کنشگران و دوستداران میراث فرهنگی حتی کارزاری ایجاد کرده‌اند و تعداد زیادی امضا در مخالفت با تخریب بافت تاریخی اطراف حرم مقدس شاهچراغ(ع) جمع‌آوری کرده‌اند.
به تازگی اما انتشار نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهور که به امضای برخی از مسوولان شهر شیراز رسیده و در آن خواسته شده زودتر به موضوع رسیدگی شود، موجی از نگرانی‌ها را در بین کنشگران مخالف با تخریب بافت تاریخی اطراف حرم به وجود آورده است.
در این گزارش سعی کردیم ضمن انتشار این نامه که البته مستقلا آن را تایید نمی‌کنیم و نیز از طریق مصاحبه با کنشگرانی که مخالف طرح توسعه حرم هستند علل و چرایی مخالفتشان و چند و چون و ابعاد موضوع را روشن کنیم.
تاریخچه موضوع
به تازگی یاشار سلطانی روزنامه‌نگار با انتشار پستی در شبکه‌های اجتماعی خود موضوع طرح توسعه حرم را بار دیگر برجسته کرد.
در تماس تلفنی که با این روزنامه‌نگار داشتیم، وی در خصوص اختلافات بر سر توسعه حرم مقدس شاهچراغ(ع) به «جهانصنعت» گفت: طی سال‌های اخیر در محدوده شاهچراغ(ع) طرحی برای توسعه حرم در دستور قرار داشت که بخشی از بافت تاریخی اطراف حرم را به همین منظور تخریب کردند و عکس‌ها و فیلم‌های آن نیز همه در آرشیو وجود دارد. سپس طرحی به نام حرم تا حرم مطرح شد و گفتند می‌خواهیم مسیری را توسعه دهیم. حدود ۲۵۰ خانه تاریخی که البته همه آنها لزوما دارای ارزش نیست اما عموما خانه‌های تاریخی هستند در این طرح همگی از بین می‌روند.
وی افزود: سال‌های زیادی است که فعالان مدنی و بومیان منطقه تلاش می‌کنند که این اتفاق نیفتد، اما فشارهایی از مدیران شهری گرفته تا سایرین روی این افراد می‌آورند تا فضا به لحاظ رسانه‌ای سر و صدایش خوابیده شود و بتوانند طرح خود را عملیاتی کند.
یاشار سلطانی اضافه کرد: به نظر هیچ دلیل و توجیهی برای این اقدام وجود ندارد، در حال حاضر هم زیارتگاه وجود دارد و مردم مناسک دینی خود را در آن به جا می‌آورند. توسعه دادن نیز اگر به بافت تاریخی و حریم مردم آسیب نرساند مشکلی ندارد، اما وقتی داریم این بافت تاریخی را نابود می‌کنیم، درست نیست.
تصمیم انتقادبرانگیز ضرغامی
برای بررسی بیشتر ابعاد موضوع خطر تخریب بافت تاریخی اطراف حرم مقدس شاهچراغ(ع) با حامد بیدی مدرس دانشگاه و مدیر عامل پلتفرم کارزار تماس گرفتیم. وی که از نزدیک با کنشگران و مخالفان طرح توسعه حرم شاهچراغ(ع) صحبت کرده در خصوص اینکه جدیدترین تحولات در مورد اجرای طرح گسترش حرم مطهر شاهچراغ(ع) چه بوده است به «جهانصنعت» گفت: این اتفاق موضوعش به سال‌ها پیش برمی‌گردد و موافقان و مخالفانی در شهر داشته است مسوولانی در شهر بوده‌اند که موافق و پیگیر این موضوع بوده‌اند و کنشگران، فعالان و دانشگاهیان بودند که مخالف این موضوع بوده‌اند. بیدی افزود: از سال‌های پیش موضوع در جریان بوده تا به امسال رسیده و امسال در سفری که هیات دولت به آنجا داشته، این موضوع با آقای ضرغامی مطرح شده و ایشان هیاتی سه نفری را برای بررسی موضوع تشکیل داده و گفته‌اند که این هیات کار کارشناسی انجام دهد و نتیجه هر چه شد و اینکه این بافت باید تخریب شود و به صحن حرم بپیوندد و یا خیر، توسط آن هیات اعلام و اجرا شود. آن‌طور که من متوجه شدم اعضای هیات شامل شهردار شیراز، اگر اشتباه نکنم فرماندار شیراز و یک نفر از میراث فرهنگی است.
بیدی ضمن انتقاد از ترکیب هیات ادامه داد: خود این ترکیب از منظر فعالان مورد نقد قرار گرفته، چرا که مشخص است رویکرد توسعه شهری بر رویکرد میراث فرهنگی غالب می‌شود و رای در این هیات دو به یک است. از همان زمان کارزار مخالفت با این موضوع نیز شروع شد که اگر اشتباه نکنم اول آبان بود و چندین نفر هم آن را امضا کردند. این موضوع باعث شد نامه‌ها و بیانیه‌های مختلفی از طرف سازمان‌های مردم‌نهاد ارسال شود و در نهایت با واکنش‌های رسانه‌ای گسترده مواجه شود.
انتشار نامه جنجالی
همزمان با پیگیری‌های «جهانصنعت» نامه‌ای از طرف محمدرضا محمودی اجتماع‌ساز پلتفرم کارزار به دستمان رسید که این نامه را راست‌آزمایی نکردیم و مستقلا نمی‌توانیم اصالت نامه را تایید کنیم و صرفا آن را منتشر می‌کنیم. بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار در توضیح این نامه به «جهانصنعت» گفت: مطالبه‌گری داشت مسیر خود را طی می‌کرد تا اینکه هفته گذشته مشخص شد یک نامه‌ای از طرف برخی از مسوولان شهر شیراز برای رییس‌جمهور نوشته شده است. نمایندگان مجلس شیراز، تولیت حرم و رییس شورای شهر آن را امضا کرده‌اند. این نامه به نظر خیلی شتاب‌زده و بدون سربرگ و هیچ مهری اما با امضای این افراد منتشر و برای رییس‌جمهور ارسال شده است. وی افزود: در این نامه هشدار داده شده که در خصوص این مساله کوتاه نیایند و افترا‌هایی به فعالانی که معترض این موضوع (تخریب بافت تاریخی اطراف حرم) بوده‌اند زده شده و گفته شده که خیلی از اینها تاکنون پایشان را در حرم شاهچراغ(ع) نگذاشته‌اند منطقه را نمی‌شناسند و اصلا شیراز نیستند و تا کی می‌توانیم منتظر اعلام یکسری نظر کارشناسی بمانیم.
وی ادامه داد: در کل این نامه کار کارشناسی را زیر سوال برده و گفته که هر چه سریع‌تر در خصوص این موضوع تصمیم‌گیری شود. این نامه باعث شده که در روند مطالبه‌گری موضوع پیچیده‌تر شود؛ در فرآیند پیگیری این کارزار متوجه شدیم که هیچ یک از مسوولان شهر شیراز حاضر نیستند مصاحبه داشته باشند و یا با این مطالبه همراهی کنند و یک جو خیلی منفی در خصوص این مطالبه اتفاق افتاده است. گویا مسوولانی که در گذشته مخالف این طرح بوده‌اند مشکلات جدی برایشان ایجاد شده و یک چنین جوی حاکم است و امیدواریم که بتوانیم از طریق وزارتخانه صدای مردم را به آنها برسانیم و به نتیجه برسیم.
علل مخالفت کنشگران با توسعه حرم
بیدی در خصوص اینکه چه دلایل کارشناسانه‌ای وجود دارد که کنشگران و بخشی از بدنه دانشگاهی و مردم با تخریب خانه‌های اطراف حرم شاهچراغ(ع) مخالف هستند به «جهانصنعت» گفت: دو جنبه وجود دارد؛ یک جنبه آنکه این خانه‌ها اصولا خانه‌های تاریخی هستند و ثبت ملی شده‌اند. اگر به منطقه نگاه کنید می‌بینید که خانه‌های بوم‌گردی در آنجا وجود دارد و منطقه‌ای است که پتانسیل‌های گردشگری زیادی دارد و بخشی از بافت تاریخی و هویتی شهر شیراز را شکل می‌دهد. پس حتی به لحاظ نگاه توسعه‌ای این منطقه پتانسیل‌های بالایی دارد و چند مسجد تاریخی نیز در اطراف آن وجود دارد. وی افزود: مخالفت دیگر از اینجا ناشی می‌شود که برخی معتقدند این بهانه‌ای است برای توسعه حرم، چرا که در دهه ۷۰ نیز طرح مشابهی پیش رفت و تخریب‌هایی در منطقه برای توسعه حرم صورت گرفت، اما الان تمام آن منطقه تبدیل به پارکینگ و مجتمع‌های تجاری و چندمنظوره شده است. یعنی صحن گسترش پیدا نکرده و فاز یک طرح توسعه حرم عملا منجر به تجاری‌سازی شده است. لذا یکسری از کنشگران معتقدند که این مساله اخیر هم بهانه‌ای برای تجاری‌سازی است.
بیدی با اشاره به سایر انتقادات مطرح‌شده به طرح گسترش و توسعه حرم افزود: زاویه دیگر که زاویه مهمی است و مطرح شده این است که در اطراف حرم‌های مقدس یک تجربه زیستی شکل می‌گیرد و مناطقی را شکل می‌دهد و یکسری مردم آن جا زندگی می‌کنند و لذا زیست تاریخی آنجا را نباید از بین ببریم. یعنی آن‌طور که دکتر معماریان و سایر دوستان می‌گویند با وجود اینکه چندین خانه تاریخی ثبت‌شده وجود دارد حتی نباید خیلی روی خانه‌های تاریخی ثبت‌شده متمرکز شویم، چرا که خانه‌های تاریخی غیرثبتی و خانه‌هایی که شاید به لحاظ تاریخی چندان اهمیتی نداشته باشند اما یک زیست را آنجا شکل می‌دهند وجود دارند و ارزشمند هستند؛ آنجا یک محله‌ای وجود دارد و این اقدام باعث می‌شود آن (تجربه‌زیستی) از بین برود.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که باوجود پیگیری خبرنگار «جهانصنعت» از بخش ارتباط با رسانه وزارت میراث فرهنگی و نیز تماس با ساسان یگانه رابط واحد روابط‌عمومی استان فارس، هیچ پاسخی در خصوص این موضوع ارایه نشد.
نادر نینوایی
- 10
- 3
