترها را اغلب "کشتی صحرا" می‌نامند. این لقب گویای فداکاری این جانوران است که بارهای سنگین را کیلومترها در مسیرهای صعب‌العبور جابجا می‌کنند. این ضرب‌المثل افرادی را توصیف می‌کند که به سختی و فداکاری، بار مشکلات و مسئولیت‌های دیگران را به دوش می‌کشند.

"شتر درخواب بیند پنبه‌دانه"

شترها می‌توانند مدت‌ها بدون آب دوام بیاورند و همین ویژگی موجب شده در ضرب‌المثل‌هایی مثل به صبر و بردباری اشاره شود. این ضرب‌المثل افرادی را توصیف می‌کند که با خیال راحت در شرایط سخت به سر می‌برند، چرا که می‌دانند با درایت و صبر، بالاخره از این تنگنا عبور خواهند کرد.

"شتر را گفتند چرا گردنت کج است، گفت کجام راست است!"

اگرچه ویژگی‌های مثبت فراوانی برای شتر ذکر شد، اما گاهی اوقات آن‌ها را حیواناتی مغرور و خودرأی می‌دانند. این ضرب‌المثل افرادی را توصیف می‌کند که بر خلاف عرف و عادت معمول رفتار می‌کنند و به نوعی تکبر و غرور خود را به رخ می‌کشند.

انواع ضرب المثل های مفهومی درباره شتر

"دخل و خرج، بار شتر را می‌بندد"

این ضرب‌المثل تأکید می‌کند که تعادل بین درآمد و هزینه‌ها، شرط برقراری آرامش و ثبات در زندگی است، چرا که بار سنگین بدهی و مخارج غیرضروری، می‌تواند کمر هر کسی را خم کند.

"پیش چشم شتر، ریسمان نباف"

از آنجا که شتر حیوانی کنجکاو و با چشمان نافذ است، مردم توصیه می‌کنند که کارهای پنهانی را جلوی چشم آن‌ها انجام نداد. این ضرب‌المثل توصیه می‌کند که کارهای پنهانی را با احتیاط و دور از چشم افراد هوشیار انجام دهیم، چرا که احتمال لو رفتن‌شان بسیار زیاد است.

"مراقب باش شتر دیدی، ندیدی"

ضرب‌المثل پرکاربرد شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما حکمت و درسی عمیق در خود نهفته دارد. این ضرب‌المثل به اهمیت حفظ اسرار و رازداری اشاره می‌کند و گوش‌زد می‌کند که گاهی اوقات، سکوت بهترین پاسخ به دانستن یک راز است.

"شتر با بارش گم می‌شه"

یعنی انقدر همه جا شلوغ و درهم و برهم است که اگر شتری در آنجا باشد، از فرط شلوغی نمی توانی پیدایش کنی.

"شتر سواری دولا دولا نمی‌شه"

این ضرب المثل زمانی استفاده می شود که می خواهی کاری را مخفیانه انجام دهی، به فکر راه حل درستی باش نه اینکه کاری کنی که رسوا شوی.

"شترها را نعل می‌کردند، کک هم پایش را بلند کرد"

این ضرب المثل زمانی استقاده می شود که فردی بدون آگاهی  و دیدن جوانب یک کار، خود را به میان می‌اندازد و به قول معروف می‌خواهد عرض‌اندامی کند. 

"نه‌شیر شتر نه دیدار عرب"

این ضرب المثل زمانی است که فرد نه پاداشی می خواهد و نه کاری که گفته اند را تمایل دارد که انجام دهد.

انواع ضرب المثل های قدیمی درباره شتر

"شتر اگر مرده هم باشه پوستش بار خره"

این ضرب المثل مهم بودن چیزی را می رساند.

"دور از شتر بخواب، خواب آشفته نبین"

این ضرب المثل به معنای این است که نزدیک چیزی که تورا اذیت میکنه نباش زیرا تو را به هم میریزد.

"کینه شتری دارد"

کینه شتر به این دلیل معروف است که اگر بدی و خطایی از صاحبش ببیند بدون اینکه او را ببخشد، کینه اش را در دل نگه می دارد و به وقتش انتقام می گیرد.

"شتر را گفتند: چکاره‌ای؟ گفت:علاقه‌بندم، گفتند:از دست و پنجه نرم و نازکت پیداست!"

برای کسی به کار می رود که از پس کاری برنمی آید ولی می گوید من این کاره هستم.

"آنکه شتر را به پشت بام برد خودش هم باید پایین آورد"

کسی که مشکلی را به وجود آورده و به زحمت افتاده باید خودش هم آن را رفع کند.

"تخم‌مرغ دزد، شتر دزد می‌شه"

دزد از ابتدا چیزهای کوچک می دزد و کم کم به چیز های بزرگ می رسد.

انواع ضرب المثل های تاریخی درباره شتر

شترها در شعر و ادب فارسی

شترها نه تنها در ضرب‌المثل‌ها، بلکه در اشعار و داستان‌های فارسی نیز جایگاه ویژه‌ای دارند. از مشهورترین نمونه‌های آن می‌توان به داستان‌های سندبادنامه اشاره کرد که در آن، شترها نقش مهمی در سفرهای دریایی او ایفا می‌کنند. همچنین، شاعران بزرگی مانند مولانا، سعدی و نظامی گنجوی از شتر به عنوان نمادی از استقامت، فداکاری و تحمل سختی‌ها در اشعار خود استفاده کرده‌اند.

انواع ضرب المثل و داستان درباره شتر

نتیجه‌گیری درباره ضرب المثل درباره شتر

شتر در فرهنگ و ادبیات فارسی، نمادی از استقامت، تحمل، فداکاری و صبر است. ضرب‌المثل‌هایی که با محوریت شتر ساخته شده‌اند، حکمت‌های باارزشی را در خود نهفته دارند.

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش