به گزارش شرق، هر سال عده‌ای از دوستداران شعر و ادبیات و فرهنگ، در سالمرگ این شاعران بر سر مزارشان گرد هم می‌آیند و گرچه با ممانعت‌هایی مواجه می‌شوند، شعرهایی می‌خوانند و عاقبت پراکنده می‌شوند. این خبر تکراری، دوم مرداد و دوازدهم آذر هر سال سرخط اخبار فرهنگی است. اما کسی انتظار نداشت گردآمدن بر سر مزار این دو شاعر، اتهام یا جرمی محسوب شود و مصداق یکی از مهمترین جرائم قانون مجازات اسلامی ما یعنی «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور»، آن‌‌هم برای شرکت در مراسم سالگرد درگذشت احمد شاملو یا سالگرد قتل محمد مختاری.
اینکه احمد شاملو یا محمد مختاری از سیاسی‌ترین چهره‌های ادبیات معاصر ما هستند، بر کسی از اهل فرهنگ و سیاست پوشیده نیست. اما اینکه یادکرد این دو شاعر مصداق جرمی باشد، جای تأمل بسیار دارد. شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب، سه نویسنده و شاعر؛ کیوان باژن، رضا خندان‌مهابادی و بکتاش آبتین را هر کدام به شش سال حبس تعزیری محکوم کرد. این حکم روز چهارشنبه، ۲۵ اردیبهشت، به وکلای آنان ابلاغ شد و گرچه این حکم بدوی است که امکان اعتراض در دادگاه تجدیدنظر را دارد، اما خبر محکومیت سه شاعر سرجمع به ۱۸ سال زندان با واکنش‌ها و انتقادات بسیاری از اهالی فرهنگ و ادبیات مواجه شد. در تمام طول تاریخ، نویسندگان به‌اقتضای کارشان (نوشتن) در ردیف نخست صف دفاع و مطالبه آزادی بیان و قلم ایستاده‌اند.
ذاتِ نوشتن با آزادی و کشف حقیقت همراه است و طبیعی است که در وضعیت خَمود فرهنگ موجود ما نیز نویسندگان و شاعرانی هستند که همچنان بر آزادی بیان و عقیده پا می‌فشارند. گذشته از همبستگی ذاتی آزادی با ماهیت نوشتن، از حقوق طبیعی مسلم هر انسان نیز آزادی عقیده و بیان است که در قانون اساسی ما و نیز در منشور حقوق شهروندی به‌صراحت قید شده است. با توجه به اینکه بیشتر اتهامات سیاسی در قالبِ «تبلیغ علیه نظام» یا «اجتماع و تبانی به‌قصد اقدام علیه امنیت کشور» بررسی می‌شوند، اتهامات نویسندگان اخیر نیز مصداق این جرائم شمرده شده‌اند.
به‌گفته یکی از این نویسندگان، رضا خندان‌مهابادی، مصداق‌های مطرح‌شده از سوی دادگاه در مورد اتهام «تبلیغ علیه نظام»، انتشار بیانیه‌های مختلف کانون نویسندگان ایران در طول حیات این تشکل و نیز انتشار کتاب «پنجاه سال کانون نویسندگان ایران» در ۳۰ نسخه برای استفاده داخلی بوده است. شرکت در مراسم سالگرد درگذشت احمد شاملو یا سالگرد قتل محمد مختاری و محمدجعفر پوینده نیز به‌عنوان مصادیق اتهام «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور» مطرح شده است. رضا خندان، کیوان باژن و بکتاش آبتین در دادگاه بدوی هریک به‌‌دلیل «تبلیغ علیه نظام» به یک سال و به‌‌دلیل «اجتماع و تبانی به‌قصد اقدام علیه امنیت کشور» به پنج سال زندان محکوم شده‌اند و هر سه این نویسندگان قصد دارند به احکام صادره اعتراض کنند. جمعی از اهالی فرهنگ و نویسندگان و نیز انجمن‌های جهانی از محاکم ذی‌ربط و مسئولان خواستند تا از تبدیل‌شدن امر «نوشتن» به یکی از مصادیق کیفری جلوگیری کنند.
از منظر حقوقی نیز با توجه به اصل «تفسیر مضیق قوانین جزائی» یا به‌تعبیر دیگر، منعِ تفسیر موسع از قوانین جزائی و رعایت اصل قانونی‌بودن جرائم و مجازات‌ها، شکستن این احکام و تبرئه این نویسندگان می‌تواند گامی به پیش برای تحقق اصل آزادی بیان باشد. کمااینکه در وضعیت خطیر ایران، تحدید آزادی‌های اساسی ازجمله آزادی بیان و قلم با اتکا بر تفسیر موسع بندِ «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور» قانون موجه به‌نظر نمی‌رسد.
شیما بهره‌مند
- 12
- 2
