نماز آیات اذان و اقامه نداردنماز آیات
این نماز را نماز آیات (نشانه ها) گویند، چون خواندنش زمانی واجب است که حادثه هایی ویژه روی دهد که مسلمانان اینان را نشانه های خدا می دانند.
نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: کسوف خورشید و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمى از آن ها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غیرعادى که سبب خوف اکثر مردم شود مثل بادهاى سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادى باشند؛ تاریکى شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مىشود. در غیر از کسوف و خسوف و زلزله، باید آن حادثه باعث ترس و هراس بیشتر مردم شود و حادثه اى که ترسناک نباشد و یا باعث ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد.
وجوب نماز آیات مختص کسانی است که در شهر وقوع حادثه هستند و کسانی که در شهر متصل به شهری زندگی می کنند که حادثه در آن رخ داده، به طوریکه مثل یک شهر محسوب شوند، حکم آنها را دارند. اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزش های خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقه ای که شخص در آن جا زندگی می کند اعلام نماید، ولی آن شخص زمان وقوع زلزله و یا در زمان متصل به آن اصلاً آن ها را حس نکند نماز آیات بر او واجب نیست.
زمان خواندن نماز آیات
از امام کاظم (ع) نقل می کنند که فرمود: زمانی که ابراهیم پسر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) مُرد، در پی مرگش سه سنت برای امت (اسلام) قرار گرفت:
اول که زمانی که روانش از تن جدا شد، خورشید گرفت. مردم گفتند که فقط خورشید برای مرگ پسر فرستادهٔ خدا گرفته است. پیامبر خدا بعد از شنیدن این سخن بالای منبر رفت، ثنای خدا گفت بعد فرمود:« ای مردم! همانا گرفتن خورشید و ماه علائمی از نشانه های خدا است که فرمان بردارانه به دستور او روان اند، برای مرگ و زندگی هیچ کس نمی گیرند. پس هر موقع یکی یا هر دو گرفت، نماز آیات بگزارید.». بعد از منبر پایین آمد و با مردم نماز خورشیدگرفتگی (کسوف) گزاردند… از آن زمان، نماز آیات بر مسلمانان واجب گشت.
طریقه خواندن نماز آیات
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، که به دو روش خوانده می شود.
- صورت اول:
پس از نیت و تکبیرة الاحرام نماز آیات، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، بعد سر از رکوع برداشته و مجدداً حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و بعد از آن سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعى که پیش از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد براى رکعت دوم قیام کند و مثل رکعت اول انجام دهد و دو سجده را به جا آورد و پس از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
- صورت دوم:
بعد از نیت و تکبیرة الاحرام نماز آیات، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم الله بعنوان یک آیه خلاف احتیاط است) از سوره ها را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگرى از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سوره اى که قبل از هر رکوع، یک آیه از آنرا قرائت نموده، پیش از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را به جا آورد و به سجده رود و بعد از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیه اى از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مثل رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و اگر بخواهد براى هر رکوعى به یک آیه از سوره اى اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.
- صورت سوم؛
اگر نمازگزار، در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
به هنگام زلزله و رعد و برق هولناك خواندن نماز آيات واجب است- صورت چهارم:
سوره ای را که آیه ای از آنرا در قیام قبل از رکوع اول خوانده، در قیام قبل از رکوع دوم یا سوم یا چهارم تکمیل نماید، در اینصورت واجب است پس از سر برداشتن از رکوع نماز آیات، سوره حمد را در قیام بعدی اعاده کرده و یک سوره یا آیه ای از آنرا در صورتی که قبل از رکوع سوم یا چهارم است، قرائت کند و در اینصورت واجب است که آن سوره را تا پیش از رکوع پنجم به آخر برساند.
احکام نماز آیات
احکام نماز آیات عبارتند از:
حکمت های نماز آیات
۱- خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی در صورتی باعث واجب شدن نماز آیات می شود که با چشم غیرمسلح دیده شود. درصورتی که آن قدر کم باشد که فقط با چشم مسلح دیده می شود یا بسیار زودگذر باشد، نماز آیات واجب نیست.
۲- نماز آیات اذان و اقامه ندارد؛ ولی قبل از رکوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم؛ خواندن قنوت مستحب است؛ همینطور مستحب است انسان این نماز را طولانی اقامه کند و تا پایان خسوف هم به ذکر و دعا مشغول شود.
۳- تنها بر ساکنان آن منطقه ای که این حوادث به وقوع می پیوندد یا قابل رؤیت باشد، نماز آیات واجب می شود. پس لرزه هایی که بعد از زلزلۀ اصلی رخ میدهند، چنانچه زلزلهٔ مستقل محسوب شوند، باعث واجب شدن نماز آیات می شوند. همچنین لرزش خفیف زمین، در صورتی که حس شود.
۴- مستحب است نماز آیات به جماعت خوانده شود که مأمومین باید غیر از حمد و سوره بقیه اذکار را قرائت کنند.
۵- زمان خواندن نماز آیات کسوف و خسوف از آغاز گرفتن خورشید و ماه است تا آغاز باز شدن و از این رو باید از وقتی که خورشید یا ماه گرفتگی آغاز می شود شروع به خواندن نماز آیات کرد و اگر در همان وقت نماز آیات خوانده نشود، بعداً به قصد قربت بدون نیّت أدا و قضاء آن را به جا آورد مگر در صورت کسوف و خسوف جزئی که شخص تا باز شدن از آن اطلاع نیابد.
۶- چنانچه کسی به نخستین رکوع از رکعت اول یا رکعت دوم نماز آیات که به جماعت خوانده می شود نرسد، داخل شدن در جماعت، اشکال دارد.
۷- زمان خواندن نماز آیات موقع زلزله و رعد و برق وحشتناک است که باید فورا خوانده شود و ترک آن معصیت بوده تا آخر عمر واجب خواهد بود و هر وقت خوانده شود به صورت اداء است. در‌صورتی‌که چند نماز آیات برای رویدادهای اسباب گوناگون واجب شده باشد، بنا بر احتیاط واجب، باید در هنگام نیت، معین کند نماز آیاتی که می خواند، برای کدامیک است.
۸- مستحب است قرائت نماز آیات را بلند بخوانند.
مقدم بودن نماز یومیه در تنگی وقت
خواندن نماز آیات خسوف و کسوف واجب فوری است؛ ولی در شرایطی که نماز آیات در وقت نمازهای یومیه واجب شود، باید اول نمازی را خواند که اگر اول خوانده نشود، وقتش تمام می شود. در صورتی که وقت هر دو نماز تنگ باشد، باید نماز یومیه را بر نماز آیات مقدّم کرد.
زمان خواندن نماز آیات كسوف و خسوف از آغاز گرفتن خورشيد و ماه استگردآوری: بخش مذهبی سرپوش
- 11
- 2
