شعرهای منتشر نشده نیما و یک علامت سوال بزرگ

به گزارش هنرآنلاین، در شصت و دومین نشست ماهانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به بازخوانی دست‌نوشته‌های نیما یوشیج در این فرهنگستان، از انتشار کتابی مشتمل بر ۱۰۵ شعر منتشرنشده او در آینده نزدیک خبر داد. خبری که می‌تواند مهم‌ترین خبر ادبی در سال جاری باشد. اما واکنش جامعه ادبی به آن چه بوده است؟

محمد دبیرمقدم ، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به سابقه وجود دست‌نوشته‌های نیما در کتابخانه این فرهنگستان، می‌گوید: این دست‌نوشته‌ها سال ۱۳۷۳ از فرزند نیما به مبلغ پنجاه‌ میلیون ریال خریداری شد، ولی تا سال ۹۳ هیچ پژوهشی در باب آنها صورت نگرفت.

به گفته معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تاکنون سه‌چهارم از دست‌نوشته‌های موجود تصویربرداری شده است و نیمی از اشعار موجود در این دست‌نوشته‌ها در قالب یک‌ دفتر شعر با ۱۰۵ قطعه شعر از اشعار منتشرنشده نیما به‌زودی منتشر می‌شود.

سعید رضوانی، پژوهشگر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم با اشاره به بازدید از دست‌نوشته‌های نیما برای اولین بار در سال ۹۳ می‌گوید: این دست‌نوشته‌ها به شکلی نگهداری می‌شد که امکان استفاده از آنها به‌هیچ‌وجه وجود نداشت، ولی با کمک کتابداران و قرار گرفتن هر کدام در یک لفاف شیشه‌ای و اسکن آنها توانستیم آنها را بازخوانی و بررسی کنیم.

او گفته: شعر، مطالب غیرشعری از جمله داستان و نمایش و شرح تأملات نظری، مطالب نامرتبط با هنر و ادبیات مانند وضعیت زندگی، منابع و مآخذ اشعار نیما و آنچه به آن توجه می‌کرده است، دست‌نوشته‌های فرانسوی و دست‌نوشته‌های طبری، هفت گروهی است که بر اساس آن دست‌نوشته‌ها را تقسیم‌بندی کردیم، البته زیرگروهی نیز برای آنها در نظر گرفتیم و مثلاً در گروه شعر زیرگروه‌های شعر کامل، طرح‌های شعری، تصحیحات نیما در شعرهای قبلی و مانند این‌ها را هم داشتیم.

غلامعلی حداد عادل در این باره می‌گوید: بررسی و بازخوانی این یادداشت‌ها کاری جنبی در مؤسسه‌ای علمی است که چندان در ایران متداول نیست؛ زیرا حس تاریخی در ما ضعیف است. مثلا نمی‌توان باور کرد مجتبی مینوی یادداشت‌هایی نداشته است، اما نمی‌دانیم این یادداشت‌ها کجاست و چرا چاپ نشده است. اما وقتی این آثار از نیما منتشر شود، قطعاً موجی از اعتراض و نقد را پدید می‌آورد، زیرا شاعری یادداشت‌ها و اشعاری داشته که در دیوان خود نیاورده است و شاید عده‌ای بگویند چرا این اشعار منتشر شده است و این امر منزلت او را کم می‌کند.

اما مع الوصف، باید گفت انتشار خبری مبنی بر چاپ ۱۰۵ شعر منتشر نشده از نیما یوشیج، شاعر پیشگام شعر نو فارسی نه تنها برای جامعه ادبی خیلی ویژه نبوده است، بلکه کوچکترین اعتنایی هم به آن نشده است. سوال اساسی این است که به راستی خبر انتشار شعرهایی از نیما که تا به امروز خوانده نشده، اهمیتی ندارد؟

به زعم بعضی از منتقدان، از شعرها و افکار نیما یوشیج تا به امروز فهم کاملی به دست نیامده است و بسیاری از خلأهای امروزی شاعران در شعرهایشان را به مسئله بی اطلاعی آن‌ها از ماهیت و بوطیقای شعر نیما عودت می‌دهند. پر بیراه نیست اگر بگوییم که جامعه ادبی امروز ما خیلی وقت است که  به نیما و شعر نیما ، به واقع و نه در ظاهر امر، وقعی نمی‌نهند. همچنان که نیما در زمانه خود نیز با بی اعتنایی مواجه شد و ترجیح می‌داد در جنگل‌های مازندران و در تنهایی زندگی کند تا در شهر و میان هم‌قطارانش.