سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران هم افتتاح شد تا ناشران ایرانی و خارجی تازه‌های نشرشان را در دسترس مخاطبان قرار دهند. همزمان با این رویداد بزرگ فرهنگی می‌خواهیم از معضلی به نام «ترجمه‌های موازی» از یک اثر خاص بگوییم که بازار نشر را چنان آشفته کرده که گاهی تعداد ترجمه‌های فارسی آثار یک نویسنده به علت نبود نظارت بر روند ترجمه‌ها، دو یا چند برابر کل آثار اوست! گویا بعضی از ناشران به آثار نویسنده‌های پرفروش خارجی به منزله چاه نفتی سرشار نگاه می‌کنند که تا همیشه می‌توان به کمک هر ترجمه و گاهی ترجمه‌های رونویسی شده از آن برداشت کرد.
این خارجی‌های سودآور
کافی است نام یک نویسنده خارجی در ایران بر سر زبان‌ها بیفتد و ترجمه اثرش پرفروش شود. بلافاصله بعد از این، شاهد ورود سیلِ دیگر آثار آن نویسنده و ترجمه آن‌ها به فارسی هستیم که اگر درست و اصولی باشد، اتفاق خوبی هم هست. اما مشکل از جایی شروع می‌شود که به محض شهرت یک اثر از یک نویسنده خارجی، چندین و چند ناشر آن اثر را به دست مترجم‌هایی بی نام و نشان می‌سپارند و به این ترتیب رنگین‌کمانی از ترجمه‌های گوناگون از یک اثر خاص در قفسه کتاب فروشی‌ها به چشم می‌خورد.
چند نمونه از این ترجمه‌های موازی عبارتند از: پنج ترجمه از کتاب مشهور «ناتور دشت» اثر سلینجر، ۱۰ ترجمه از رمان عامه‌پسند «مردی به نام اوه» اثر فردریک بکمن، حدود ۱۱۳ ترجمه از آثار جوجو مویز از سوی ۳۳ ناشر ظرف سه سال، هفت ترجمه از «ملت عشق» الیف شافاک، حدود ۳۴ ترجمه از «شازده کوچولو» سنت اگزوپری و... .به تازگی هم یک ناشر در اقدامی عجیب دو داستان از هفت داستان مجموعه «مردان بدون زنان»، اثر هاروکی موراکامی را جداگانه و با نام «یک عضو غیر وابسته» منتشر کرده است. این در حالی است که این نویسنده ژاپنی در کل ۳۳ عنوان کتاب دارد اما تعداد عناوین کتاب‌های ترجمه شده او به فارسی بیشتر از ۶۰ کتاب است!
ترجمه‌های فشرده و فوری
نبود قانون کپی رایت و نظارت بر روند ترجمه برای جلوگیری از انتشار موازی کتاب‌ها، تنها عایدی‌اش روانه کردن سود سرشار به جیب ناشرهای تازه از راه رسیده است که تلاش می‌کنند تنها ترجمه‌ای سریع از آثار پرفروش را بی توجه به سطح کیفیت آن روانه بازار و یک شبه ره صد ساله را طی کنند. تا جایی که یک ناشر ظرف یک سال از یک مترجم سه کتاب منتشر می‌کند. سهم مخاطب هم به ویژه اگر با مترجمان درجه یک آشنایی نداشته باشد، از این بازار پرسود چیزی نیست جز سرگردانی در میان تعداد زیادی از ترجمه‌های فوری و پر از ضعف و اشکال.
- 20
- 6
