سوء هاضمهسوء هاضمه چیست؟
یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی که بسیاری از افراد را حداقل یک مرتبه در طول زندگی درگیر خود می کند سوء هاضمه است. این موضوع در برخی از موارد می تواند نشانه ای از بیماری های زخم معده، رفلاکس معده به مری یا کیسه صفرا و... باشد. درصورتی که به صورت پیوسته درد یا ناراحتی در قسمت بالایی شکم دارید احتمال خیلی زیاد با سوء هاضمه درگیر هستید. براساس آماری که آمریکا اعلام می کند حدود ۲۵ درصد از مردم سالانه این اختلال را تجربه می کنند که ممکن است هرچند وقت یکبار باشد یا غالبا موجب ناراحتی در معده شود.
برخی افراد ممکم است این عارضه را به سوزش سردل اشتباه بگیرد اما باید بدانید که این دومورد باهمدیگر متفاوت هستند به طوریکه سوزن سردل در بالای قفسه سینه ایجاد می شود.
همه چیز درباره سوء هاضمه علائم سوء هاضمه:
زمانی که درگیر سوء هاضمه می شوید ممکن است هرکدام از علائم زیر را تجربه کنید:
- سیر شدن سریع هنگام غذا خوردن، به طوری که بلافاصله بعد از شروع غذا کاملا احساس سیری می کنید، این درحالی است که بیشتر غذای شما دست نخورده باقی مانده و نتوانسته اید آن را به اتمام برسانید.
- احساس پر شدن بعد از غذا، این احساس بعد از غذا ناراحت کننده خواهد بود و به طورمعمول بیشتر از حالت طبیعی طول می کشد.
- در قسمت بالایی شکم احساس ناراحتی دارید، به این صورت که درد معده یا درد خفیف تا شدیدی را در قسمت پایین قفسه سینه تا ناف احساس خواهید کرد.
- سوزش در قسمت بالایی شکم که از قسمت پایین سینه تا ناف احساس شده و موجب سوزش یا گرمای شدید می شود.
- احساس نفخ در قسمت بالایی شکم یا احساس سفتی و ناراحتی.
- حالت تهوع به این صورت که تمایل دارید استفراغ کنید.
- از جمله علائم دیگری که می توان به آن اشاره کرد طعم اسیدی در دهان و غرغر شکم است، همچنین علائم استفراغ یا آروغ زدن کمتر دیده می شوند، البته ممکن است در برخی از افراد این موارد وجود داشته باشند.
دلایل سوءهاضمه:
- گاهی به دنبال بیش از اندازه خوردن غذا یا سریع بلعدین آن ایجاد می شود.
- غذاهای تند و چرب می توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
- هضم غذا بعد از دراز کشیدن بلافاصله از غذا دشوار خواهد شد.
- سیگار کشیدن مصرف بیش از اندازه ی الکل، می تواند خطر ابتلا را بالا ببرد.
- عوارض جانبی برخی داروها، از جمله این موارد می توان به داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره کرد که موجب سوء هاضمه خواهند شد.
- عادات غذایی و سبک زندگی.
- برخی از بیماری ها نظیر؛ بیماری ریفلاکس اسید، سرطان معده، ناهنجاری های مجاری لوزالمعده یا مجاری صفراوی، زخم معده می تواند منجر به سوء هاضمه شود.
- زخم معده زخم هایی هستند که در قسمت انتهایی معده، ابتدای مری یا اثنی عشر ظاهر می شوند و به دلیل التهاب باکتری پیلوری( باکتری مفید در بدن) ایجاد می شوند.
- گاهی ممکن است سوء هاضمه بدون هیچ دلیل خاصی در بدن ایجاد شود و غالبا براثر تحرک عضلات با فشار غیرطبیعی و فشرده شدن معده صورت می گیرد.
دلایل سوء هاضمهعوارض سوء هاضمه:
غالبا سوء هاضمه منجر به عوارض جدی نخواهد شد اما اگر علائم شدید دارید ممکم است غذا خوردن را با مشکل روبرو کند و تعادل غذایی و میزان دریافت کالری را تحت تاثیر قرار دهد. دربرخی از موارد ممکن است در کنار سوء هاضمه علائم دیگری وجود داشته باشد که منجر به عارضه می شود. برای مثال ریفلاکس معده که به مری منتقل شود و عوارض زیر را درپی داشته باشد:
- تنگی مری
- تنگی پیلور
- مری بارت
تشخیص سوء هاضمه:
برای تشخیص سوء هاضمه یک معاینه کامل انجام شده و سپس درباره سوابق پزشکی و علائم فرد از وی سوالاتی پرسیده می شود درصورتی که عارضه ایجاد شده خفیف باشد، این ارزیابی کافی نیست اما اگر علائمی شدید مانند کاهش وزن یا استفراغ مکرر داشتید و سن شما بالاتر از ۵۵ سال بود باید آزمایشات زیر را حتما انجام دهید:
آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی کم خونی و سایر اختلالات متابولیکی انجام می شود، ممکن است پزشک برای بررسی عملکرد کبد، کلیه یا تیروئید آزمایشاتی را تجویز کند.
تست تنفس و آزمایش مدفوع: برای تشخیص دادن هلیکوباکتر پیلوری آزمایشات عنوان شده انجام می شود، این باکتری با زخم معده ارتباط دارد.
آندوسکوپی: افرادی که علائم پایدار داشته یا سن بالایی دارند، برای بررسی ناهنجاری در دستگاه گوارش فوقانی آندوسکوپی انجام شده و نمونه ای از بافت معده برداشته می شود.
تست تصویربرداری: برای بررسی مشکلاتی مانند انسداد روده باید تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن انجام شود.
درمان سوء هاضمه:
براساس دلیلی که موجب ایجاد سوء هاضمه می شود درمان آن صورت می گیرد. گاهی ممکن است تغییرات سبک زندگی در درمان این اختلال موثر باشند، اما دربرخی از موارد نیاز به تجویز دارو وجود دارد. اگر بیماری زمینه ای خاصی موجب سوء هاضمه شده باشد نیاز به درمان بیماری وجود دارد. در ادامه روش های دارویی و خانگی که برای درمان سوء هاضمه توصیه شده اند، اشاره می شود:
درمان خانگی سوء هاضمه:
تغییرات سبک زندگی می تواند علائم سوء هاضمه به شدت کاهش دهد. درصورتی که نکات ذیل را اجرا کنید می توانید عوارض سوء هاضمه را تا حدزیادی بهبود دهید:
- پرهیز از غذاهایی که باعث سوء هاضمه می‌شوند. (مانند غذاهای چرب و تند)
- خوردن پنج یا شش وعده غذایی کوچک در روز به‌جای خوردن سه وعده غذایی بزرگ
- کاهش مصرف یا حذف الکل و کافئین
- اجتناب از مصرف مسکن‌هایی مانند آسپرین، ناپروکسن یا ایبوپروفن
- مشاوره با پزشک برای جایگزین‌کردن داروهایی که باعث سو هاضمه می‌شوند.
- کنترل استرس و اضطراب
- غذاهای چرب و تند و نوشیدنی‌های حاوی الکل یا کافئین در ایجاد علائم سوء هاضمه تاثیر زیادی دارند و باید مصرف آنها را کاهش داد.
درمان خانگی سوء هاضمهدرمان سوء هاضمه با دارو:
درصورتی که سوء هاضمه شما با تغییر سبک زندگی بهبود پیدا نکرد پزشک داروهایی را تجویز می کند، در اولین مرحله آنتی اسیدهای بدون نسخه توصیه می شود و سپس مراحل بعد درمان با توجه به وضعیت بیمار طی می شوند:
مهارکننده‌های پمپ پروتئین:
این داروها منجر به کاهش اسید معده می شود، درصورتی که با سوء هاضمه درگیر سوزش سردل هم می شوید این گزینه برای درمان شما مناسب خواهد بود.
مسدودکننده‌های گیرنده H-2 :
این داروها نیز می توانند اسید معده را کاهش دهند، همچنین برای درمان زخم معده هم کمک کننده خواهند بود.
داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب:
این داروها می توانند استرس را کاهش داده و درد، ناراحتی یا مشکلات ناشی از سوء هاضمه را بهبود دهند.
آنتی‌بیوتیک‌ها:
برای درمان عفونت های باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری از این نوع داروها استفاده می شود.
پیشگیری از سوء هاضمه:
بهترین راه برای پیشگیری از سوء هاضمه تغییرات سبک زندگی است، سعی داشته باشید لیستی از غذایی که مصرف می کنید تهیه کرده و سپس مواردی که موجب ایجاد علائم سوء هاضمه می شوند را شناسایی کرده و تاحد ممکن آنها را کنار بگذارید.
از جمله دیگر اقدامات موثر در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وعده های غذایی کوچک استفاده کنید تا درهر وعده هضم راحت تر داشته باشید.
- غذای خود را آهسته و آرام بجوید.
- از غذاهای اسیدی پرهیز کنید، برای مثال گوجه فرنگی و مرکبات را تاحد امکان از برنامه غذایی خود حذف کنید.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین را تا حد ممکن کاهش دهید.
- درصورتی که استرس منجر به سوء هاضمه شما می شود، روش های مدیریت استرس را به کار بگیرید.
- ترک سیگار می تواند بسیار کمک کننده باشد، زیرا سیکار پوشش داخلی معده را تحریک کرده و برای سلامتی مضر خواهد بود.
- الکل پوشش معده را تحریک می‌کند. باید از مصرف آن دوری کنید.
- لباس های تنگ را فراموش کنید، اینگونه لباس ها موجب فشار به معده و درنهایت ورود محتویات از معده به مری می شوند.
- با شکم پر ورزش نکنید. حداقل یک ساعت بعد از غذا فعالیت بدنی داشته باشید.
- بعد از خوردن غذا دراز نکشید.
- حداقل سه ساعت قبل از خواب غذا نخورید.
راه های کاهش سوء هاضمه از طریق تغذیهزمان مراجعه به پزشک:
سوء هاضمه می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی مانند زخم معده و گاهی سرطان باشد. علاوه بر این موضوع سوء هاضمه همراه با برخی از علائم نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدفوع سیاه و قیری رنگ
- استفراغ خونی
- مشکل یا درد هنگام بلع
- سابقه خانوادگی ابتلا سرطان معده
- استفراغ مکرر
- سوزش سر دل بیش از دو بار در هفته
- علائم سوء هاضمه که بیش از دو هفته طول می‌کشد.
- درد در فک، گردن، قفسه سینه یا بازو
- معده درد شدید
- تنگی نفس
- تعریق
- کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلی
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 16
- 2
