فشارخون فشار خون چیست ؟
قلب همانند یک پمپ با انقباض و انبساط خود، خون را به داخل عروق می‌فرستد. سرخرگها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن می‌رسانند. برای جریان یافتن خون در این عروق، خون نیاز به فشار مناسبی دارد. این فشار جریان خون در سرخرگهای بدن یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد می‌شود، فشار خون نام دارد. فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است و در نواحی نزدیک به قلب، بیشتر و به نسبت فاصله گرفتن از قلب کم تر می شود.
انداز گیری فشار خون
یکی از نشانه های اطمینان از سلامت بیماران اندازه گیری فشار خون است؛ اصولا فشارخون در بخشهای مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری ، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می شود. فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در سرخرگهای است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می شود .
معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. با این‌که خیلی از فشارسنج‌های فعلی دیگر از جیوه استفاده نمی‌کنند، فشار خون هنوز در تمام دنیا با میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود. فشارخون طبيعي براساس قرارداد براي فشارخون سيستولي پائين تراز۱۲۰ ميلي مترجيوه وبراي فشارخون دياستولي پائين تراز۸۰ ميلي ليترجيوه است.
البته فشار خون همه افراد دقیقا ارقام گفته شده نبوده و ممکن است کمی این طرف یا آن طرف تر باشد. اندکی کمتر یا بیشتر بودن همیشه به معنای بیماری نیست و جزئی از فیزیولوژی بدن فرد محسوب می شود،اما در علم پزشکی میزانی برای پرفشاری خون وکم فشاری خون تعیین کرده اند. در طول روز و عمر هر فرد میزان فشار خون متغیر است بطوریکه در زمان فعالیت ، فشار خون افزایش می یابد و درهنگام استراحت افت می کند. اما در افراد بیمار حتی در زمان استراحت نیز فشار خون از حد طبیعی بالاتر و یا پایین تر است.
فشار خون بطور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، و در مواردی ممکن است پایین بیاید اما فردی که دچار بیماری فشار خون است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی است. تنظیم فشار خون در بدن توسط چند اندام مانند قلب، کلیه، رگ انجام می‌گیرد و علاوه بر رژیم غذایی به ویژه مصرف نمک، هورمونهایی مانند رنین، آنژیوتانسین دو، آدرنالین و آلدوسترون بر آن موثرند...
بیماری‌شناسی
بطور معمول اگر فشار خون بصورت پایدار بالاتر از ۱۴۰ سیستول و ۹۰ دیاستول قرار گیرد، پاتولوژی و بیماری محسوب می‌گردد. به عارضه افزایش فشار خون بیش از حد طبیعی، هایپرتنسیون و فشار خون بالا یا پرفشاری خون گفته می‌شود. همچنین کاهش فشارخون را هیپوتانسیون می‌نامند.
فشار خون بالا
هنگامی که سرخرگهای بزرگ ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک ، نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می رود. فشار خون بالا گاهی کشنده بی‌سر و صدا نامیده می‌شود زیرا تا مراحل انتهایی اکثراً هیچ علامتی ندارد. پرفشاری خون به دو گروه طبقه بندی می شود؛ پرفشاری اولیه و پرفشاری ثانویه.
- پرفشاری اولیه: این نوع فشار خون بالا در میان مردم بسیار شایع است و تقریبا ۹۰ درصد بیماران به این نوع فشار خون مبتلا هستند. افراد مبتلا معمولا در سنین بالا قرار دارند. تاکنون دلیل کاملا مشخصی برای ایجاد این بیماری شناخته نشده است؛ ولی محققان می گویند سابقه بیماری در خانواده، عوامل محیطی، سبک بد زندگی، افزایش وزن، خوردن غذاهای پرنمک طی سالیان دراز، مصرف سیگار و الکل احتمال ابتلا به پرفشاری خون را بالا می برد.
افرادی که مبتلا به فشار خون اولیه هستند، ممکن است سالها بدون علامت باشند و از بیماری خود اطلاعی نداشته باشند و زمانی متوجه بیماری خود می‌گردند که دچار علائم (مثل سردرد، تاری و اختلال دید، درد قفسه سینه، سرگیجه و تنگی نفس به هنگام فعالیت) می‌شوند که در واقع این علایم عوارض فشار خون بالاست، لذا تنها راهی که می‌توان در زمان مناسب به آن پی برد، اندازه گیری دوره‌ای و منظم فشار خون به وسیله دستگاه فشارسنج است.
- پرفشاری ثانویه: این نوع بالارفتن فشار خون ربطی به سن و... ندارد؛ بلکه نشانه وجود بیماری دیگری در بدن است. و آن بیماری را می‌توان به عنوان علت افزایش فشار خون در نظر گرفت که در صورت کنترل بیماری اصلی، پرفشاری خون نیز به صورت مناسب تری کنترل می‌گردد. نارسایی کلیه، کم کاری تیروئید، بیماری های غدد، بیماری های قلبی ـ ریوی، بعضی از داروها و... باعث پرفشاری ثانویه می شود. پرفشاری خون امروزه یکی از بیماری های مزمن غیرواگیر است که خطر مرگ ومیر زودرس را بالا می برد.
افزایش فشار خون باعث افزایش مقاومت در برابر جریان خون می شود و این مقاومت خطر ایست قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلب و بیماری های مزمن کلیه را بیشتر می کند. برای این که پرفشاری خون در بیمار قطعی شود باید معاینه کامل از بیمار به عمل آورند، آزمایش خون بگیرند و بعد از قطعی شدن بیماری، فشار خون باید با تجویز دارو کنترل شود. اگر فشار خون بیمار ۱۸۰/ ۱۱۰ میلی متر جیوه باشد پرفشاری خون شدید محسوب می شود و وضعیت بیمار را بحرانی می دانند. این افراد ممکن است علامتی نداشته باشند یا با سردرد و سرگیجه به پزشک مراجعه کنند. گاهی لازم است چنین بیمارانی در بیمارستان بستری شوند.
کاهش فشار خون
همه افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند علاوه بر مصرف دارو باید سبک زندگی خود را تغییر دهند. یعنی اگر دچار افزایش وزن هستند وزن خود را کاهش دهند، کمتر نمک مصرف کنند و سبزیجات تازه و میوه را در غذای روزانه خود بگنجانند، ورزش کنند (روزی ۳۰ دقیقه پیاده روی توصیه می شود، البته انجام هر ورزشی برای افراد مبتلا به پرفشاری خون باید با نظر پزشک معالج باشد)، مصرف سیگار و الکل را محدود کنند.
فشار خون فشار خون پایین
فشار خون پایین یعنی وقتی فشار خون سیستولی کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه باشد و وقتی به کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه می رسد حتما با عوارضی همراه می شود. فشار خون پایین علامت دار است. علائم شامل بی حالی شدید توام با ضعف، سرگیجه، سیاهی رفتن چشم، و گاهی هم اختلال در سطح هوشیاری و در مرحله آخر عارضه ای به نام سنکوب است. البته کاهش فشار خون ممکن است ناشی از خونریزی خیلی زیاد باشد، مثل فردی که در اثر تصادف دچار خونریزی داخلی شده یا گلوله خورده یا دچار اختلال انعقادی است.
خونریزی از این نوع بسیار خطرناک است و سریع باعث کاهش حجم خون، افت فشار خون و حتی مرگ می شود. بعضی از بیماری ها مانند اسهال و استفراغ نیز باعث کاهش آب بدن، کاهش حجم خون و کاهش فشار خون می شوند به همین دلیل همیشه توصیه می شود آب بدن بیمار به سرعت جایگزین شود و بیماران مبتلا به اسهال و استفراغ مصرف مایعات را بالا ببرند. البته بعضی از بیماری های قلبی ـ عروقی یا ریوی هم باعث افت فشار خون می شوند.
ابتلا به فشار خون پایین گاهی به دنبال ایجاد برخی از نارسایی ها در قسمت های مختلف بدن اتفاق می افتد؛ بنابراین اگر فشار تان پایین است به پزشک مراجعه کنید، نشانه های پایین بودند فشار خون عبارتند از:سرگیجه، تاری دید، عدم تعادل، احساس سبکی سر، تپش قلب در هنگام بلند شدن از زمین، تعریق و پوست سرد.
افزایش فشار خون
وقتی افت فشار خون عامل مشخصی دارد، باید درمان با توجه به مشکل بیمار صورت بگیرد. ولی وقتی دلیل خاصی برای آن پیدا نمی کنیم باید کاری کرد که فشار خون بیمار کمی افزایش یابد؛ مثلا مصرف مواد نمکی را بالا برد. بیماران لاغر و کم وزن هم باید به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا با تغذیه درست افزایش وزن پیدا کنند.
رژیم غذایی این افراد باید طبیعی باشد و در آن از غذاهای مفید مانند سبزیجات و میوه های تازه و غلات استفاده شود. بیماران باید آب بیشتری بنوشند. بهتر است مصرف آب در این بیماران حداقل یک لیتر در روز باشد. میوه های حاوی ویتامین ث مانند گریپ فروت، پرتقال، لیمو، سبزیجات سبزبرگ و روغن های گیاهی و دانه های روغنی برای این افراد مفید است. ورزش هم نباید فراموش شود.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 23
- 6
