چه کسانی به دیابت مبتلا می شوند؟ + انواع بیماری قند

دیابت رابطه ی مستقیمی با افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی دارد

دیابت

 به قند خون بالای ۱۲۰ میلیگرم در دسی لیتر دیابت یا بیماری قند  گفته می شود. فردی که به این بیماری مبتلا شده توانایی تولید هورمون انسولین در بدن خود را ندارد یا بدن بیمار در برابر انسولین از خود مقاومت نشان میدهد و بدین ترتیب انسولین تولیدی توانایی انجام عملکرد طبیعی خود را ندارد. در اصل ، انسولین موظف است که قندخون را توسط سازوکارهای مختلف کاهش دهد.

دیابت شامل دو نوع اصلی به شرح زیر می باشد. در دیابت نوع یک، تخریب سلول های بتا در پانکراس باعث میشود که دیگر انسولین تولید نشود و در دیابت نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت سبب بروز مشکلاتی مانند تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین می شود. بعضی از عوامل نظیر عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی در بروز دیابت نوع دو نقش بسزایی دارد.

سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز برای فردی که به دیابت مبتلا شده، کاهش می یابد، به همین خاطرمیزان قندخون بالا می رود که در چنین حالتی به آن هیپرگلیسمی گفته میشود. وقتی که در طولانی مدت، افزایش قند خون در بدن وجود داشته باشد، رگ های بسیار ریز در بدن تخریب می شود و در نتیجه اعضای مختلف بدن نظیر کلیه، اعصاب و چشم درگیر میشود. همچنین دیابت رابطه ی مستقیمی با افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی دارد؛ از این رو برای پیشگیری از عوارض دیابت بهتر است که شخص برای غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری اقدام کند. با انجام آزمایش قند خون می توانید به تشخیص و غربالگری دیابت پی ببرید.

با انجام آزمایش قند خون می توانید به تشخیص و غربالگری دیابت پی ببرید

علائم و نشانه های دیابت

دیابت گاهی اوقات در مراحل اولیه بدون علامت است. بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت در یک آزمایش یا در حین غربالگری بطور اتفاقی شناسایی می شوند. علایم دیابت با بالاتر رفتن قند خون ، بیشتر خود را نشان میدهد. از شایعترین علائم اولیه دیابت می توان به پر ادراری،  پرخوری،  پرنوشی، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد،  خستگی و تاری دید اشاره کرد. خیلی از بیماران موقع تشخیص بیماری متوجه می شوند که چندین سال است به دیابت مبتلا بوده اند و حتی دچار عوارض دیابت شده اند. علائم دیابت نوع یک در کودکان بطور ناگهانی ظاهر می شود، در حالی که چنین افرادی معمولاً پیشتر سالم بوده و چاق نبوده اند. معمولاً این علائم در بزرگسالان کم کم خود را نشان میدهد. در دیابت نوع یک ، عارضه ی کتواسیدوز میتواند بعنوان علائم شروع بیماری باشد.

معمولاً فرد در دیابت نوع دو تا چندین سال علایمی از خود نشان نمی دهد. معمولاً علائم این بیماری خفیف هستند و کم کم بدتر می شوند. در نهایت شخص در اثر این بیماری دچار خستگی مفرط و تاری دید میشود و احتمال ابتلای او به دهیدراتاسیون وجود دارد. عارضه کتواسیدوز در بیماران دیابتی به دلیل تولید انسولین اندک، کم تر مشاهده می شود. با این حال قند خون میتواند به شدت افزایش پیدا کند و شخص به عارضه شوک هایپراوسمولارمبتلا شود. طبق یک مطالعه استرس و افسردگی در بیماران مبتلا به دیابت، احتمال خطر سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی را چندین برابر زیاد میکند.

چه کسانی به دیابت مبتلا می شوند؟

امکان ابتلای هر کسی به دیابت وجود دارد ولی افرادی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. مواردی نظیر چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و عدم تحرک بدنی از دیگر شاخص های خطر ابتلا به دیابت محسوب میشود. با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت بیشتر میشود. احتمال ابتلای افراد بالای ۴۰ سال که اضافه وزن دارند به دیابت بیشتر است. با این حال ابتلا به دیابت نوع ۲ در سنین پائین تر  رو به فزونی است. دیابت بارداری در خانم های باردار نیز سبب بروز دیابت نوع ۲ میشود.

چه غذاهایی باعث بالا رفتن قند خون و دیابت می شوند؟

برنامه غذایی افراد از مهم ترین عوامل بروز دیابت نوع ۲ می باشد. ویژگی های غذایی نظیر چرب بودن و یا شیرین بودن که برای خوردن انتخاب می کنید، در ابتلا به دیابت نقش موثری دارد؛ بنابراین میتوانید این بیماری را با رعایت یک رژیم غذایی سالم، کنترل کنید و یا از آن جلوگیری کنید. همچنین اگر مواد غذایی نادرست را بشناسید، می توانید از غذاهایی که موجب افزایش قند خون میشوند مانند برنج، نان سفید، میوه های خشک و نوشیدنی های ورزشی و انرژی زا بپرهیزید.

دیابت گاهی اوقات در مراحل اولیه بدون علامت است

درمان دیابت

افرادی که به دیابت نوع ۱ یا ۲ مبتلا هستند میتوانند کارهای خاصی را برای سالم ماندن و کنترل دیابت انجام دهند که داشتن رژیم غذایی سالم یکی از مهمترین کارهاست. همچنین باید در نظر داشته باشند که چه مقدار فعالیت فیزیکی انجام می دهند؛ به دلیل این که فعالیت فیزیکی کمک می کند تا بدن از انسولین استفاده بهتری داشته باشد. بنابراین بدن این توانایی را دارد که برای سلول ها، گلوکز را به انرژی تبدیل کند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ باید به منظور تولید انسولین بیشتر در بدن، قرص هایی به نام oral agents مصرف کنند.

بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ برای کننترل بیماری خود میتوانند بدون دارو اقدام کنند که چنین کاری با داشتن رژیم غذایی مناسب و فعالیت فیزیکی انجام می شود. افرادی که به بیماری دیابت مبتلا شده اند باید بمدت هر شش ماه یکبار توسط یک متخصص مورد بررسی و معاینه قرار گیرند. این بیماران باید یک متخصص تغذیه داشته باشند تا رژیم غذایی درستی داشته باشند.، مشورت با یک مربی ورزشی متخصص و مشاور برای کنترل فشار و استرس زندگی از دیگر مواردیست که برای بیماران دیابتی توصیه می شود. افراد مبتلا به دیابت باید نحوه ی کنترل و نظارت گلوکز خون خود را بدانند.

 انواع دیابت:

چهار نوع دیابت وجود دارد :

* دیابت نوع ۱ :

معمولاً کودکان، نوجوانان و جوانان از افرادی به شمار میروند که به دیابت نوع یك مبتلا می شوند( افراد کم تر از ۳۰ سال). به موجب تخریب سلولهای تولید کننده انسولین، بیماری دیابت نوع ۲ بوجود می آید. افرادی مبتلا به این بیماری معمولاً لاغر هستند و در آن ها علائم بیماری پر سرو صداست؛ بگونه ای که طی مدت چند روز تا چند هفته، پرنوشی( مصرف بیش از حد معمول آب)، پر ادراری( دفع بیش از حد ادرار بطوریکه ممکنست حتی در طول شب نیاز به دفع چند بار ادرار داشته باشند) و کاهش وزن در آن ها پیدا می شود و پیشرفت می کند.

بیماران دیابت به منظور کنترل قند خون باید انسولین تزریق کنند؛ در غیر این صورت علاوه بر تشدید علائم مذکور به علائم دیگری همچون دل درد، تهوع، استفراغ، بی حالی و احساس تنگی نفس مبتلا می شوند؛ که به چنین حالتی کتواسیدوز دیابتی گفته میشود. در صورتی که بیماری کتواسیدوز دیابتی به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود احتمال خطر مرگ افزایش می یابد. برای تشخیص بیماری کتواسیدوز دیابتی باید بمدت ۸ ساعت ناشتا باشید و آزمایش قندخون انجام دهید.

* دیابت نوع ۲ : 

معمولاً افراد میان سال و مسن به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند و بخاطر کمبود ترشح انسولین یا کاهش تأثير آن به این بیماری گرفتار میشوند. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ ، معمولاً دارای اضافه وزن می باشند. از علائم و نشانه های دیابت نوع ۲ می توان به پرادراری، پرنوشی، دفع شبانه ادرار و در موارد شدیدتر، کاهش وزن ، اختلالات بینائی و خستگی زوردرس اشاره کرد.

افراد مبتلا به دیابت باید نحوه ی کنترل و نظارت گلوکز خون خود را بدانند

بیماری دیابت  نوع ۲ بر خلاف دیابت نوع ۱ ، معمولاً بسیار آهسته و کم سر و صدا بروز میدهد به گونه ای که شخص مبتلا در ابتدا امکان دارد که هیچ نشانه ای از خود نشان ندهد یا کم باشد. در نتیجه شخص چندین سال ممکن است نسبت به بیماری خود آگاهی نداشته باشد و پیدایش یکی از عوارض طولانی مدت دیابت مانند احساس گزگز و بی حسی طولانی مدت در پاها باعث تشخیص چنین بیماری شود. به همین منظور به موجب شیوع بالای این بیماری، انجام آزمایش قندخون ناشتا در تمام افراد در فواصل حداکثر هر ۳ سال یکبار با سن بیش از ۴۵ سال و سایر افراد در معرض خطر توصیه می شود. برای این که آزمایش قند خون ناشتا انجام بدهید باید بمدت ۱۰- ۸ ساعت ناشتا باشید؛ ولی در صورتی که قصد انجام آزمایش چربیهای خون را داشته باشید باید ۱۴- ۱۲ ساعت ناشتا باشید. قرصهای پایئن آورنده قندخون برای درمان دارویی این بیماران مناسب است ولی بعد از مدتی امکان دارد که استفاده از انسولین برای کنترل بهتر قند خون ضروری باشد.

* دیابت بارداری :

به دیابت تشخیص داده شده در زمان بارداری، دیابت بارداری گغته میشود که ممکن است بطور ناگهانی در خانم های باردار خود را نشان دهد. خطر سقط جنین در صورت عدم کنترل این بیماری وجود دارد و برای فرد عوارض جبران ناپذیری را بوجود می آورد. زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری بعد از زایمان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند. احتمال تکرار این نوع دیابت پس از ابتلای بار اول در حاملگی های بعدی زیادتر است و حتی پس از زایمان باید اقدامات خاصی برای جلوگیری از ایجاد دیابت، مانند کنترل وزن، افزایش تحرک بدنی و رعایت رژیم غذایی ( بمنظور پیشگیری از ازدیاد وزن) انجام شود. عدم حذف وعده های غذایی( مصرف به موقع حداقل سه وعده غذایی)، استفاده از رژیم غذایی متعادل، افزایش فعالیت بدنی بویژه ورزشهای بالا تنه و گاه استفاده از داروها( معمولاً انسولین) برای کنترل دیابت بارداری ضروری است. برای این که دیابت بارداری را تشخیص دهید، باید پس از مصرف محلول قندی( شربت قند با غلظت مشخص) از آزمایش قند خون در انتهای ماه ششم یا هفتم حاملگی استفاده کنید.

* دیابت به علل متفرقه: 

از مواردی که باعث بروز دیابت شیرین میشود می توان به مصرف داروهای خاص مثل كورتون ها، ابتلا به بیماری های غده لوزالمعده، بعضی از بیماری های غدد درون ریز مثل ترشح بیش از حد هورمون رشد و پركاری غدد فوق كلیه اشاره کرد.

زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری بعد از زایمان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند

عوارض دیابت

اکثر افراد مبتلا به دیابت نسبت به بیماری خود بی اطلاع هستند. عدم تشخیص دیابت و بالا ماندن قندخون در طولانی مدت باعث بروز عوارض خطرناکی برای بیماران میشود. عوارض خطرناک بیماری قند عبارتست از:

> بیماری کلیوی: 

از رایج ترین دلایل بروز بیماری کلیوی می توان به دیالیز یا پیوند کلیه ، دیابت اشاره کرد.

> مشکلات بینایی:

دیابت سبب بروز عوارضی همچون مشکلات جدی بینایی و حتی نابینایی میشود.

> بیماری های قلبی عروقی:

مشکلات قلبی عروقی مهمترین علت مرگ بیماران مبتلا به دیابت می باشد.

> بیماری اعصاب محیطی: 

دیابت با تأثیر بر اعصاب محیطی موجب میشود اختلالات حسی اتفاق بیفتد و در نتیجه زخم های مزمن در اندام ها به وجود می آید. در اثر عفونت ناشی از این زخم ها باید قطع عضو انجام شود.

پیشگیری از ابتلا به دیابت

>> درصورت اضافه وزن یا چاق کم، وزن خود را کنترل کنید تا به دیابت مبتلا نشوید.

>> برای این که به دیابت مبتلا نشوید باید بطور منظم کار و فعالیت انجام دهید.

>> برای پیشگیری از ابتلا به دیابت، رژیم غذایی با فیبر بالا انتخاب کنید.

>> برای عدم ابتلا به دیابت باید آب زیادی بنوشید.

>> به منظور پیشگیری از دیابت، میزان سیگار کشیدن خود را کم کنید و تا جاییکه میشود آن را ترک کنید.

>> برای این که به بیماری دیابت  مبتلا نشوید باید ویتامین دی به مقدار کافی مصرف کنید.

>>  چای و قهوه برای پیشگیری از دیابت روشی مؤثر محسوب میشود. 

>>  در برنامه روزانه ی خود مصرف بعضی از گیاهان طبیعی را بخاطر پیشگیری از دیابت بگنجانید.

>> برای پیشگیری از دیابت به اندازه کافی و با کیفیت بخوابید.

>> به منظور عدم ابتلا به دیابت، باید مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده و غذاهای فراوری شده را در رژیم غذایی خود متوقف کنید.

بیماران دیابت به منظور کنترل قند خون باید انسولین تزریق کنند

گردآوری: بخش سلامت سرپوش