با استفاده از هنر سفالگری می توان ظروف بسیار زیبایی را به وسیله گل خاک رس پدید آوردسفالگری
سفالگری ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می گویند. از معروف ترین سفالینه ها میتوان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. قبل از رواج شیشه سفالینه ها مرسوم ترین مظروفات بشر بودند. مرغوب ترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس می باشد که به علت وجود مقادیر بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است.
خاستگاه سفالگری گرچه بدرستی آشکار نیست ولی از روی یافته های کهن سرزمین باستانی سومر می دانند و البته جدیدا کشف تمدّن جیرفت تردیدهایی در خصوص این نظریه ایجاد کرده است تمدن معروف به کنار صندل که بر اساس آخرین کاوش ها عمر ان را به شش هزار سال قبل می دانند و لوحی که در جیرفت کشف شد برای مطالعه به آمریکا و فرانسه فرستاده شد که به وسیله استادان شیکاگو و پاریس رمزگشایی شد که نتایج نشان داد این منطقه ۳۰۰ سال از خط نوشتاری تمدن شوش قدیمی تر است. البته استحکام سفال بستگی به مراحل تهیه و پخت آن نیز دارد.
در هنر سفالگری هر چه ذرات خاک ریز تر و متراکم تر باشند، سفال تولید شده مرغوب تر استتاریخچه ای از سفالگری
فکر ساخت ظروف سفالی مربوط به زمانی است که بشر به دنبال راهی برای فاسد نشدن مواد غذایی بود. هنگامی که انسانها در دشت زندگی می کردند و به خاصیت شکل گیری و چسبندگی گل رس پی بردند، ظرف های سفالی را به شکل های گوناگون ساختند. نخستین نمونه های سفال مربوط به هشت هزار سال پیش از میلاد مسیح است که با دست و در کنار آتش ساخته می شد. بعضی معتقد هستند که نخستین چرخ های سفالی در قرن چهارم پیش از میلاد اختراع شد و تحولی عظیم در صنعت سفالگری بوجود آورد. رفته رفته و با گذشت زمان هنرمندان سفال ساز طرح هایی از گل و بوته را روی سفال ها کشیدند و آن ها را زیباتر و جذاب تر کردند.
هنر سفالگری در ایران قدمتی بیش از ده هزار سال دارد بگونه ای که قدیمی ترین ظرف سفالی دارای نقش و نگار مربوط به ایران است و قدیمی ترین کوره ی پخت و چرخ سفال هم در شوش بوده است. سفالگری هم مثل دیگر هنر ها (خاتم کاری، قلمکاری و ...) در زمان قاجار سقوط کرد، ولی به لطف و علاقه ی تعدادی از دست اندرکاران صنایع دستی توانست قوتی دوباره گرفته و رشد کند، بگونه ای که تبدیل به یکی از برجسته ترین هنر های دستی شود.
ابزار موردنیاز برای سفالگری
حوله، چرم یا پوست بز یا گوسفند، سوزن سفالگری، سیم قطع کننده، چاقوی سفالگری، مشته، ابزار حلقه، سیم و تراش، ابزارآلات چوبی سفالگری، اسفنج، قلمو، کاسه و آب، اندازه گیر، جعبه از ابزار موردنیاز برای سفالگری هستند.
با هنر سفالگری چه چیزهایی را میتوان به وجود آورد؟
با استفاده از هنر سفالگری میتوان ظروف بسیار زیبا و مناسبی را به وسیله گل خاک رس پدید آورد. این ظروف از نظر هنری هم دارای ارزش و اهمیت بسیار زیادی می باشند. از جمله ظروف سفالی بی نظیر میتوان به بشقاب، فنجان، گلدان ها و ظروف تزیینی زیبا و کوزه های ساخته شده از خاک رس اشاره کرد. همه این ظروف در واقع نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی می باشند و استفاده از آنها در محیط زندگی هم دارای فواید بیشماری می باشد.
چرخ سفالگری چیست؟
در هنر سفالگری هر چه ذرات خاک ریز تر و متراکم تر باشند، سفال تولید شده مرغوبتر می باشد. برای شکل دادن به سفالینه ها از چرخ سفالگری استفاده می شود. در واقع میتوان گفت چرخ سفالگری از هزاره اول پیش از میلاد وارد صنعت سفالگری شد.
سفالگری یک راهکار مناسب و عالی برای پرورش خلاقیت ها و استعدادهاستنحوه کار و روش های سفالگری
اشیایی که به وسیله ی چرخ سفالگری ساخته میشوند پیوسته قرینه و دایره وار هستند ولی اشیای سفالی دست ساز و قالبی را میتوان به اشکال متنوعی ساخت. یکی از مهم ترین قسمت های کار ورز دادن گل است. حرکت ورز، به معنای پیچش گل در خود، با کمک کف دست است. این عمل علاوه بر یکنواخت و نرم کردن گل، باعث خارج شدن حباب های هوا از آن می شود. هنر سفالگری به دو طریق دستی و چرخی انجام می شود. روش های دستی شامل سه روش است:
- پینچ (انگشتی):
روشی است که صرفا از دست های سفال ساز برای شکل دادن گل استفاده می شود. در این روش سفالگری انگشت را میانه یک گلوله گلی فرو برده و به تدریج با انگشت شست و سبابه، گل را در کف دست چرخانده و شکل می دهیم.
- کویل (فیتیله ای):
در این روش از هنر سفالگری، اول گل را ورز داده و به شکل فیتیله در می آوریم. بعد آنرا در دستگاه فیتیله زن قرار داده و فشار می دهیم. فیتیله های نازکی که از داخل دستگاه در می آید را در داخل قالب می چینیم آن قدر این کار را ادامه می دهیم تا قالب سفالیمان پر شود. دراین زمان ظرف آماده شده است. باید مطمئن شویم لبه های ظرف کاملاً توسط فیتیله ها محکم شده است تا به آسانی شکسته نشود. بعد از آن ظرف را کناری گذاشته تا خشک شود. بعد برای پخت و لعاب در کوره قرار می دهیم.
- اسلب (ورقه ای):
در روش سفالگری اسلب، اول گل را ورز داده و با استفاده از وردنه صاف می کنیم. زمانی که ضخامت گل به اندازه مورد نظر رسید (حدود ۰/۵mm) از مهر سفالی برای انداختن شکل مورد نظر استفاده می کنیم. مهر را به تمام قسمت های گل فشار می دهیم. در آخر از شابلون دایره برای درآوردن شکل اصلی ظرف استفاده می کنیم. طرح دایره ای شکل را در درون قالب کاسه ای شکل پهن کرده و اندکی فشار می دهیم. در این موقع ظرف آماده شده است. آنرا خشک کرده و برای پخت و لعاب در کوره قرار می دهیم.
مناطقی که سفالگری در آنها رواج دارد
مند گناباد، لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان، کوزه کنان آذربایجان، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جوی بار مازندران و سیاهکل گیلان از مناطقی هستند که هنر سفالگری در آنها رواج یافته است. در هر یک از این مکان ها سفال های مخصوص بخود وجود دارد و تفاوت اندک در نوع مواد اولیه سبب تفاوت رنگ و طرح آنها می شود و این مسئله باعث شده که محصول هر منطقه به آسانی از منطقه ای دیگر قابل تشخیص شود.
هنر سفالگری ورزش مناسبی برای ذهن و بدن به شمار می رودگردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 24
- 3
