«لوور» خیلی‌ها را به موزه کشاند؛ از مردمی که از شهرهای مختلف راهی خیابان سی تیر شدند تا سلبریتی‌هایی که هیچ‌وقت برای آثار ارزشمند موزه ملی این‌طور تبلیغ نکرده بودند؛ همین هم شد که حالا با یک حساب سرانگشتی، مشخص می‌شود با آمار ١٠٠هزار نفری بازدید از این آثار در یک ماه گذشته، ٥٢٠میلیون تومان از محل فروش بلیت دیدن این آثار، درآمد حاصل شده است.
از نیمه اسفند که شعبه تهران موزه لوور در موزه ملی ایران بازگشایی شد، خیلی‌ها با موزه آشتی کردند. نمایش ٥٦ اثر تاریخی یکی از مهمترین موزه‌های دنیا و سفرشان از فرانسه تا تهران بسیاری را برای بازدید از لوور کوچک که تنها دو اثر ایرانی در خود داشت قلقلک داد. لوور تهران که هنوز تا پایانش خیلی مانده و خبرهای تازه از انتقال آثارش به موزه بزرگ خراسان حکایت می‌کند، حاشیه‌های بسیار هم داشت؛ یکی تلفظ‌های اشتباه «لوور» در صحن علنی مجلس و دیگری نشاندن کودکی پای یکی از پیکره‌های به نمایش درآمده و انتقادات بسیار. با این همه نمی‌توان از استقبال از این نمایشگاه چشم‌پوشی کرد: در کمتر از یک ماه بیشتر از صد‌هزار نفر ابوالهول را دیدند، به جزییات نقاشی کوچک رامبراند چشم دوختند و با نخستین تمدن‌های شرقی آشنا شدند.
لوور به خراسان می‌رود
بازدید از نمایشگاه لوور در تهران چنان استقبالی داشته که دست‌اندرکاران برگزاری برای تمدید آن رایزنی کرده‌اند. در این‌باره محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی در گفت‌وگو با «شهروند» خبرهای تازه‌ای می‌دهد: «قرار است این نمایشگاه برای دو ماه به موزه خراسان برود. در این‌باره با موزه لوور صحبت کرده‌ایم و نظر موافقشان را گرفته‌ایم، بنابراین نمایشگاه تا دو ماه تمدید می‌شود و در این مدت در موزه بزرگ خراسان در شهر مقدس مشهد به نمایش درمی‌آید.» پیش از این هم با برگزاری این شکل نمایشگاه‌ها وعده‌هایی برای انتقال آنها به موزه‌های دیگر استان‌ها با این شعار که «ایران فقط تهران نیست» داده شده بود و حالا به نظر می‌آید برای نخستین‌بار نمایشگاه آثار موزه‌های دنیا به جز موزه ملی، در جای دیگری هم به نمایش درخواهد آمد.
این پنجمین نمایشگاه موزه‌ای از آثار خارجی است که به این شکل در ایران برگزار می‌شود و این‌طور مورد توجه قرار گرفته است. در طول نوروز شبکه‌های اجتماعی کاربران مختلف پر بود از تصاویری از لوور شعبه تهران. بسیاری این موزه را تبلیغ کردند و در این میان موزه ملی هم از بازدید و توجه مردم بی‌نصیب نماند. حتی سلبریتی‌هایی که کمتر دیده شده از آثار ارزشمند موزه ملی حرف بزنند و عکسی از آنها منتشر کنند، این‌بار راهی سی تیر شدند و با این آثار سلفی گرفتند. مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی دلیل این استقبال را برخورد با ایام نوروز، نام لوور و شهرت آن، کیفیت نمایشگاه و نمایشگاه جانبی که از آثار کیارستمی به نمایش درآمده می‌داند.
درآمد فروش بلیت‌های نمایشگاه لوور به کجا می‌رود؟
این‌طور که جبرئیل نوکنده، رئیس‌کل موزه ملی ایران گفته، بازدید از نمایشگاه «لوور در تهران» از ۱۴ اسفند ٩٦ تا ۱۳فروردین ۹۷ به ۱۰۴هزار و ۴۷ نفر رسید که در این مدتِ کوتاه بسیار خیره‌کننده است. پیش از این برآورد برگزارکنندگان این بود که در طول مدت زمان سه ماهه نمایشگاه در حالت کلی ۱۰۰هزار بازدید از آن اتفاق بیفتد اما همچنان تا پایان نمایشگاه وقت هست و در همین مدت کوتاه هم رکورد بازدید از لوور شکسته است. با احتساب بلیت‌های ٥هزار تومانی برای هر بازدیدکننده، به عبارتی تا آخر نوروز ٩٧ بیشتر از ٥٢٠میلیون تومان درآمد داشته است. این درآمد صرف چه کاری می‌شود؟
کارگر به این سوال این‌طور پاسخ می‌دهد: «این درآمد با توجه به آنچه در قانون آمده مثل درآمد فروش بلیت موزه ملی به خزانه عمومی دولت واریز می‌شود و بعدا به سازمان میراث فرهنگی اختصاص پیدا می‌کند تا برای توسعه موزه‌ها و طرح‌های عمرانی مصرف شود. هزینه ٥هزار تومانی برای خرید بلیت مبلغی آنچنانی نیست. این درآمدها معمولا هزینه خود نمایشگاه می‌شود اما این‌بار بخشی از هزینه‌های برگزاری را بانک آینده به‌عنوان حامی مالی پرداخت کرده است و بخش دیگری ر ا حامی‌های مالی خود موزه؛ این است که خود ما هزینه زیادی نکرده‌ایم.»
او ادامه می‌دهد: «اگر بنا بود حامی نداشته باشیم، ممکن نبود با داشتن حامی مالی بخشی از هزینه‌ها جبران می‌شود. این در حالی است که دولت برای افزایش آگاهی مردم نسبت به موضوعات مختلف و به منظور غنی‌سازی اوقات فراغت مردم باید چنین برنامه‌هایی را تأمین کند اما در کشور ما بسیاری از امکانات را برای برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی از دست داده‌ایم؛ چون اعتبارات کافی نداشته‌ایم.»
مرور ٥ نمایشگاهی که در موزه ملی برگزار شد
نخستین نمایشگاهی که به این شکل در موزه ملی برگزار شد، نمایشگاه منشور کوروش بود که تنها همین یک اثر را در خود داشت؛ اثر مهمی که بسیاری از ایرانیان آرزوی دیدنش را داشتند؛ هرچند از این نمایشگاه که در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و نشستن حمید بقایی بر صندلی ریاست سازمان میراث فرهنگی همچنان به‌عنوان انتخابی سیاسی یاد می‌شود. دومین نمایشگاه مربوط به مجسمه‌های پنه لوپه بود؛ این نمایشگاه ٤پیکره در خود داشت که یکی از آنها در تخت‌جمشید یافت شده است. یونان یکی از ٤ مجسمه پنه لوپه را در دوره هخامنشیان به ایران اهدا کرده است. این شیء تاریخی که در موزه ایران باستان نگهداری می‌شد، اوایل سال ٩٤ برای نمایش در موزه به کشور ایتالیا امانت داده شد و در همان سال با همکاری این کشور به همراه ٣ خواهر دیگرش در ایران به نمایش گذاشته شد.
این نمایشگاه رکورد زد
با وجود حاشیه‌های نمایش منشور کوروش از این نمایشگاه که عنوان پیکره‌ای برای صلح؛ پنه لوپه از تخت جمشید تا رم را بر خود داشت و مهر ماه ٩٤ گشایش یافت، به‌عنوان نخستین نمایشگاه در این سبک یاد می‌شود. سازمان میراث فرهنگی پس از دو‌سال وقفه به این روند ادامه داد و همزمان با نمایش آثار ایران در کشورهای دیگر، در سومین نمایشگاه ١٠٤ اثر از کره‌جنوبی به ایران آورده شد. نمایشگاه «سیلا و پارس، یک خاطره مشترک» آبان سال پیش به مدت ٤١ روز برگزار شد و ۱۸هزار و ۲۱۹ گردشگر داخلی و خارجی را به موزه کشاند.
نمایش آثار کره‌جنوبی تقریبا با نمایشگاه چهارم که نامش «ارمنستان و ایران: خاطره یک سرزمین» بود، همزمانی داشت. این نمایشگاه با نمایش ١٤٤ قلم شیء به میراث مشترک دو کشور ارمنستان و ایران می‌پرداخت و در طول سه ماه برگزاری آن بیش از ٤٥هزار نفر از آن بازدید کردند.
با آمدن آثار موزه‌ای لوور به تهران اما یک رکورد در بازدید از نمایشگاه‌ها ثبت شد. مدیر کل موزه‌ها می‌گوید: «در مجموع بازدیدکننده‌های چهار نمایشگاه دیگری که برگزار شد به اندازه لوور نبود. این یکی در کل کشور رکورد زده است.» چند روز پیش هم نوکنده در مقایسه آمار بازدید گفته بود: «مسئولان موزه لوور گفته بودند میزان بازدید از موزه لوور ابوظبی در شلوغ‌ترین حالت خود بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ بازدیدکننده است.»
با ثبت این رکورد حالا مسئولان میراث کشور در تلاشند تا شبیه این تجربه را باز هم تکرار کنند. کارگر درباره نمایشگاه‌های آینده در ایران چنین می‌گوید: «در آینده هم نمایشگاه خارج از کشور خواهیم داشت و هم داخل ایران.نمایشگاهی داریم با همکاری موزه بریتانیا و همین‌طور با کشورهای مختلف همکاری‌هایی داریم که هنوز قطعی و مصوب نشده. یک همکاری درباره جاده ابریشم با موزه لوور خواهیم داشت و در آن قرار است آثاری از تأثیر جاده ابریشم بر تمدن و فرهنگ و هنر به نمایش دربیاید و در آن کشورهایی که در جاده ابریشم تأثیر جدی داشته‌اند حضور خواهند داشت. علاوه بر این، همکاری دیگری با کشور ازبکستان هم خواهیم داشت.»
اعتبارمان را از سر راه نیاورده ایم
ایران همزمان با برگزاری نمایشگاه لوور در تهران، در نمایشگاهی به نام امپراتوری سرخ آثار قاجاری را به فرانسه برده است. این ارتباط میان موزه‌ها عاملی برای زنده نگه داشتن آنهاست. کارگر توضیح می‌دهد: «ما تا به امروز نزدیک به ٥٠ نمایشگاه در کشورهای مختلف برگزار کرده‌ایم و این کار را ادامه خواهیم داد. برگزاری نمایشگاه‌ها رسالت موزه‌هاست و این ارتباط، موزه‌ها را از مردگی دور می‌کند.»
با وجود این ارتباط میان موزه‌ها، اما بارها شده افرادی بدون آگاهی ادعا کنند که آثاری که به ایران آمده تقلبی است.این همان موضوعی است که هنوز در بعضی محافل عمومی درباره منشور کوروش هم مطرح می‌شود و می‌گویند: «چرا باید لوور با آن عظمت ابوالهول را بیاورد تهران؟»، اظهاراتی از سر بی‌اعتمادی. شبیه چنین اظهار نظری در نشست خبری برگزاری نمایشگاه لوور هم با چنین پاسخی از سوی نوکنده و تأیید رئیس موزه لوور همراه بود: «ما اعتبار موزه را لکه‌دار نمی‌کنیم.»
شبیه چنین ادعایی با گذشت هشت‌سال از برگزاری نمایشگاه منشور کوروش مطرح است. کارگر درباره این دست شایعه‌ها چنین می‌گوید: «این مسائل مطرح می‌شود چون برگزاری نمایشگاه آثار موزه‌های خارجی در کشور ما تازگی دارد. به‌خصوص در زمان برگزاری منشور کوروش مردم بعضی شایعه‌های این‌چنینی را تکرار می‌کردند. اما چطور ممکن است اثر تقلبی بیاید؟ این امکان‌پذیر نیست چرا که دو موزه معتبر جهان، اعتبارشان را گذاشته‌اند. این ادعاها کوچه‌بازاری است. بچه‌بازی نیست که اثر مولاژ بیاورند، ما وظیفه داریم در هر نمایشگاهی پای هر اثر مولاژی قید کنیم مولاژ است، بنابراین اعتبارمان را از سر راه نیاورده‌ایم. مثل این است که بانک مرکزی ایران سکه طلای تقلبی درج کند یا فلان بانک معتبر اروپا یوروی تقلبی چاپ کند. بی‌اعتمادی در ابعاد سیاسی را نباید با مسائل فرهنگی قاطی کنیم.»
این ادعاها درحالی است که بازدید از نمایشگاه کوروش در همان زمان رکورد ثبت کرده بود و به گفته کارگر اگرچه قرار بود نمایش این اثر همراه با ١٥٠ اثر موزه‌های مهم دنیا در موزه ملی باشد، اما تنها وجود منشور کوروش توانست روزانه ٦هزار نفر را به موزه ملی بکشاند.
مهتاب جودکی
- 17
- 6
