جنگ جهانی سوم
بسیاری فکر میکردند در زمان جنگ سرد (Cold war) و اوج تنش های دو ابر قدرت آن دوران، یعنی ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی، جنگ سوم جهانی بین این دو بلوک قدرت که از نظر ایدئولوژی، نوع نظام سیاسی و اقتصادی در برابر هم صف آرایی کرده بودند اتفاق خواهد افتاد ولی در سال ۱۹۹۱ با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این احتمال از بین رفت. خیلی از صاحبنظران و تحلیلگران بعد از فروپاشی بلوک شرق غربی معتقد بودند که تاریخ به پایان خود فرا رسیده است و نظم لیبرالی همه جهان را در برخواهد گرفت و یک بار برای همیشه بر درگیری های ایدئولوژیک پایان خواهد داد در حالی که عکس این ماجراست.
آغاز جنگ سرد و توسعه، آزمایشات و استفاده از جنگ افزار هسته ای، پس از جنگ جهانی اول و دوم، گمانه زنی های گسترده ای در خصوص جنگ جهانی سوم بوجود آورد. وقوع این نبرد را مقامات کشوری و لشکری خیلی از کشورها پیش بینی کرده اند و این واقعه در خیلی از کشورها به صورت تخیلی بازسازی شده است. گسترهٔ مضامین استفاده شده دربارهٔ جنگ جهانی سوم از استفادهٔ محدود جنگ افزار هسته ای تا نابودی کامل سیارهٔ زمین متغیر می باشد.
جنگ جهانی سوم منازعه ای فرضیست که بعد از جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹–۱۹۴۵) مشخصاً اتفاق خواهد افتاد. بیشینهٔ صاحب نظران بر این موضوع توافق دارند که حتماً این منازعه نبردی هسته ای بوده و طبیعتی ویرانگر خواهد داشت.
هیچ مرز جغرافیایی برای جنگ جهانی سوم در فضا و فضای مجازی، وجود ندارد. بعلاوه، شبکه های نظامی و غیرنظامی، چه کابل های فیبر نوری باشند یا شبکه های مخابراتی داخلی، در هم تابیده اند. ارتباطات و اطلاعات نظامی، از طریق فرستادن ایمیل پهنای باند خود را شریک می کنند. کاربرد GPS، برای تازه ترین نسل هواپیماهای بدون سرنشین RAF است و همینطور برای خانواده هایی که از تعطیلات به منزل باز می گردند و برای یافتن مسیر خود از آن استفاده می نمایند. مسلما، این درگیری نه خواستنی و نه اجتناب ناپذیر است.
جنگ جهانی سوم، برای دیپلماسی، شکستی بزرگ به حساب می آید و به خاطر جلوگیری از جنگ از سیاست های مرتبط با انباشت سلاح های اتمی استفاده میشود ولی احیانا ما باید محاسبات خود را با دقت و به شیوه ای که قرن ها کنار گذاشته بودیم، بررسی کنیم. رهبران و اندیشمندان زیادی، با تقلید از همتایانشان در یک قرن پیش، بر این عقیده اند که تجارت و پیشرفت های صنعتی، سبب شده تا خطر جنگ بین دولت ها از بین برود. در عوض ، افسران نظامی فراوانی به شکلی افراطی خوشبین هستند که اگر قرار باشد چنین جنگی اتفاق بیفتد،« کوتاه و ضربتی» خواهد بود.
چگونگی آغاز جنگ جهانی سوم
بدون شک، شروع جنگ جهانی سوم، متفاوت از«جنگ های کوچک» امروزی هستند. هرچند این جنگ ها کوچک هستند ولی ثابت نموده اند که توقف آنها دشوار است. این مسئله سبب شده تا پکن و مسکو فکر کنند که این جنگ ها در حقیقت اثباتی بر ضعف واقعی آن هاست. هنگامی که ما شروع به بررسی روش جنگ مدرن امروزی بین قدرت های بزرگ قرن ۲۱ نمودیم، مشخص بود که این سیستم در قیاس با جنگ های آشنای دیگری که روی کره ی زمین اتفاق افتاده و ما درباره آن ها از کودکی تا به حال شنیده ایم، بسیار فراتر و سریعتر خواهند بود. دولت های قدرت مند امروز برعکس طالبان یا داعش یا ارتش هایی مثل ارتش صدام حسین در عراق، میتوانند در هر حوزه ای نیروهایشان را مستقر کنند.
در زیر به پنج بحران که میتواند منجر به جنگ جهانی سوم بر سر قدرت بیانجامد، اشاره می کنیم:
۱.بحران اوکراین و آغاز جنگ جهانی سوم:
جهان احیانا به خاطر حادثه دریای آزوف( کریمه) که دو کشتی جنگی کی یف در آن غرق شدند، اوکراین را به یاد می آورد. دلیل این حادثه هر چه که بود، هر دو دولت روسیه و اوکراین در این حادثه سهم داشتند. برای چند سال این تنش ادامه یافت، ولی اینک کمی فروکش کرده با این وجود اعلام قوانین نظامی سفت و سخت در اوکراین حکایت از آن دارد که امکان شعلهور شدنش وهمچنین بروز جنگ جهانی سوم وجود دارد.
۲. بحران سیاسی کره شمالی و جنگ جهانی سوم:
بی تردید جدی ترین بحران در عرصه سیاست خارجی که جهان امروزه با آن رو به رو است، کره شمالی می باشد. موفقیت کره شمالی در توسعه موشک های بالستیک شرایط فوق العاده خطرناکی را در کنار بی تجربگی دیپلماتیک دولت ترامپ ایجاد کرده است. در دهه قبل کره شمالی بارها آزمایش هسته ای و موشکی کرده است ولی در برابر فشار ایالات متحده آمریکا تمایل ندارد، تسلیم شود و از بین برود.
آمریکا نیز با عدم انسجام دیپلماتیک با این مسئله برخورد کرده است بگونه ای که مقامات واشنگتن اظهارات همدیگر را به فاصله چند ساعت، در مورد کره شمالی نقض کرده اند. کره شمالی و آمریکا انگیزه های چشمگیر برای پیش دستی کردن بر یکدیگر دارند چون آمریکا تلاش دارد مخابرات و تأسیسات پیونگ یانگ را پیش از این که موشک های کره شمالی از زمین به هوا برخیزند، نابود کند و کره شمالی نیزسعی می کند تا از ابتلا به این سرنوشت جلوگیری کند. این شرایط به آسانی میتواند هر دو طرف را به سوء محاسبه سوق دهد و به این ترتیب پتانسیل لازم برای ایجاد جنگ جهانی سوم را دارد که میتواند این دو کشور را هم درگیر کند.
۳. بحران خلیج فارس و احتمال آغاز جنگ جهانی سوم:
یک اتفاق خسته کننده تکراری، بحران مداوم سیاسی و نظامی در خاورمیانه است. اکنون فشارهای اقتصادی بر ایران هم چنان در حال افزایش است و حتی واشنگتن برای محدود کردن تجارت ایران با دنیا اقدامات تهاجمی تری را در دستور کار خویش قرار داده است. در سوی دیگر جنگ عربستان سعودی علیه یمن هیچ نشانی از فروکش کردن ندارد و علی رغم این که در سوریه آتش بحران بتدریج در حال خاموش شدن است، ولی آمریکا و روسیه هم چنان از مواضعشان کوتاه نیامده و به حمایت از متحدان خود متعهد هستند. امکان درگیری در منطقه خاورمیانه و بروز جنگ جهانی سوم هر لحظه وجود دارد. در ایران آشفتگی سیاسی یعنی هدفی که برخی به دنبال آن هستند، که سبب میشود منطقه بی ثبات تر از آنچه که هست شود یا حتی ایران را به سوی رفتارهای پرخاشگرانه بیشتر سوق دهد.
۴. بحران تایوان و احتمال آغاز جنگ جهانی سوم:
اظهارات تهاجمی گذشته مقامات نظامی و سیاسی چین بیانگر اینست که حداقل بعضی در کشور چین بر این باورند که تعادل نظامی به نفعشان تغییر کرده است. این تصور، قریب به یقین اشتباه و خام است و احیانا اکثریت سران چین تابع آن نیستند ولی با این حال سبب شده تا شرایطی پرخطر بوجود آید که این احتمال وقوع جنگ جهانی سوم را افزایش می دهد. چین فعالیت نظامیش را در منطقه افزایش داده است که این امر تقریباً در مورد تمامی مناطق همجوار این کشور صدق میکند. آمریکا علاوه بر محکوم کردن اقدامات چین، از فروش مقادیر قابل توجهی سلاح به تایوان خبر داده است.
۵. مرزهای شرقی ناتو:
دور شدن ترکیه از اتحادیه اروپا و آمریکا که اقدام آنکارا در خرید تجهیزات سخت افزاری نظامی از روسیه به نماد آن تبدیل شده است میتواند در توازن منطقه ای قدرت، آغازگر تغییری قابل توجه باشد که منجر به وقوع جنگ جهانی سوم میشود. بی گمان کشورهایی مانند ترکیه، روسیه و یا آمریکا برای حل و فصل شرایط دیپلماتیک جدید جنگ را شیوه ای منطقی نمی دانند ولی با این حال، ترکیه کشور مهمیست و موضع گیری این کشور بر نتیجه مناقشه ها در عراق، سوریه، ایران، بالکان و قفقاز اثرگذار است. تغییر در جهتگیری دیپلماتیک ترکیه میتواند در مرزهای این کشور اثرهای غیرقابل پیش بینی داشته باشد.
گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 19
- 2