معرفی موزه پول، نخستین موزه ی تخصصی تهران (+ آدرس)

موزه پول اولین گنجینه تخصصی و دایمی سکه و اسکناس در ایران است

موزه پول

اولین گنجینه تخصصی و دائمی سکه و اسکناس در ایران، موزه پول بود که توسط اداره کل موزه های بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۷ تیر ماه ۱۳۷۶ تاسیس شد. زمان ثبت موزه پول در فهرست آثار ملی ایران در تاریخ یک خردادماه ۱۳۹۶ به شماره ی ۳۱۷۱۶ بود. نام این موزه بعد از اینکه دوباره بازگشایی شد به نام موزه سردار آسمانی تغییر کرد.

از بخش های تشكیل دهنده موزه پول میتوان به بخش ماقبل پول، سالن های مربوط به تاریخ اسكناس و سالن مربوط به تاریخ سكه اشاره کرد. این بخش ها برای تمام عموم به نمایش گذاشته شده و بیانگر تاریخ چند هزار ساله این مرز و بوم بطور پیوسته است. همچنین سكه ها که از نظر اقتصادی، هنری، تزیینی و آرایشی بعنوان مستندترین اسناد تاریخی محسوب میشوند در كنار مهم ترین جنبه اش كه همان جنبه تاریخی و فرهنگی است، به نمایش گذاشته میشوند.

پیشینه موزه پول

با سفارش مالک خصوصی به نام « نظام عامری» در دهه ۵۰، ساختمان دفینه توسط« کمال کمونه» برگرفته از مکتب معماری« فرانک لوید رایت» طراحی شد تا در شمال تهران به یک سوپرمارکتی بزرگ تبدیل شود ولی قبل از افتتاح شدنش، بنیاد مستضعفان پس از انقلاب بعنوان مالک آن انتخاب شد. در دور تا دور این بنا پنجره هایی به شکل بیضی قرار گرفته و از این طریق، قادر به تامین نور طبیعی در فضای داخلی می باشد. پس از گذشت ۱۱ سال از انقلاب ۵۷، این عمارت تبدیل به موزه« دفینه های تاریخی» شد که با این کاربری بمدت هشت سال به حیاتش ادامه داد.

موزه پول در سال ۱۳۹۶ به شماره ی ۳۱۷۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید

بخش جدیدی در سالن اصلی نمایش در اردیبهشت ماه ۱۳۷۸، تحت عنوان پول ملل به وجود آمد و صرفا با اطلاع رسانی عمومی نظیر پرچم، نقشه، اطلاعات پولی، ارزش و واحد پول آن كشور برای نمایش سكه و اسكناس كشورهای مختلف اختصاص داده شد. بخش های جنبی دیگری در موزه پول علاوه بر سالن های نمایش، وجود دارد كه از آنها میتوان به كتاب خانه تخصصی، نگارخانه، بانك اطلاعات، تماشاخانه، نمایشگاه های متفرقه، سالن اجتماعات، كتاب فروشی و چای خانه اشاره کرد. مکان این مرکز در بلوار میرداماد ساختمان دفینه بود که تبدیل به « تماشاگه پول» از سال ۷۶ تا ۱۳۸۵ شد و در محوطه ای به وسعت ۲۰۰۰ مترمربع، اشیایی نظیر ۱۴۰۰ سکه و ۷۵۰ قطعه اسکناس و تعداد تقریبی ۲۰۰ قطعه اشیای موزه ای به غیر از سکه و اسکناس را برای عموم به نمایش گذاشتند. در سال ۱۳۸۵ آثار این موزه را به پارک ارم منتقل کردند و این ساختمان به بانک زیرمجموعه بنیاد مستضعفان ( بانک سینا) اجاره داده شد.

بازسازی و بازگشایی موزه پول

از سال ۱۳۹۴ ساختمان دفینه با تصمیم بنیاد مستضعفان بازسازی شد و آن فضا را از آثار گنجینه تخلیه کردند. هر چند بازسازی آن از سال ۱۳۹۶ تا آذر سال ۹۸ متوقف ماند. رییس بنیاد مستضعفان قول داده بود که تا تاریخ ۲۲ بهمن ۹۹ این موزه افتتاح شود و سرانجام در تاریخ ۱۰ اسفندماه ۱۳۹۹ موزه دفینه با نامی که روی سردر ساختمان بود، یعنی « سردار آسمانی» برای عموم به نمایش گذاشته شد. از کسانی که در مراسم افتتاحیه این مجموعه حضور داشتند، میتوان به محمدی گلپایگانی، رئیس بنیاد مستضعفان، رییس دفتر سیدعلی خامنه ای و پرویز فتاح، جمعی از مقامات لشکری و سپاه انصار و نمایندگان شهرداری تهران اشاره کرد.

بخش های مختلف موزه پول

وسعت ساختمان دو طبقه ی این موزه، ۷۰۰ متر مربع بود. لازم به ذکر است که این ساختمان، علاوه بر دوطبقه ای که دارد، دارای زیر زمین( طبقه منفی ۱) می باشد.

>> طبقه منفی یک موزه پول:

براساس شواهد، طراح موزه پول میخواست از انواع حبوبات و موادغذایی در طبقه ی منفی یک نگهداری کند؛ به همین خاطر در داخل این بنا طبقات و کشوهایی را تعبیه کرده است. امروزه موزه ی پول و سکه در طبقه ی منفی یک قرار دارد. مجموعه ای از ۷۵۰ قطعه اسکناس، ۱۴۰۰ سکه و ۲۰۰ قطعه اشیا( به جز سکه و اسکناس) در موزه ی پول برای عموم به نمایش گذاشته شده است. اشیای گران بهای موزه پول به صورت مجزا در سه سالن تاریخ سکه، تاریخ اسکناس و بخش ماقبل پول قرار گرفته است.

اشیای گران بهای موزه پول در سه سالن تاریخ سکه، تاریخ اسکناس و ... نگهداری میشود

با استفاده از کانسپت معدن فیروزه ای، بنای موزه پول ساخته شده است. اشیاهای گران قیمت دیگری در این مجموعه به غیر از سکه ها و اسکناس های گرانبها وجود دارد. ۹۰۰ اثر مختلف مربوط به ادوار گذشته در داخل شیشه های ضد گلوله وجود دارد که شامل صدف، عاج، سنگ، استخوان، طلا، جواهرات و... می باشد. همچنین سال های تکامل پول های کاغذی و فلزی در ایران در داخل سالن موزه قرار گرفته است.

طراحی ویترین های حاوی اشیای گران بهای موزه پول، براساس دوران تاریخی اشیا می باشد. علاوه براین، اشیاها را براساس تاریخ و زمان قدمتشان قرار داده اند و تاریخ و سرگذشت ایران را به صورت پیوسته معرفی می کند. از دیگر قسمت های موزه، میتوان به کتاب فروشی، چای خانه، کتابخانه تخصصی، نمایشگاه های متفرقه و بانک اطلاعات نگارخانه تماشاگه پول اشاره کرد.

سکه ای بسیار قدیمی در موزه پول وجود دارد که با نام«لیدی» یا«لید» شناخته میشود. قدمت این اثر چشمگیر به ۵۱۴ سال پیش از میلاد مسیح برمی گردد و در جهان بعنوان نخستین سکه موجود محسوب می شود. این سکه با شرایط بسیار ویژه ای در یکی از محفظه های موزه پول نگهداری می شود. این سکه آلیاژی که از ارزش بسیار بالایی برخوردارست؛ با استفاده از الکتروم( از ترکیب طلا و نقره) ساخته شده است. اسکناس های هزار تومانی دوره ناصرالدین شاه بعنوان یکی از اسکناس های موجود در این موزه می باشد. از این اسکناس ها در بازار، هیچ وقت استفاده نشد؛ به همین خاطر مردم با این نوع اسکناس آشنایی نداشتند. در واقع در آن زمان، محل نگهداری این اسکناس ها فقط در خزانه و بعنوان پشتوانه ملی بود.

>> طبقه اول موزه پول:

چهار تالار در طبقه ی نخست موزه پول وجود دارد که با نامهای تالار هنر ایرانی اسلامی، هنرباستان یک و دو، هنر کهن شناخته میشود. آثار سفالی تاریخی در داخل تالار ها نظیر ظروف مفرغی هزاره اول، سفال منقوش هزاره ۵ پیش از میلاد، ظروف، ایران باستان، زیور آلات و شمشیربرجای مانده از دوره های هخامنشی، اشکانی، ساسانی می باشد. " موزه گوهر و آرایه های تاریخی" نام طبقه ی اول موزه پول بود.

>> طبقه دوم موزه پول:

طبقه ی دوم موزه پول که دارای ۹ تالار می باشد، به نام موزه ی " هنرهای اسلامی و جهانی" شناخته میشود. طراحی تالارهای این طبقه، تلفیقی از هنر های کابردی، خطی، دینی، تربیتی، تاریخی و نقاشی می باشد.

موزه پول پس از بازگشایی مجدد موزه سردار آسمانی نام‌گذاری شد

موزه هنر جهان

حدود ۴۰۰ اثر از شاخص ترین آثار هنری جهان از هزاره چهارم پیش از میلاد تا قرن بیستم در موزه هنر جهان و موزه هنر اسلامی برای تمامی افراد به نمایش گذاشته شده است. محدوده جغرافیایی این آثار، سرتاسر جهان هستی را شامل می شود.

پارچه های ارزشمند دوره های تاریخی عباسی و آل بویه در قرون دوم و سوم هجری، آثار لاکی، سفال های اسلامی، قالیچه های محرابی، شیشه ها و فلزات اسلامی و کاشی های مربوط به دوران ایلخانی، جنگ افزارهای مربوط به بعضی از کشورهای اسلامی از آثار این موزه می باشد.

دسترسی به موزه پول

مکان اصلی موزه دفینه در ابتدا در تهران، خیابان ولی عصر، ابتدای میرداماد، نبش کوچه دفینه بود ولی به محله ارم تهران در سال ۱۳۸۵ انتقال پیدا کرد. لازم به ذکر است که موزه ی پول از نظر جغرافیایی در نزدیکی باغ وحش ارم قرار دارد.

برای بازدید از موزه پول باید به تهران- منطقه ی غربی- ۴ کیلومتری اتوبان تهران کرج- در نزدیکی شهرک اکتابان- بعد از پل و تقاطع ستاری- خروجی اتوبان شهید باکری- حوالی مجموعه فرهنگی تفریحی ارم بروید.

موزه پول در محیطی به وسعت ۷۰۰ متر مربع در دو طبقه طراحی شده است

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش