کاوازاکی در کودکان چیست؟ (+ علائم، تشخیص، درمان و عوارض)

کاوازاکی نوعی بیماری است که علت آن ناشناخته است

کاوازاکی

به بیماری کاوازاکی، سندرم کاوازاکی نیز می گویند، این بیماری در بدن کودکان سبب التهاب دیواره ی رگ های خونی می شود. عموماً بچه های زیر ۵ سال به این عارضه که به نام سندرم غده های لنفاوی مخاطی نیز شهرت دارد، مبتلا میشوند ولی میتواند در سنین دیگر هم کودکان را دچار کند.

پیشینه کاوازاکی

بیماری نادر کودکان زیر پنج سال، کاوازاکی نام دارد که تومیساکو کاوازاکی پزشک متخصص کودکان نخستین مورد آنرا در سال ۱۹۶۱ در بیمارستان صلیب سرخ توکیو مشاهده کرد. دکتر کاوازاکی چهل سال در بخش کودکان این بیمارستان کار کرد، وی متولد توکیو بود و کوچکترین فرزند از هفت فرزند خانواده بود. او به گیاهان و میوه ها از زمان بچگی علاقه داشت و می خواست در مورد جهش ژنتیکی مطالعه کند ولی مادرش تمایل داشت که وی پزشک شود.

دکتر کاوازاکی در هیچ کتاب پزشکی برای بیمار چهار ساله ای که دیده بود توضیحی نیافت. وی یک مورد دیگر در سال بعد دید و بعد از آن به ترتیب موارد دیگر را دید. تومیساکو کاوازاکی سرانجام در سال ۱۹۶۷ با پنجاه مقاله پژوهشی، کاوازاکی را تعریف و معرفی کرد. این بیماری در ابتدا در ژاپن و چند سال بعد در دنیا، به رسمیت شناخته و سپس وارد کتاب های مرجع پزشکی شد.

علل کاوازاکی  

التهاب بیماری کاوازاکی منجر به آسیب عروق کرونر که وظیفه اش انتقال خون به قلب است، میشود. همینطور میتواند سبب بروز مشکلاتی در غدد لنفاوی، پوست و مخاط دهان، بینی و گلوی کودکان شود. دانشمندان علت اصلی بیماری کاوازاکی را پیدا نکرده اند. امکان دارد این بیماری با ژن ها، ویروس ها، باکتری ها و سایر چیزهای اطراف کودک مانند مواد شیمیایی و حساسیت زا در ارتباط باشد. بیماری کاوازاکی احتمالا مسری نیست ولی گاها در یکسری اجتماعات دیده می شود. اغلب در فصل زمستان و بهار، کودکان به این بیماری مبتلا می شوند.

کاوازاکی بیماری نادر کودکان زیر پنج سال است 

عوامل پرخطر برای بیماری کاوازاکی

سایر عواملی که میتواند سبب افزایش خطر ابتلای کودکان به کاوازاکی شود عبارتست از:

> سن:

بیماری کاوازاکی معمولاً بچه های ۵ سال و کم تر را تحت‌تأثیر قرار می دهد.

> جنس:

پسران حدود ۱.۵ برابر بیش از دختران به کاوازاکی مبتلا می شوند.

> نژاد:

کودکان تبار آسیایی بیشتر در معرض ابتلا به کاوازاکی هستند.

آیا کاوازاکی در همه کودکان مشابه است؟

شدت کاوازاکی از کودکی به کودکی دیگر متفاوت است. علایم این بیماری در تمامی کودکان به یک نوع نیست و بیشتر بیماران درگیری قلبی ندارند. تنها در ۲ تا ۶ مورد از ۱۰۰ کودکی که درمان شده اند، آنوریسم دیده شده است.علایم کاوازاکی در تعدادی از بچه ها خصوصا زیر یکسال ناقص است به این معنی که آنها ویژگی ها و علائم بالینی را کامل نمی کنند که این خود سبب میشود تشخیص این بیماری سختتر شود. برخی از بچه های کوچکتر به آنوریسم مبتلا می شوند. این ها تحت عنوان بیماری کاوازاکی آتیپیک تشخیص داده شده اند.

> مرحله اول یا حاد کاوازاکی( هفته اول و دوم):

علایم کاوازاکی بطور ناگهانی ظاهر میشوند و امکان دارد این علائم شدید باشند که در نتیجه ی آن کودک بسیار بیقرار و تحریک پذیر می شود و درد دارد.

کاوازاکی سبب التهاب عروق بدن می شود

>> شایعترین علامتی که در ابتدای کاوازاکی ظاهر می شود و به تب بر و آنتی بیوتیک جواب نمی دهد، تب می باشد. تب ممکن است تا چهل درجه بالا برود، معمولاً طول دوره تب پنج روز است ولی بدون درمان ممکن است تا یازده روز هم ادامه داشته باشد.

>> بثورات پوستی که شکل علائم کاوازاکی در هر کودکی متفاوت است.

>> یکی از دیپر نشانه های کاوازاکی اینست که پوست انگشتان دست و پا سفت و قرمز میشوند ، همچنين دست و پا ممکن است ورم کنند و دردناک شوند بدین ترتیب کودک نمیتواند راه برود و فعالیت داشته باشد.

>> در اثر ابتلا به کاوازاکی، چشم ها قرمز و متورم میشوند ( التهاب قرنیه) که معمولاً دردناک نیست.

>> لب ها خشک، سرخ، ترک خورده یا متورم شده، ممکن است پوستش وربیاید و خونریزی کند که این عارضه از دیگر نشانه های بیماری کاوازاکی می باشد. زبان متورم و سرخ می شود که به آن در این حالت ' زبان توت فرنگی'  می گویند.

>> در صورتیکه غدد لنفاوی گردن متورم میشوند ، نشاندهنده ی بیماری کاوازاکی هستند.

> مرحله دوم یا تحت حاد کاوازاکی( هفته دوم تا چهارم):

شدت علائم کاوازاکی در مرحله دوم کم تر است. معمولاً تب فروکش می کند ولی کودک همچنان بیقرار است و درد زیادی دارد. علایمی که در مرحله دوم ممکن است ظاهر شوند شامل دل درد، سردرد، استفراغ، اسهال، ادرار چرکی، گیجی و خواب آلودگی و ضعف شدید، زردی، درد و تورم مفاصل، ور آمدن پوست انگشتان دست و پا و کف دست و پا است.

کاوازاکی به‌ندرت کودکان بالای پنج سال را مبتلا می‌کند

> مرحله سوم یا نقاهت کاوازاکی:

در مرحله ی سوم بیماری کاوازاکی، کودک رو به بهبودی میرود و در پایان تمام علائم این بیماری رفع می شوند. ولی کودک هنوز قوای خود را باز نیافته و کم انرژی است و زود خسته می شود. از مهمترین عوارض کاوازاکی می توان به بیماری رگهای خون رسان به خود قلب( کرونری) اشاره کرد که اگر درمان نشود به قلب کودک آسیب می رساند. کاوازاکی در اصل التهاب رگ هاست که سبب تنگ شدن رگ ها و کاهش خون رسانی به اعضای حیاتی می شود. این بیماری معمولاً بر اساس وجود تب به همراه چهار علامت اصلی قابل تشحیص است:

>> سرخی و التهاب چشم ها

>> علائم زبان و گلو

>> علائم دست و پا

>> بثورات پوستی

>> تورم غدد لنفاوی گردن

روش های تشخیص جانبی کاوازاکی

> آزمون های آزمایشگاهی:

برای تشخیص کاوازاکی، یافته های آزمایشگاهی اختصاصی نیستند، ولی می توانند وجود درجاتی از التهاب را نشان دهند. شاخص های وجود التهاب عبارتند از:

>> افزایش ESR( افزایش سرعت  اولیه گلبول های قرمز) معمولاً از بیماری هایی با تظاهرات مشابه بالاتر است.

>> افزایش تعداد گلبول های سفید خون( سلول های خونی که در سیستم دفاعی بدن مشارکت دارند.)

>> کم خونی( کاهش تعداد گلبول های قرمز خون)

کاوازاکی علائمی شبیه بیماری‌های ویروسی یا میکروبی دارد

عموماً در هفته نخست ابتلا به کاوازاکی، تعداد پلاکت های خون( سلول هایی که در انعقاد خون شرکت می کنند) در حد طبیعی است ولی در هفته دوم تمامی پلاکتها افزایش چشمگیری دارند. این بیماران باید بطور دوره ای تحت معاینه بالینی و ارزیابی آزمایش های خونی قرار گیرند. تا زمان بهبود آنان این کار ادامه دارد. در ابتدای بیماری کاوازاکی باید نوار قلب ( ECG) و اکوکاردیوگرافی انجام شود.

> اکوکاردیوگرافی:

اکوکاردیوگرافی با نمایش شکل و اندازه شریان های کرونر می تواند آنوریسم( گشادی عروق) را تشخیص دهد. هرچند بطور کلی آنوریسم ها در طی ۱۰ روز اول بیماری وجود ندارند اما اکوکاردیوگرافی باید برای هر بیمار که به شدت مظنون به بیماری کاوازاکی میباشد ، انجام شود. به علت اینکه ناهنجاری هایی که به تشخیص کمک می کنند ممکن است در ۱۰ روز اول تب ظاهر شوند.

اکوکاردیوگرافی در مرحله حاد بیماری ممکن است ، کاهش عملکرد بطن( اشکال در خون رسانی خون شریانی به تمامی اندام ها و همچنین اشکال در خون رسانی، خون وریدی سیاهرگی به ریه) و افیوژن پریکارد( ترشحات دور قلب) را نشان دهد. آزمایش ها و ارزیابی های بیشتری در موارد ابتلای کودک به ناهنجاری های عروق کرونر، موردنیاز است. به جز اکوکاردیوگرافی، بطور معمول مطالعات تصویربرداری در بیماران مشکوک به کاوازاکی انجام نمی شود. با این حال، در حدود ۱۵ درصد از بیماران، ناهنجاری در رادیوگرافی قفسه سینه مشاهده می شود.

> سونوگرافی:

یکی از روشهای تشخیص کاوازاکی سونوگرافی می باشد. سونوگرافی شکمی ممکن است نشانگر هیدروپس( تجمع آب) کیسه صفرا باشد.

همینطور پزشک متخصص، معاینه ی فیزیکی را برای کمک به تشخیص کاوازاکی انجام می دهد و آزمایش خون و ادرار تجویز می کند. این آزمایش امکان دارد شامل موارد زیر باشد:

> آزمایش خون:

احتمال سایر بیماریها در گلبول خون کودک از این طریق بررسی می شود. از علایم بیماری کاوازاکی می توان به بالا بودن تعداد گلبول سفید و کم خونی و التهاب اشاره کرد. آزمایش موادی به نام پپتید نانیورتیک نوع B‪( BNP)‬، که درصورت تحت فشار قرار گرفتن قلب ترشح می شود، می تواند بیماری کاوازاکی را تشخیص دهد. البته، به تحقیقات بیشتری برای تائید این یافته نیاز است.

کودکی که دچار بیماری کاوازاکی می شود بی قرار است و خیلی حال خوبی ندارد

> نوار قلب :

الکترودهایی برای اندازه‌گیری ایمپالس های الکتریکی قلب کودک، به پوست وصل می- شود. کاوازاکی ممکن است در ضربان قلب کودک سبب بروز مشکل شود.

> اکو:

در این نوع آزمایش کاوازاکی، برای نشان دادن عملکرد قلب از تصویربرداری سونوگرافی استفاده می شود که میتواند مشکلات رگ های قلب را تشخیص دهد.

درمان کاوازاکی  

پزشک برای پایین آمدن احتمال بروز عوارض، هرچه سریعتر ( ترجیحا وقتی کودک هنوز تب دارد) اقدام به درمان کاوازاکی می کند. پایین آوردن تب و التهاب و جلوگیری از بروز آسیب در قلب از اهداف درمان اولیه بیماری کاوازاکی می باشد.

* گاماگلوبولین:

یکی از راه‌های درمان کاوازاکی، تزریق پروتئینهای ایمنی( گاما گلبولین) از طریق رگ( داخل وریدی)  است که باعث میشود  فرد کم تر در معرض خطر مشکلات عروق کرونر قرار گیرد.

* آسپیرین:

مصرف آسپرین، موجب کاهش التهاب فرد میشود. همینطور درد و التهاب مفاصل را در فرد کم تر می کند. مصرف آسپرین در کودکان، محدودیت هایی دارد، ولی پزشکان اغلب این دارو را برای درمان کاوازاکی، برای کودکان تجویز می کنند.

درصورت عدم درمان بیماری کاوازاکی، معمولاً بعد از ۱۲ روز این بیماری بهبود می یابد، ولی امکان دارد عوارض قلبی آن بعدا بروز پیدا کند. همینطور پیگیری فرد مبتلا بعد از بهبودی و درمان از اهمیت بسزایی برخوردار است. والدین باید بدانند که برای بررسی سلامت قلب کودک خود، آزمایش هایی را در فواصل منظم( معمولاً شش تا هشت هفته یکبار) بعد از شروع بیماری انجام دهند تا در صورت پیشرفت مشکلات قلبی کودک، بتوانند سریع آنرا درمان کنند.

عوارض کاوازاکی

> به دلیل این که کاوازاکی بر قلب کودک تأثير می گذارد میتواند خطرناک باشد. ولی اغلب کودکان بطور کامل بهبود یافته و در آن ها هیچ علامتی باقی نخواهد ماند.

یکی از علائم کاوازاکی اینست که زبان متورم و سرخ می شود که به آن زبان توت فرنگی می گویند

> موارد زیر میتوانند منجر به مشکلات دیگری از جمله  ضعف یا شکاف دیواره شریان ها گردند که به آن آنوریسم می گویند که این مشکل، خطر لخته در شریان کودک را افزایش میدهد و همینطور سبب خونریزی داخلی و حمله قلبی میشود. انجام اکوکاردیوگرام میتواند نشاندهنده ی بسیاری از این مشکلات باشد. کودکان مبتلا به کاوازاکی در موارد نادر میتوانند به مشکلات زیر مبتلا شوند:

- ریتم غیر معمول قلب( دیس ریتمی)

- عضله متورم قلب( میوکاردیت)

- دریچه های آسیب دیده قلب( نارسایی دریچه میترال)

- رگهای خونی متورم( واسکولیت)

> کودک مبتلا به کاوازاکی در موارد شدید، امکان دارد به جراحی نیاز داشته باشد. نوزادان دارای ریسک بیشتر این عوارض هستند.  

> پس از رفع علائم اولیه کاوازاکی، برای اطمینان از سلامت کامل قلب لازم است تا پزشک بررسی کند. ممکن است  در این پیگیری ها X- ray ها، اکوکاردیوگرام ها،  EKG ها و دیگر آزمایشات بیشتر لازم باشد. 

گردآوری: بخش سلامت سرپوش