انگل مالاریا بعد از این که در داخل بدنتان قرار گرفت، به کبد میرود و در آن جا بالغ می شودمالاریا
مالاریا درواقع به یک بیماری انگلی گفته میشود و انگلهای تک سلولی از جنس پلاسمودیوم، عامل این بیماری محسوب می شوند که شامل گونه های متعددی می باشد. سه گونه پلاسمودیوم در ایران وجود دارد که با نامهای ویواکس، فالسیپاروم و مالاریه شناخته میشود. از شایعترین نوع این انگل می توان به پلاسمودیوم ویواکس و از خطرناکترین نوع این انگل می توان به پلاسمودیوم فالسیپاروم اشاره کرد. پشه ی آنوفل، عامل انتقال انگل مالاریا به انسان است که آن نیز چندین گونه دارد.
انگل مالاریا بعد از این که در داخل بدنتان قرار گرفت، به کبد میرود و در آن جا بالغ می شوند. انگل های بالغ بعد از گذشت چند روز، به جریان خون وارد میشوند و گلبول های قرمز خون را الوده می کنند. انگل های داخل گلبول های قرمز طی گذشت ۴۸ تا ۷۲ ساعت، تکثیر میشوند و در نتیجه موجب از هم گسستن سلول های آلوده می شوند. انگل ها هم چنان به آلوده کردن گلبول های قرمز خون مشغول می شوند، در نتیجه علائم و چرخه ی بروز علایم هر بار، بمدت دو یا سه روز طول می کشد. محل زندگی مالاریا معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیر می باشد. در اکثر وقت ها، افرادی به مالاریا مبتلا میشوند که به کشورهایی سفر می کنند که در آن ها میزان شیوع مالاریا بیشتر است.
تاریخچه باستان مالاریا
به شرح علائم بیماری مالاریا در نوشته های چین باستان، پرداخته شده است. علائم مشخص مالاریا که با گذشت زمان، نام آن را بیماری مالاریا انتخاب کردند در نایجینگ بمدت ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد توضیح داده شد. قانون نای چینگ توسط امپراتور هوانگ تای ویرایش شد. این بیماری در یونان باستان بخوبی تا قرن چهارم پیش از میلاد شناخته شده بود.
سوشروتا یک مقاله ی پزشکی در قرن هفتم قبل از میلاد به زبان سانسکریت نوشت که در آن به علائم تب مالاریا و نیش زدن حشره معینی در ایجاد تب اشاره کرد. عقیده ی بعضی از نویسندگان رومی اینست که باتلاق در ایجاد این بیماری دخیل بوده است. در قرن دوم قبل از میلاد در کشور چین در یک مقاله پزشکی به گیاه گندواش اشاره شده بود. در شهر چانگشا کشور چین، ۵۲ دارویی که برای درمان مالاریا مناسب است در آرامگاهی به نام ماوانگدویی پیدا شد. برای اولین بار در سال ۳۴۰ پس از میلاد، جی هانگ که از خاندان ین شرقی بود توانست خواص ضد تب گیاه گندواش را توضیح دهد. دانشمندان چینی توانستند ماده مؤثر گیاه گندواش را در سال ۱۹۷۱ جداسازی کنند و سرانجام نام آن را آرتمیزینین انتخاب کردند. امروزه برای درمان مالاریا این ماده یک داروی قوی و مؤثر به خصوص در ترکیب با داروهای دیگر ضد مالاریا به شمار می رود.
محل زندگی مالاریا معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیر می باشدعلائم مالاریا
مدت دوام علائم مالاریا ۶ تا ۱۰ ساعت میباشد و معمولاً هر دو روز یکبار بطور دوره ای بروز می کنند. نوع شدید مالاریا که نمیتوان آنرا درمان کرد عبارتست از:
- احساس سرما، لرز، تب، سر درد، استفراغ، تشنج در کودکان، تعریق و خستگی.
- تب و لرز
- اختلال هوشیاری
- تمایل به قرار گرفتن در حالت سجده
- تشنج های متعدد
- زردی بالینی و نشانه هایی از اختلال عملکرد اندام های اصلی بدن
- تنفس عمیق ناشی از تنگی نفس
- خونریزی غیرطبیعی و نشانه های کم خونی
راههای انتقال مالاریا
با توجه به عوامل زیادی می توان میزان شیوع و انتقال هر نوع مالاریا چه در مناطق اندمیک و چه به صورت اپیدمیک را تعيين کرد که از این عوامل می توان به نوع انگل، عادات زیستی پشه ها، میزان ایمنی افراد، عادات زیستی افراد، شرایط محیطی از قبیل درجه حرارت، میزان بارندگی، رطوبت، نوع گیاهان منطقه نوع و... اشاره کرد که آن ها را با توجه به سه عامل طبقه بندی می کنند که شامل شخص سالم و آلوده بعنوان گیرنده و دهندة بیماری، انگل پلاسمودیوم بعنوان عامل ایجاد کنندة بیماری و پشه آنوفل بعنوان انتقال دهندة بیماری می باشد. بطور کلی از راههای زیر می توان مالاریا را انتقال داد :
> انتقال طبیعی:
گزش پشه های آنوفل ماده، شایعترین روش انتقال مالاریا نام دارد. اگر یک، شخصی را نیش بزند، خونش را میمکد. درصورتی که شخص مبتلا به مالاریا توسط پشه ی مذکور گزیده شود، بدین ترتیب تعدادی از انگلهای داخل خون بیمار به داخل بدن پشه مکیده مشود. انگلهای مالاریا پس از رشد و تکثیر در بدن پشه وبعد از گذشت ۷ تا ۲۱ روز باتوجه به دما و رطوبت محیط به فرد دیگری منتقل میشود؛ همچنین درصورت گزیده شدن شخص سالمی توسط پشه، انگل های مالاریا به بدن شخص سالم وارد میشوند ودر نتیجه آن شخص به بیماری مبتلا میشود. یکی از راههای انتقال مالاریا از طریق خون میباشد ، بنابراین این بیماری از طریق موارد زیر منتقل میشود:
>> انتقال اکتسابی:
از دیگر روشهای انتقال مالاریا می توان به روش تلقیح( انتقال از طریق خون، پیوند اعضاء، هموتراپی، مادر به جنین، سرنگ الوده، به صورت تصادفی مثل آلودگی شغلی) اشاره کرد.
بیمارانی که به تالاسمی و کم خونی داسی شکل مبتلا هستند از مقاومت ذاتی دربرابر مالاریا برخوردارند. بدین دلیل که انگل پلاسمودیوم با مقدار زیادی آهن می توانند رشد و تکثیر کنند و آهن گلبول قرمز در این بیماران به خاطر رسوب هموگلوبین یون کاهش پیدا می کند، به این ترتیب مقاومت این بیماران دربرابر مالاریا بیشتر است و تعداد خیلی کمی از آنها به این بیماری گرفتار می شوند.
تشخیص مالاریا
پزشک شما برای تشخیص مالاریا به بررسی سوابق پزشکیتان می پردازد و معاینه فیزیکی بر روی شما انجام می دهد و در نتیجه آزمایش های خون را برای شما تجویز میکند. تنها روش تائید تشخیص مالاریا، آزمایش های خونی می باشد. ازمایش های خونی با نشان دادن موارد زیر میتوانند در تشخیص مالاریا به پزشکتان کمک کنند:
- یکی از راههای تشخیص ابتلا به مالاریا، وجود انگل در خون می باشد.
- نوع انگل مالاریایی که باعث شده علائم این بیماری در شما بروز دهد.
- بررسی می کند که آیا انگلی در بدن شما عفونت وارد شده که به داروهای خاصی مقاوم باشد.
درواقع انجام آزمایش های خونی به شما کمک می کنند که بدانید آیا این بیماری باعث بروز عوارض جدی میشود. برای این که بعضی از ازمایش های خونی را انجام دهید، به چندین روز زمان احتیاج دارید. در حالی که آزمایشات خونی دیگر در کم تر از ۱۵ دقیقه، نتایج را به شما می دهند.
یکی از راههای تشخیص ابتلا به مالاریا، وجود انگل در خون می باشدراه های پیشگیری از بیماری مالاریا
* افرادی بیشتر مستعد ابتلا به انگل های پلاسمودیوم و مالاریا هستند که سیستم ایمنی نابالغی دارند. از این افراد می توان به نوزادان، زنان باردار، کودکان زیر پنج سال، بیماران مبتلا به ایدز و افراد مسن اشاره کرد. بنابراین، اگر در این گروه قرار دارید نباید به سراغ کشورهای پرخطر بروید و یا کودکان خردسالتان را بهمراه خود نبرید.
* قبل از سفر کردن به مکان موردنظرتان باید اطلاعاتی درخصوص خطر مالاریا در کشور، شهر یا آن منطقه کسب کنید.
* پیش از عزیمت به کشورهای دیگر به منظور جلوگیری از خرید داروهای تقلبی در آن کشور باید نسبت به خرید داروهای ضد مالاریا اقدام کنید.
* از راههای پیشگیری از مالاریا می توان به واکسیناسیون اشاره کرد.
* آزمایش خون افرادی که تب دارند ودرمان افرادی که انگل مالاریا در آزمایش خونشان وجود دارد مانع انتشار بیشتر این بیماری میشود.
* راههایی برای پیشگیری از نیش زدن پشه های ناقل مالاریا وجود دارد که شامل نصب توری به در و پنجره های منازل، خوابیدن زیر پشه بند معمولی یا پشه بند آغشته به سم، استفاده از مواد دور کننده، بکار بردن تله نوری و الکتریکی می باشد.
* مواردی همچون زهکشی آبهای راکد، پوشاندن کامل منابع آب و سایر وسایل نگهداری آب، پرکردن گودالها، استفاده از ماهی های لارو خوار و کاربرد مواد لاروکش مثل گازوییل از تکثیر پشه های مالاریا جلوگیری میکند.
* با سمپاشی سطوح داخلی همچون اماکن انسانی و حیوانی و محل استراحت پشه ها می توان پشه های بالغ را از بین برد.
* برای از بین بردن محل های تخم ریزی پشه های مالاریا باید آب های راکد را جاری کنید وسایل نگهداری آب را بطور کامل بپوشانید.
افرادی بیشتر مستعد ابتلا به انگل های پلاسمودیوم و مالاریا هستند که سیستم ایمنی نابالغی دارند* برای این که پشه های آنوفل، شما را نیش نزنند نباید بیش از حد در محیط خارج قرار گیرید. از دیگر کارهایی که برای پیشگیری از این بیماری باید انجام دهید اینست که از مواد دفع حشرات استفاده کنید و لباس آستین بلند و شلوار بپوشید و تا حد ممکن، پوستتان را بپوشانید. بهتر است در اتاقهایی که تهویه مطبوع دارند، بمانید. برای استراحت کردن در داخل تخت خواب های حاوی حشره کش بخوابید. همچنین، با پزشک خود در مورد مصرف داروهای ضد مالاریا مشورت کنید.
درمان بیماری مالاریا
گاهی وقت ها بیماری مالاریا، زندگی یک فرد را تهدید می کند، علی الخصوص اگر بیماری انگل P. falciparum را داشته باشید. درصورت ابتلا به این بیماری معمولاً برای درمان باید به بیمارستان بروید. پزشک شما طبق نوع انگل، داروهایی را تجویز می کند. احتمالا در برخی موارد، داروهایی که پزشکتان تجویز می کند نمیتواند عفونت را به خاطر مقاومت انگل دربرابر دارو درمان کند. اگر چنین اتفاقی افتاد، پزشک شما برای درمان این بیماری، داروهایی که دوز بیشتری دارند را تجویز می کند و یا بطور کامل داروهای دیگری را برای شما تجویز میکند. همچنین، انواع خاصی از انگل های مالاریا وجود دارد که به مدت زمانی طولانی در بدنتان زندگی می کند، دوباره در تاریخ بعدی فعال می شوند و باعث می شوند که عفونت کند. از این انگلها می توان به P. vivax و P. ovale، مراحل کبدی اشاره کرد. درصورت ابتلا به یکی از انواع این انگل های مالاریا، برای این که این انگلها عود نکند، پزشک برایتان، داروی دوم تجویز می کند.
روز جهانی مالاریا
روز ۲۵ آوریل هر سال بعنوان روز جهانی مالاریا معرفی شده است. محققین و متخصصین در این روز تلاش های خود را با هم به اشتراک می گذارند تا رواج بی رویه این بیماری را متوقف کنند. هدف از جهانی کردن این روز، یادآوری ای برای تمام مردم به خصوص پزشکان و محققین بود تا بطور پیوسته برای کنترل و جلوگیری این بیماری تلاش کنند. شعاری که برای این روز اختصاص داده شده عبارتست از:برای بهتر زیستن به مالاریا پایان دهید. یکی از ۸ روز جهانی سلامت همگانی که به رسمیت شناخته شده ، روز جهانی مالاریا است. پزشکان به مقاومت انگل ها در برابر داروها پی بردند و فهمیدند که احتمالا بسیاری از داروها مؤثر واقع نشوند. محققان اینک در پژوهش خود، فرایند سلولی« انتقال وزیکول» را مسدود کردند، بدین دلیل که پشه ها از طریق آن، آنزیم های هاضم در روده را آزاد میکردند. با انجام این کار، پشه ها بمدت دو روز بعد از این که خون می خوردند، میمردند.
عوارض مالاریا
از عوارض مالاریا می توان به موارد زیر اشاره کرد :
>> مشکلات تنفسی:
اگر درون شش ها( ادم ریوی)، مایع جمع شود سبب دشوار شدن تنفس میشود.
>> مالاریای مغزی:
اگر سلول های خونی دارای انگل، باعث انسداد رگ های خونی کوچک به مغز شوند( مالاریای مغزی)، احتمال بروز مشکلاتی نظیر تورم مغز و یا اسیب مغزی وجود دارد. مالاریای مغزی تبعاتی دارد که از آن ها می توان به تشنج و کما اشاره کرد.
>> قند خون پایین:
قند خون پائین یکی از عوارض انواع شدید مالاریا می باشد. کویینین هم بر میزان قند خون همین اثر را میگذارد؛ از رایج ترین داروهایی که به منظور مقابله با مالاریا کاربرد دارد، همین ماده می باشد. قند خون بسیار پایین باعث بروز مشکلاتی همچون کما یا مرگ شود.
از راههای پیشگیری از مالاریا می توان به واکسیناسیون اشاره کرد>> نارسایی ارگان های درونی:
نارسایی کلیه ها یا کبد و یا پارگی طحال از دیگر عوارض مالاریا به شمار میرود که هر کدام از این شرایط خطرناک و مرگبار است.
>> کم خونی:
مالاریا موجب اسیب به گلبول های قرمز می شود که اگر این اتفاق بیفتد فرد به کم خونی( آنمی) مبتلا میشود.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 14
- 1
