با وجود موانع مختلف بر سر راه جویندگان گنج هنوز خبر دستگیری آن ها منتشر می‌شود

گنجینه داریوش سوم طبق شواهد تاریخی بزرگ‌ترین گنج تمام دوران‌ است؛ داریوش سوم قبل از حمله اسکندر ثروتی برابر با نصف دارایی هخامنشی را در محلی اطراف کاخ تابستانه خود در هگمتانه خاک کرد. این گنج که حوالی همدان امروزی قرار دارد، تاکنون توسط هیچ بنی بشری کشف نشده است! از ظروف سفالی گرفته تا سکه‌های قدیمی و در خوشبینانه‌ترین حالت صندوقچه اموال پادشاهان؛ همه این‌ها بخشی از رویای جویندگان گنج در جهان است. 

کمتر از یک درصد از این افراد می‌توانند به گنج بدون رنج خود دست یابند. ایران نیز به این دلیل که سال‌ها محل حکومت پادشاهان بزرگ جهانی بوده و دارای بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت تاریخی است، یکی از مهمترین مراکزی است که علاقه‌مندان به گنج را به خود جذب می کند.

سودای گنج

گنج، دفینه و زیرخاکی به اشیاء گران قیمتی گفت می‌شود که در قدیم به علت نبود امکانات کافی‌ نگهداری و تامین امنیت در زمان جنگ‌ها در مقابل سارقان و راهزنان در محلی خاص دفن می‌شد. در برخی‌ از موارد مرگ صاحبان، آن اشیاء را به عنوان میراثی گمشده برای نسل های بعد باقی می گذاشت که همین موضوع باعث شد تا باستان شناسان و جویندگان‌گنج سال‌ها عمر خود را در پی‌کشف این اشیاء گران قیمت صرف کنند.

سالانه تعداد زیادی از ایرانیان در راه پیدا کردن گنج راهی حومه شهرها و مکان‌های دور افتاده می‌شوند تا چیزی از تاریخ عایدشان شود. هرچند به گفته بسیاری از کارشناسان تنها چیزی که نصیب‌شان می‌شود «هیچ» است. براساس اطلاعات موجود روزانه افراد زیادی در نقاط مختلف ایران به دلیل حفر غیر مجاز دستگیر و راهی زندان می شوند. 

از خرافه تا قانون

طبق باوری که مردم دارند در قدیم هرکسی به اندازه تمکن مالی خود برای گنج یا دفینه‌ای که مدفون کرده بود تله و طلسم‌های حفاظتی تهیه می‌کرد. تله‌ها موانع فیزیکی‌ مختلفی‌ مانند چاه ِنیزه، سنگ غلتان، پرتاب تیر، تبر متحرک و ... است که اگر جوینده حواسش را به علائم و اهرم‌های هر تله جمع نکند به راحتی جان خود را از دست می‌دهد.

با این وجود طلسم‌ها سازوکار متفاوتی دارند؛ طلسم‌ها اجنه‌ای هستند که صاحب گنج برای تامین امنیت و نگهبانی به خدمت گرفته؛ همین باور باعث شده که از گذشته تا امروز در هر گروه از کاشف‌های گنج یک دعا‌ نویس یا درویش برای باطل کردن طلسم‌های احتمالی‌ و دفع بلای آن‌‌ها به کار گیرد.

البته علم باستان شناسی‌ امروز این قضایا را به طور کامل نقض کرده و طلسم را تنها حاصل قوه تخیل انسان و نداشتن آگاهی‌ کافی‌ می‌داند. به طور مثال تجمع مارها بر روی گنج تنها به علت تمایل مار‌ به فلزاتی است که از خود گرما تولید می‌کنند.

امروزه با پیشرفت تکنولوژی متدهای علمی فراوانی در اختیار یابندگان گنج قرار دارد. نحوه آموزش خروس و خفاش برای پیدا کردن گنج، فلز یاب، خلاء یاب، پکیج نشانه‌های باستانی و ... همه این‌ها را با چند جستجوی ساده در اینترنت می‌توان پیدا کرد در حالی‌ که براساس قانون با هر گونه حفاری غیر مجاز برخورد می‌شود. 

براساس ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی، هر گونه حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی ـ فرهنگی ممنوع بوده و رد خاطی به حبس از شش ماه تا سه سال و ضبط اشیاء مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می‌شود.

چنانچه حفاری در اماکن و محوطه‌های تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است یا در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی صورت گیرد، علاوه بر ضبط اشیاء مکشوفه و آلات و ادوات حفاری، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می‌شود.‌با وجود سختگیری های قانونی، خطر جنگیری، حبس طولانی و هزینه های نجومی تجهیزات، جویندگان گنج در طول تاریخ از این کار دست نکشیده و خطرهایی همچون سربه نیست کردن اعضاء گروه هنگام تقسیم سهم باعث کاهش تب‌ کاوش گنج نشده بلکه به علت نبودن خریدار دولتی این اجناس ارزشمند با قیمت نه چندان زیاد به واسطه‌های خارجی‌ فروخته می‌شود تا در حراجی‌ها با رقم‌های بالایی فروخته شود.

قمار فقر

طبق قانون مجازات اسلامی خرید، فروش و تبلیغ هرگونه تجهیزات کشف دفینه از قبیل فلزیاب تنها برای کارهای تاسیساتی مجاز بوده و در سایر موارد خلاف قانون است مگر با اخذ مجوز. این در حالی است که در فضای مجازی این تجهیزات به راحتی خرید و فروش می‌شود. 

علی یک فروشنده لوازم جهت یافتن گنج در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» می گوید: «بیشتر مشتریان من قشر فقیر جامعه هستند. آن ها که به امید و آرزویی و براساس شنیده های خود هرچه دارند را در این راه خرج می کنند.»

علی می گوید: «در طول این سال ها اگر بگویم کمتر از یک درصد از افراد به گنج رسیده اند، دروغ نگفته ام. فقیر هستند اما هرآنچه دارند را مانند قمار بازها می گذارند روی میز و برای پیدا کردن ظرفی یا سکه ای تاریخی تلاش می کنند.»

او در پاسخ به این سوال که هزینه حداقلی برای خرید لوازم یافتن گنج چقدر است؟ می گوید: «بستگی دارد. هرکس به اندازه توان خود خرج می کند. اگر طرف بخواهد اراضی بیشتری حفر کند نیاز به ابزار دقیق تری دارد. قیمت ابزارها در ارزانترین حالت ممکن به ۱۰ میلیون می‌رسد و حتی برای یک کشف دقیق تا ۳۰ میلیون و بیشتر نیز هزینه می‌کنند.»

این فروشنده لوازم گنج یاب می گوید: «بیشتر متقاضیان من به استان ها خوزستان، شیراز و یا استان های غربی مانند کرمانشاه و استان های شمالی مانند گیلان سفر می کنند و یا اهالی همین مناظق هستند. سال ها است که می گویند در این مناطق گنج وجود دارد اما من که تا به حال خبری از پیدا کردن زیرخاکی نشنیدم.»

بیشترین فروش ابزارهای یافتن گنج علی مربوط به دستگاه «نقطه‌زن» می شود. گفتنی است نقطه زن دستگاهی است که مانند آنچه در فیلم های سینمایی مربوط به یافتن گنج دیده ایم در بالای هدف که رسید بوق می زند و شخص جوینده می فهمد که به گنج نزدیک شده است.

براساس روایات در سال ۱۳۵۲ شمسی محمدرضا پهلوی در پی یافتن گنج بزرگ داریوش سوم دستور حفاری منطقه هگمتانه را صادر کرد. با موجود اینکه یک تیم متخصص و مجهز آمریکایی برای یافتن گنج به استخدام درآمده بودند اما این پروژه با شکست مواجه شد و هنوز این گنج یافت نشده است.

حال اینکه ایرانیان سال های سال است برای یافتن گنج جای جای ایران را حفاری می کنند اما آن ها نیز به نتیجه ای نرسیده اند یا اگر گنجی را کشف کردند ارزشهزینه های اولیه را نداشته است. شاید اگر این همت را برای بهبود وضعیت زندگی خود صرف می کردند نتیجه این رنج به گنجی می‎‌رسید.