باراک اوباما در آغاز دوران ریاست جمهوری اش در آمریکا به قامت یک چهره سیاسی اهل فرهنگ و البته اهل مطالعه وارد کاخ سفید شد. علاقه او به ادبیات از چنان آوازه ای برخوردار است که در روزهای پایانی دوران ریاست جمهوری اش، زمانی که فرصت بود پیرامون مسائل گوناگون سیاسی و مدیریتی صحبت کند، فرصت را مغتنم شمرد و بار دیگر از علاقه اش به ادبیات سخن گفت و عشقش به ادبیات را همچون میراثی از خود بر جای گذاشت؛ میراثی از یک شخصیت سیاسی چند وجهی و متفاوت با همتایان پیش و پس از خود.
او چند روز مانده به ترک کاخ سفید با روزنامه «نیویورک تایمز» درباره ادبیات به گفتگو نشست و از نقش آن در موفقیت یک سیاستمدار گفت. اوباما شرح می دهد که چطور متاثر از قدرت کلمات است و از طریق مطالعه به خودشناسی رسیده و رویاهایش را وسعت داده است. عشق به ادبیات تا حدی در او ریشه دوانده است که در برهه ای سرنوشت ساز از زندگی اش بر سر دو راهی انتخاب بین سیاست و نوشتن می ماند.
اوباما پیش از آن که رییس جمهور آمریکا شود، نویسنده بنامی محسوب می شد که کتاب شرح حال او با عنوان «رؤیاهای پدرم» از پرفروش ترین ها بود. با این که او در دوران قبول مسئولیت ریاست جمهوری مانند سابق فرصت و تمرکز نوشتن را نداشت و بیشترین تجربه های نوشتاری اش در این زمان صرف سخنرانی هایی می شد که با وسواس می نگاشت و تدوین می کرد، اما همواره شخصیت سیاسی و هویت امروز خود را مدیون ادبیات و به طور مشخص روند نوشتنش می داند.
او نوشتن را در نظم بخشی به ساختار ذهنی اش بسیار موثر می خواند و اعتقاد دارد اعتماد به نفس و سنجیده گویی اش را از تسلطش بر ادبیات وام گرفته است. بعد از خروج باراک اوباما از کاخ سفید، باز هم عشق او به ادبیات بیشترین بازتاب را داشت و نخستین برنامه کاری که از این چهره سیاسی رسانه ای شد، مربوط به نگارش کتاب خاطراتش بود.
طبق گزارش «stuff»، باراک اوباما قرار است برای نوشتن خاطرات دوران ریاست جمهوری و حضورش در کاخ سفید بیش از ۲۷ میلیون دلار دریافت کند و ناشرش پیش بینی کرده است که خاطرات دوران ریاست جمهوری او تفاوت چشمگیری با خاطرات روسای اسبق آمریکا خواهد داشت و جادوی قلم اوباما این کتاب را به یکی از پرفروش ترین کتاب خاطرات شخصیت های سیاسی تبدیل می کند.
پیش تر جورج بوش در سال ۲۰۱۰ مبلغ هفت میلیون دلار و بیل کلینتون در سال ۲۰۰۱ مبلغ ۱۵ میلیون دلار برای نگارش کتاب خاطرات ریاست جمهوری شان دریافت کرده بودند. رقمی که به عنوان دستمزد برای نگارش تنها همین یک کتاب برای اوباما در نظر گرفته شده بیش از نیمی از دستمزد سالانه پردرآمدترین هنرمندان هالیوود است. طبق گزارش اخیر مجله «فوربس»، پردرآمدترین بازیگر اخیر جهان یعنی جنیفر لورنس در طول سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۶ میلیون دلار درآمد داشته است.
عشق باراک اوباما به کتاب و کتابخوانی را می توان در بسیاری از چهره های موفق این روزها همچون ریچارد برانسون، سرمایه گذار بریتانیایی، مارک زاکربرگ، موسس و مدیر شبکه اجتماعی فیس بوک و ایلان ماسک، بنیان گذار چندین شرکت موفق آمریکایی از جمله تسلا موتورز و اسپیس ایکس مشاهده کرد. اغلب این افراد مطالعه را در شکل گیری شخصیت حرفه ای شان موثر می دانند و موفقیت خود را مدیون کتاب هایی هستند که خوانده اند.
مارک زاکربرگ در سال ۲۰۱۵ گفت که هر دو هفته یک کتاب می خواند، اپرا وینفری، از مطرح ترین مجری های تلویزیونی آمریکا نیز یکی دیگر از چهره های موفقی است که باشگاه کتابی دارد و به همراه اعضای آن ماهانه کتابی را می خوانند و به بحث می گذارند؛ اما بدون شک یکی از برجسته ترین چهره های موفق تاریخ معاصر که بارها درباره عشق او به مطالعه صحبت شده کسی جز بیل گیتس نیست.
اغلب ما بیل گیتس را به عنوان موسس شرکت مایکروسافت می شناسیم؛ ولی او علاوه بر آن که یکی از بنام ترین کارآفرینان جهان است، ثروتمندترین فرد زنده کره زمین نیز محسوب می شود. بیل گیتس به عنوان یکی از پرمشغله ترین چهره های شناخته شده جهان در مصاحبه ای اعلام کرده که سالانه حدود ۵۰ کتاب می خواند، به عبارتی می شود هفته ای یک کتاب.
به این ترتیب مطالعه یکی از عادت های جدی افراد فوقِ موفق در جهان به شمار می رود. زمانی که از وارن بافت، سرشناس ترین سرمایه گذار قرن بیستم سوال شد که راز موفقیت خود را در چه می بیند، او کوتاه و گیرا پاسخ داد: «مطالعه». بافت ۷۶ ساله در یکی از تازه ترین گفتگوهای خود با هافینگتون پست گفته است که روزانه بیش از ۵۰۰ صفحه کتاب می خواند، در حالی که وقتی جوان تر بود این عدد به ۶۰۰ تا هزار صفحه در هر روز می رسید. او اشاره می کند که هنوز هم ۸۰ درصد وقت خود را به مطالعه اختصاص می دهد.
طبق مطالعه ای که درباره عادات ۱۲۰۰ چهره موفق و سرشناس معاصر در سراسر جهان انجام شده است، تمامی این افراد از مطالعه با عنوان یک سرگرمی مشترک یاد کردند و کتاب را دروازه ای رو به جهان یادگیری و دانش دانستند. این تحقیق نشان می دهد که اهل مطالعه بودن در بین افراد سرشناس می تواند چهره جذاب تری از آنها در نظر هواداران شان بسازد.
البته در حالی که این روزها بسیاری از چهره های موفق سراسر جهان بخش عمده ای از موفقیت خود را مدیون کتاب و مطالعه می دانند و اغلب مردم جهان نیز به رغم آن که گاه زمان کمی را به مطالعه اختصاص می دهند؛ اما متوجه فواید و ارزش کتاب هستند، چهره های سرشناسی هم وجود دارند که بی پروا از انزجار خود به کتاب و کتابخوانی سخن می گویند. یکی از این افراد، پر حاشیه ترین چهره امسال عینی دونالد ترامپ رییس جمهور منتخب آمریکاست.
در نظر بگیرید که در نظر مردم آمریکا دونالد ترامپ پیش از آن که چهره ای سیاسی باشد، نویسنده کتاب های پرفروش بوده و همین مسئله بی توجهی او را به کتاب کمی عجیب کرده است. دونالد ترامپ که این روزها به دلیل تصمیمات یکسونگرانه خود مورد انتقاد بسیاری از چهره های سرشناس ایالات متحده آمریکا و جهانیان است، زمانی که از او نام کتاب های مورد علاقه اش را می پرسند با پاسخ خود نشان می دهد کتاب های محدودی در ذهن دارد. او در ادامه از کتاب هایی که خودش تالیف کرده به عنوان کتب مورد علاقه اش نام می برد.
در دوران مناظرات انتخاباتی بسیاری ترامپ را که سال ها به عنوان نویسنده کتاب های کارآفرینی و موفقیت شناخته شده بود، به خاطر ناتوانی در سخنوری نقد کردند و او را در مقایسه با اوباما ناتوان دیدند. با وجود آن که ترامپ مولف کتاب «هنر معامله»، یعنی پرفروش ترین کتاب حوزه کسب و کار در تمام طول تاریخ بود، با انتخاب ترامپ به عنوان رییس جمهور آمریکا، برخی از کارشناسان این انتخاب را با نحوه سخنوری او مرتبط دانستند.
مردم آمریکا با فردی روبرو بودند که پیشینه سیاسی شاخصی نداشت اما ثروت و کسب و کار و کتاب هایش نشان می داد که تاجر موفقی است. او رد وعده های انتخاباتی خود حرف های احساسی زیادی زد که پایه منطقی نداشت اما به قدر نیاز مهیج بود. به نظر می رسد بیان منطق گریز ترامپ در همراهی مردم با او نقش داشته؛ چرا که او را فردی شبیه به خود یافتند و عجز در سخنوری اش را به پای صداقت کلامش گذاشتند. این افراد بی آنکه به عواقب وعده های انتخاباتی او بیندیشند، با جریان فکری اش همراه شدند.
ترامپ در پاسخ به پرسش هوشمندانه خبرنگار و کارشناس بنام آمریکایی، میگن کلی درباره نام آخرین کتابی که خوانده است، با انگشت گذاشتن بر توجهش به مسائل داخلی کشورش گفت: «من معابر را می خوانم. مناطق و فصول را می خوانم و فرصتی برای کتاب خواندن ندارم.»
اما دونالد ترامپ تنها ستاره توخالی دنیای ستارگان این روزها نیست. شاید باورش دشوار باشد اما یکی از چهره های سرشناسی که در مصاحبه ای به نداشتن مطالعه خود اقرار کرده، وزیر فرهنگ کشوری از اساس فرهنگی است. فلور پلرین که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ سمت وزیر فرهنگ فرانسه را بر عهده داشت، دیگر چهره بنام کتاب نخوان دوران ماست.
پلرین در سال ۲۰۱۴ زمانی که وزارت فرهنگ فرانسه را بر عهده داشت، در یک گفتگوی تلویزیونی اعلام کرد دو سال است که هیچ اثر ادبی نخوانده است. صحبت هایی که از زبان یکی از مهم ترین چهره های فرهنگی فرانسه بیرون آمده بود، در آن زمان به شدت خبرساز شد و بسیاری خواهان استعفای او شدند و رفتار او را برای فرهنگ فرانسه خطرناک خواندند. با وجود این پلرین نه تنها عذرخواهی نکرد، بلکه در تایید خود گفت: «اعتراف می کنم از زمان آغاز کارم در وزارت فرهنگ، فرصتی برای مطالعه نداشتم و تنها چیزهایی که خواندم، یادداشت و سند و خبر بوده است.»
پلرین همان کسی است که وقت او برای بازی در فیلم خالی بود و از میشل آزاناویسوس، کارگردان فرانسوی فیلم «او، اس اس ۱۱۷» خواست تا در سری سوم این فیلم بازی کند و در پاسخ از این کارگردان شنید که این کار کمی سخت و پیچیده است اما به آن فکر می کنم.
مدیران شرکت های فناوری و دیجیتال این روزها با مدیریت بزرگ ترین شرکت های جهان از جمله اپل، آلفابت، مایکروسافت و فیس بوک به موفق ترین چهره های تجاری جهان تبدیل شدند. آنها کسانی بودند که شرکت های نفتی و خدمات مالی را کنار زدند و با مدیریت درخشان خود بر سکوی افتخار پول سازترین شرکت های جهان قرار گرفتند.
اغلب این مدیران چهره های برجسته علمی هستند که خود را غرق کتاب و مطالعه و فرهنگ معرفی کردند اما در این بین استثنا هم وجود دارد. برایان کرانیچ، مدیرعامل اجرایی شرکت تجهیزات رایانه ای اینتل یکی از این استثناهاست. او در پاسخ به این که کتاب مورد علاقه اش چیست، گفته است: «نمی خوانم. کتاب نمی خوانم. وقتی برای این کارها ندارم.» و کتابچه راهنمای جوشکاری را به عنوان آخرین کتابی که خوانده معرفی کرد.
علاقه نداشتن به کتابخوانی در بین سلبریتی های دنیای سینما یا موسیقی به اندازه سایر افرادی که نام بردیم، عجیب نیست. خواننده ها و بازیگران بسیاری هستند که بارها در برابر پرسش «آخرین کتابی که خواندید چیست؟» حرفی برای گفتن نداشتند.
در این بین دو نفر بودند که به روشنی انزجار خود را از کتاب اعلام کردند. کانیه وست، رپر و مُدیست آمریکایی که از او با عنوان یکی از تحسین شده ترین خوانندگان رپ قرن بیست و یکم نام می برند، در گفتگو با رویترز اعلام کرده است که اهل مطالعه نیست و به این مسئله افتخار می کند. او حرف زدن را بر خواندن کتاب ارجح می داند و به این شکل اطلاعات کسب می کند. مگان ترینر، خواننده جوان آمریکایی نیز دیگر سلبریتی منزجر از مطالعه و کتاب است و در گفتگویی اعلام کرده مطلقا اهل خواندن کتاب نیست.
هفته نامه جامعه پویا - عطیه نوری
- 14
- 2
