سفالگری؛ چرخی که نمی‌چرخد!

به گزارش ایسنا، هنری که از آن با نام هنر سفالگری یاد می‌کنیم دارای پیشینه‌ای بسیار کهن و گسترده است که امروزه کمتر کسی است که نام سفال را نشنود و ناخودآگاه به گذشته‌های بسیار دور بازگشت، نکند. از سفال و سفالگری که سخن به میان می‌آید در ذهن‌ها نقش کاسه و کوزه حک می‌شود و دستان هنرمندی به خاطرمان می‌آید که با خاک و آب رنگ هنر گرفته است و پاهایش چرخ سفالگری را می‌چرخاند.

زمان زیادی از آن دوران که سفال‌های دست ساخته هنرمندان جویباری در هر خانه و مغازه‌ای به چشم می‌خورد، گذشته و حال آنکه امروز این ساخته دست هنرمندان به دلیل نداشتن تجهیزات و امکانات لازم، پشت ویترین فروشگاه‌های بزرگ و بنام شهرهای بزرگی چون تهران عرضه می‌شود.

سال‌های نه چندان دور کارگاه‌های تونلی با تعداد زیادی کوره از ابتدا تا انتهای کلاگرمحله جویبار محل کار استادان سفالگری چون غلامعلی چینی ساز، عزیزالله فکوری، عظیم بخشی، یوسف طالبی و سبحان نجفی بود.

رمضانعلی چینی‌ساز، هنرمند سفالگر ۶۳ ساله مازندرانی است که در شهر کوچک جویبار در مازندران متولد شده و تا به امروز در آنجا زندگی می‌کند. رمضانعلی، نسل ششم خانواده‌ای هنرمند و سفالگر است که تمام آنها سفالگرانی با مهارت و چیره‌دست بودند. او سفالگری را در کودکی از پدر خود یاد گرفت. پدر با نشستن او پشت چرخ سفالگری مخالف بود اما رمضانعلی آنقدر به دستان پدر هنگام کار با چرخ نگاه کرد تا روزی که با استفاده از غیبت پدر، کاسه‌ای سفالی روی چرخ ساخت.

کاسه را از ترس پدر خراب کرد اما ناامید نشد و در ۱۲ سالگی، روزی که در کارگاه تنها بود چند کاسه سفالی ساخت، پدر برای برداشتن وسیله‌ای به کارگاه بازمی‌گردد و با وجود ترس فرزندش او را تشویق می‌کند و آفرینی از ته دل می‌گوید که به قول رمضانعلی، ذوق آغاز کار را در او بیدار کرد.

کارگاهش در گوشه‌ای از حیاط خانه‌ای با سبک قدیمی قرار دارد که تابستانش بسیار گرم و زمستانش بسیار سرد است، ذوق کار کردن را از فرزندانش گرفته و همسرش تنها همسفر او در این مسیر سخت است. وی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان جویبار نیز به آموزش این رشته مشغول است.

چینی ساز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه سفال جویبار با خاندان چینی ساز شروع شد، اظهار کرد: قبلاً مجتمع‌های صنایع دستی در اکثر شهرهای مازندران وجود داشته که در آنجا کار آموزش را انجام می‌دادیم اما متأسفانه تمام آنها بسته شدند و به گفته مسئولین بنا را بر تولید قرار دادند.

وی گفت: اگر بنا بر تولید است چرا بستر تولید را فراهم نمی‌کنند که من مجبور نباشم به دلیل نداشتن کوره سفال‌های تولیدی را به قیمت بسیار ناچیز و به صورت خام به تهران بفروشم و آنها پس از پختن و لعابکاری به نام خودشان به فروش برسانند.

این سفالگر ضمن انتقاد از مسئولان که حتی در روز صنایع دستی نیز سری به او نزدند، تصریح کرد: تاکنون هیچ کمکی از سوی مسئولین نداشته‌ام، کوره خرابم را می‌توانم با مبلغ ۵۰ میلیون تومان دوباره راه اندازی کنم که متأسفانه سرمایه‌اش را ندارم.

چینی ساز با اشاره به اینکه کارم را به صورت سنتی انجام می‌دهم، خاطرنشان کرد: مدرنیزه بودن امکانات می‌خواهد اما بروزترین طرح‌های دنیا را می‌توانم تهیه کنم.

وی با بیان اینکه مشکل ما فقط نبود امکانات است، گفت: از سراسر ایران، دانشجویان به اینجا آمده و سراغ مرا می‌گیرند و من برای آموزش مشکلی ندارم اما مسئولین باید حداقل امکانات را برای ما فراهم سازند تا بتوانیم این هنر قدیمی را در راه تولید بیشتر به فرزندان خود بیاموزیم.

یاسر فکوری یکی دیگر از سفالگران چیره دست جویباری است که شغل اجدادیش را ادامه می‌دهد. او ۳۵ سال سن دارد و ۱۸ سال است که سفالگری می‌کند. مشتریانی از رشت و انزلی به صورت عمده تولیداتش را خریداری می‌کنند و به دلیل نداشتن مکان و امکانات قادر به آموزش نیست.

این سفالگر جویباری با بیان اینکه به دلیل نداشتن سرمایه به روش سنتی کار می‌کنم، گفت: ادامه این کار واقعاً سخت است و سود کمی دارد.

وی ادامه داد: قرار بود از سوی اداره تعاون تسهیلاتی تهیه شود که متأسفانه به دلیل نداشتن زمین و استیجاری بودن مکان این تسهیلات به من تعلق نگرفت.

فکوری با اشاره به اینکه حدود ۳ هزار سفال در طول ماه تولید می‌کنم، گفت: من جز یی از ۵ تولیدکننده بزرگ در مازندران هستم اما متأسفانه هیچ حمایتی از قشر ما نمی‌شود.

این سفالگر جویباری ضمن گله‌مندی از مسئولینی که در نمایشگاه‌ها از تولید کنندگان بومی استان استفاده نکرده و تولیدکنندگان استان‌های دیگر را دعوت می‌کنند، بیان کرد: در گذشته وضعیت خیلی خوب بود و تولیداتمان را به صنایع دستی می‌دادیم و خودشان در کل ایران توزیع می‌کردند اما در حال حاضر باید خودمان به دنبال بازار بگردیم.

وی با اشاره به اینکه یکی از آرزوهایم داشتن زمینی در کنار جاده بوده که بتوانم همانجا سفال‌ها را تولید و بفروشم و در کنارش آموزش دهم، اظهار کرد: اگر مسئولین شرایط را برای کار و آموزش و نمایشگاه مهیا کنند ما دیگر مشکلی نداریم حتی می‌توانند در همین جمعه بازار جویبار که در خاورمیانه شناخته شده است، با دادن غرفه‌ای به هنرمندان این کار را انجام دهند.

فکوری خاطرنشان کرد: جویبار هنرمندان خوبی در رشته‌های مختلف دارد اما راه فروش محصولات را کسی نمی‌داند.