ديار شيرين و فرهاد لرزيد و ايران، رخت سياه عزاي از دست دادن عزيزان خود را بر تن كرده است. زلزله‌اي با قدرت ۲.۷ ريشتر كه غرب كشور را به لرزه درآورد؛ در اين حادثه بسياري از هموطنان‌مان كشته يا مجروح شدند. در اخبار هر لحظه آمار كشته شدگان درحال افزايش است اما انسان‌ها تنها قربانيان زلزله غرب كشور نبودند؛ ميراث تاريخي ايران نيز، قرباني زلزله شده است. بسياري از بناهاي تاريخي ارزشمند كشور در استان‌هاي ايلام و كرمانشاه در اثر زلزله تخريب شده‌اند.
ميراث آسيب‌ديده كرمانشاه
مديركل ميراث فرهنگي استان كرمانشاه به «قانون» درباره آخرين وضعيت بناهاي تاريخي كرمانشاه گفت:« خوشبختانه زلزله به بناهاي تاريخي، موزه‌ها، تكايا و... دركرمانشاه، آسيب وارد نكرده است. اما متاسفانه به آثار تاريخي مانند كاروانسراي شاه عباسي، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصر شیرین،قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب، آسيب‌هاي جدي وارد شده است».
فرصت جبران باقي است
بابايي ادامه داد:« پس از وقوع زلزله بلافاصله سرکشی و ایجاد محدودیت برای بناهای تاریخی استان کرمانشاه آغاز شد. براساس آخرين برآورد تیم کارشناسی اداره ميراث فرهنگي، آسيب وارد شده به آثار تاريخي كمتر از ۲۰ درصد است كه خوشبختانه اين آسيب‌ها قابل جبران است و مي‌توان بناهاي تاريخي آسيب ديده را مرمت و احيا كرد. جاي نگراني در اين‌باره وجود ندارد».
كاروانسراي شاه‌عباسي نابود نشده است
شنيده‌ها حاكي از آن است كه كاروانسراي شاه‌عباسي قصرشيرين به‌صورت كامل تخريب شده است. بابايي در اين‌باره بيان كرد:« ديوار شمال غرب كاروانسرا تخريب شده و آسيب وارد شده به كارونسرا، حدود ۲۰ درصد است.
نكته قابل توجه اينجاست كه اين ديوار به تازگي مرمت شده بود. اما حتي اگر ۵۰ درصد اين بنا نيز تخريب شود،دوباره جاي نگراني نيست؛ چراكه تمامي نقشه‌ها و طراحي بنا موجود است، همچنين علم روز طراحي كارونسرا نيز وجود دارد. برآورد مالي خسارت‌هاي به‌وجود آمده تاكنون مشخص نشده و همچنان درحال بررسي وضعيت بناها هستيم».
هشت اثر تاريخي ايلام آسيب ديده‌اند
آثار تاريخي ايلام، دچار آسيب جدي شده‌اند و نگراني‌هاي بسياري درباره تخريب‌هاي پس از زلزله براي ميراث فرهنگي اين استان وجود دارد.مديركل ميراث فرهنگي استان ايلام با اشاره به آسيب‌ديدگي هشت بناي تاريخي در اين استان به «قانون» گفت:«اين بناهاي تاريخي ،حدود ۲۰ درصد آسيب ديده‌اند اما نمي‌توان اعلام كرد كه آسيب درحدي بوده كه بنا فروريخته است.
مساله مهم درباره بناهاي آسيب ديده، نگراني از وضعيت آينده آن‌هاست؛چراكه بناها دچار ترك خوردگي شديد شده‌اند. ديوارهاي اصلي و طاق‌هاي گهواره‌اي و جناقي در بدترين نقطه دچار بازشدگي شده‌اند؛ به‌دليل آنكه ديوارهاي باربر هستند، نگراني اصلي ما از وضعيت آينده است. برآورد مالي از ميزان خسارت‌ها مشخص نشده است و شرايط به‌صورتي است كه نمي‌توانيم منتظر اعتبار مرمت باشيم. پس از بررسي‌ها بايد بلافاصله مرمت آن‌ها شروع شودحتي به‌صورت اماني بايد اعتبار مرمت آن‌ها را تامين كنيم. از ابتداي هفته آينده عمليات مرمت شروع مي‌شود».
رانش زمين در آثار تاريخي
شنبه‌زاده درباره فهرست بناهاي تخريب شده، گفت:« قلعه والي كهره در شهرستان چرداول، قلعه کنجانچم در مهران، قلعه و موزه مردم‌شناسي والي در ايلام،كاخ فلاحتي در ايلام، قلعه ميرغلام و قلعه پوراشرف دره شهر و شهر تاريخي سيمره با آسيب جدي مواجه شدند. در شهر تاريخي سيمره، گچ‌بري‌هاي ديوارهايي كه متعلق به دوره ساساني است، دچار ترك‌خوردگي و ريختگي شده است. ديوارهاي اصلي موزه باستان‌شناسي دره شهر، دچار ترك‌خوردگي شده‌اند و بخشي از محوطه تخريب شده وحدود ۲۰ سانتي‌متر رانش زمين داشته‌ايم».
ماجراي بناهاي نامقاوم
ایران به طور میانگین هر ۱۰ سال یک زلزله هفت‌ریشتری را تجربه کرده که بناهای تاریخی حتی توانای مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را نيز ندارند؛چراكه اغلب بناهای تاریخی ایران با خشت و مصالح بومی ساخته شده‌اند که در برابر زلزله توانایی مقاومت نداشته‌اند. به‌گزارش ايسنا، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره زلزله غرب كشور و آسيب ديدگي بناهاي تاريخي،گفت:«در روزهای اخیر، موضوع رسیدگی هرچه سریع‌تر به طراحی زلزله، مقررات ملی ساختمان و بحث ساختمان‌های خشتی و ابنیه مهم تاریخی موجود در کشور توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مطرح شده است».
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بابیان اینکه درحال حاضر برخی دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه یزد به طور خاص روی این مساله تحقیق و پژوهش کرده‌اند، گفت: «ما باید به کمک این مراکز آموزشی، راه‌حلی مشخص برای مقاومت این بناها در برابر زلزله پیدا و آن را در حوزه استانداردهای کشور تعریف و مشخص کنیم». محمد شکرچی‌زاده با تاکید بر اهمیت بحث حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی در کشور بیان کرد: «این بناها علاوه بر زلزله در برابر خطرات دیگری از جمله هوازدگی و شرایط محیطی نیز هستند که باید توسط کارگروه ویژه تشکیل شده مورد بررسی قرار گرفته و دستورالعمل‌های نهایی برای آن صادر شود».
وی با اشاره به این مطلب که متاسفانه در بازسازی‌های انجام گرفته تاکنون توجهی به این حوزه نشده یا بسیار کم بوده است، گفت: «با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده، ایران هر ۱۰ سال یک‌بار، یک زلزله بالای هفت ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را نيز ندارند؛ مساله‌ای که باید هرچه سریع‌تر مورد توجه قرار بگیرد».
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به این نکته که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برا ي بازسازی مجدد روستاها اقدام به اسکلت‌بندی کرده و باعث افزایش توان این مناطق درمقاومت برابر زلزله شده است، گفت:« با وجود آنکه این اقدام باعث مقاومت این بناها در برابر زلزله‌های بعدی شد و تخریبی حاصل نشد ولی معماری و فرهنگ این مناطق را از بین برد؛ چراکه در این مسیر تنها به کالبد توجه شده بود.
شکرچی‌زاده استفاده از تجارب بین‌المللی را راهکار مناسبی در حل این مشکلات دانست و گفت: «بدون شک باید اقدامی همه‌جانبه صورت گرفته و تجارب سایر کشورها مانند استفاده از خشت تثبیت شده و ... در این راه به کار گرفته شود».
نجمه جمشيدي
- 9
- 3
