سومر، اولین تمدن شهری شکل‌گرفته بر روی کرۀ زمین استتمدن سومر
سومِر یا به‌طور دقیق‌تر شومِر، نخستین تمدّن شهری در منطقهٔ تاریخی جنوب میانرودان، جنوب عراق امروزی، بود که آن را اولین تمدن در جهان با مصر باستان می‌نامند. سومری ها تمدنی شکوفا در بازۀ زمانیِ حدود ۴۱۰۰ تا ۱۷۵۰ پیش از میلاد داشتند. نامشان برگرفته از نام منطقه ای است که اغلب و اشتباها به آن« سرزمین سومر» می گویند.
در شمال میان رودان، نام همسایۀ جنوبی منطقۀ اَکَد، سومِر بود و این منطقه توسط مردم اَکَد، تحت عنوان سومر به معنی« سرزمین پادشاهان متمدن» شناخته میشد و همچنین نام این سرزمین به گفته ی خود سومری ها،« سرزمین» یا« سرزمین کله سیاه ها» بود.
اختراعات سومری ها
مهم ترین نوآوری ها، اختراع ها و مفاهیمی که امروزه برای ما عادی هستند؛ توسط سومری ها بوجود آمد. از« اختراع» های آنان می توان به تقسیم زمان روز و شب به دوره های دوازده ساعته، تقسیم هر ساعت به ۶۰ دقیقه و تقسیم هر دقیقه به ۶۰ ثانیه اشاره کرد. سومری ها نوآوری های دیگری نظیر ایجاد نخستین مدرسه ها ، قدیمی ترین روایت داستان« توفان نوح» و دیگر قصه های مذهبی، دستگاه اداری و دیوانی، قدیمی ترین حماسۀ پهلوانی، معماری یادمانی و شیوه های آبیاری و آبرسانی داشتند.
تمدن سومِر، زمانی منسوخ شد که عموری ها در میان رودان به قدرت رسیدند و عیلام به منطقه حمله کرد و وجود آن فقط با استناد به نوشته های باستانی، قابل تشخیص بود که نمونه ی آن سِفر آفرینش در کتاب عهد عتیق می باشد. به همین خاطر، تا میانۀ سدۀ نوزدهم میلادی، هیچ اثری از سومری ها باقی نمانده بود تا این که کاوش های باستان شناسی در میان رودان باعث شد تا به تمدن آنان و دستاوردهای پرشمارشان چی ببرند.
سومری‌ها سرمنشأ شمار زیادی از مهمترین نوآوری‌ها، اختراع‌ها، و مفاهیمی بودند معماری سومری ها
سومری ها به دلیل فقدان کوه در منطقه خود، با استفاده از خشت، آجر و ملاتی از قیر تحت عنوان زیگورات، اقدام به ساخت بناهای کوه مانند کردند. درواقع به بنای بزرگ طبقه طبقه ای که ابعاد هر طبقه ی آن کم تر از طبقه پائین تر باشد؛ زیگورات می گویند.
زیگورات از جذاب ترین ساختارهای معماری منطقه سومر به شمار می رود. ساخت این سازۀ باستانی، در شهر ناصریه عراق امروزی صورت گرفت. البته در ۶ قرن پیش از میلاد مسیح، زیگورات فرو ریخت ولی پادشاه نبونعید دستور داد تا آن را بازسازی کنند.
فرهنگ مذهبی تمدن سومر
تمدن سومر باستان باعث تشکیل یک فرهنگ مذهبی بسیار پیچیده در زمین شده بود. سومریان، افرادی مذهبی بودند و از نظر آن ها نظم اجتماعی و وقایع طبیعی توسط خدایانشان صورت می گرفت. براساس شواهد بر جای مانده از کتبیه های سومری ها در طول تاریخ، یک خدای مخصوص از فرهنگ چندهزارسالۀ سومریان و هر شهر در سومر باستان، محافظت میکرد. خدایان و انسانها در این دوران تاریخی، با هم‌دیگر بر روی زمین زندگی می کردند.
تحصیلات تمدن سومر
مردم سومر از اهمیت اموزش مطلع شدند؛ به این صورت که ابتدا کشیش ها به کودکان، اموزش می دادند اما معنویت آنها نمیگذاشت که تحصیل همه جانبه ای داشته باشند. از این رو مدارسی با هدف آمئزش زبان خواندن و نوشتن به کودکان تأسیس شد. از اشراف باسواد به عنوان متخصصان نجوم یاد میشد. با گذشت زمان، پادشاهان سومری به اهمیت آموزش پی بردند و برای اموزش کل مردم، تلاش های چشمگیرتری کردند. سپس با تأسیس مدارس بیشتر، کشیش ها و اشراف را تشویق کردند تا به افراد از طریق سیستم های تحصیلی اموزش دهند. البته دختران، مجوز تحصیل کردن را نداشتند مگر این که یکی از اعضای خانواده سلطنتی بودند.
ازدواج سومری ها
ازدواج سومری ها صرفا با رضایت والدینشان صورت می گرفت وسپس در لوح های سفالی، سند ازدواجشان را به ثبت می رساندد. ازدواجشان، زمانی رسمی می شد که داماد برای عروس، هدیه ای به پدر همسرش تحویل می داد و داماد و پدر زن با هم به توافق در مورد هزینه های ازدواج می رسیدند. اگر زن و شوهر، صاحب فرزندی نمی شدند، پرداخت تمام هزینه ها بر عهده ی شوهر بود اما در صورت طلاق این زوج، پرداخت هزینه ها به عهده پدر زن بود. همچنین اگر شوهر زن، فوت میکرد؛ آن زن، حق ازدواج مجدد با برادران شوهرش را داشت درغیر این صورت، باید هدایایی که در هنگام ازدواج گرفته بود را به خانواده شوهرش پس میداد!
تمدن سومر باستان، یک فرهنگ مذهبی بسیار پیچیده را در زمین شکل داده بودهنر مهرسازی سومری ها
منشأ مهرهای استوانه ای به تمدن سومر برمی گردد؛ مهرسازان سومری با حکاکی کردن انواع نقوش بر روی مهرها باعث شدند که این شیوه در دوره های بعدی مرسوم شود.
پادشاهان سومر
به نخستین سکونت گاه سومریان باستان و قدیمی ترین شهر کرۀ زمین، شهر اِریدو می گفتند. پس از این که پادشاهی از بهشت به کرۀ زمین، رانده شد؛ نامAlulim را برای نخستین پادشاه سومری در شهر اریدو انتخاب کردند. مدت حکومت او حدود ۲۸ هزار و ۸۰۰ سال بود. پادشاه بعدی به نامAlaljar بمدت ۳۶ هزارسال حکومت کرد و همچنین طول دوره ی حکومت دو پادشاه بعدی در زمین، حدود ۶۴ هزار و ۸۰۰ سال بود. در واقع پادشاهان سومری در دوره ای می زیستند که خدایان بهمراه انسانها در زمین زند گی می کردند.
کتیبه ی سومری ها
در شهر باستانی نیپور بر روی کتیبه ای با قدمت ۵ هزار پیش از میلاد مسیح، قدیمی ترین داستان های خلقت انسان کشف شده است. یکی از این داستان ها که بیانگر خلقت جهان و حتی طوفان نوح بوده است؛ به نام پیدایش اریدو می باشد.
تجارت گسترده سومری ها
یک شبکه تجارت گسترده در سومر به دلیل کمبود چوب، سنگ و سایر مواد معدنی بوجود آمد و تمدنی کهن در سواحل خلیج فارس وجود داشت که از شرکای تجاری اصلی مردمان این سرزمین به شمار می رفت و به آن دیلمون می گفتند. بازرگانان سومری به مناطق دورتر مانند عمان، آناتولی و افغانستان نیز سفر می کردند تا به اشیای باارزش نظیر طلا، مس، سنگ های قیمتی و سایر مواد معدنی ضروری دست یابند. این سفرها تأثير به سزایی در پیشرفت اجتماعی و اقتصادی آن ها داشت. همچنین سومری های باستان برای ساخت جواهرات از مواد معدنی استخراج شده در داخل کشور استفاده می کردند و منبع درآمدشان خوب بود. هر شهری با افزایش تجارت، مالیاتی را جمع آوری کرد و از این طریق باعث توسعه ی سیستم ثبت معاملات گردید.
جنگ های ایالتی سومری ها
با این که بسیاری از شهر ها و دولت های سومری با هم در رابطه بودند ولی همواره با اکدی ها در شمال و یا با یکدیگر به دلیل اختلافات بر سر زمین، آب و منابع طبیعی می جنگیدند. مهمترین نبردها بین سومر و اکدی، اتفاق می افتاد. ایناتوم، پس از جنگ، یک بنای یادبودی از دولت اکدی بعنوان پیروز جنگ ساخت و بیش از ۱۰۰ سال، اکدی ها بر سومر حکومت کردند.
سومریان خدایان متعددی را پرستش می‌کردند گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 19
- 4
