درخصوص بیماری als و راه های درمان آن بیشتر بدانید

بیماری als نوعی بیماریست که باعث از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات میشود

بیماری  als ( اِی اِل اِس یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک)

به شایع ترین بیماری نورون های حرکتی، اِی اِل اِس( اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) می گویند که در اثر آن عملکرد عضلات( به خصوص عضلات مخطط) به تدریج از بین میرود و وقتی که ماهیچه های فرد، ضعیف میشود با گذشت زمان، به فلج عمومی مبتلا می شود و دیگر نمیتواند هیچ حرکتی کند. بطور کلی دو نوع بیماری als وجود دارد؛ به این شرح که بیماری نورون حرکتی فوقانی تأثير به سزایی بر روی اعصاب موجود در مغز می گذارند و علاوه بر آن بیماری نورون حرکتی تحتانی که اثراتی بر روی اعصاب منشعب شده از طناب نخاعی یا ساقه مغز دارد؛ یعنی با پیشرفت بیماری als، سلول های مغز و نخاع، مستهلک شده و می میرند، به این صورت که دیگر به عضلات، پیامی ارسال نمیکند، عضلات ضعیف میشوند و تحلیل می روند.

البته بیماری als بر روی توانایی تفکر و حافظه افراد مبتلا اثری ندارد. معمولاً افرادی که به als مبتلا هستند؛ بمدت یک تا چهار سال عمر میکنند. استفن هاوکینگ ، فیزیک دان معروف، گرفتار بیماری als در سن ۲۱ سالگی شد و تا سن ۷۶ سالگی با هزینه های بالایی زندگی کرد.

علل بیماری als

برای بیماری als علت مشخصی تعيين نشده است ولی فرضیه های مختلفی درباره‌ی این بیماری گفته شده که از آن ها می توان به حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های سالم، جهش ژنی و افزایش میزان گلوتامین( گیرنده ای شیمیایی در مغز است که افزایش میزان آن برای سلول های عصبی سمی است) در سلول های عصبی نخاع اشاره کرد.

علائم بیماری als

بیماری ALS را به سختی می توان به صورت مستقیم تشخیص داد و اغلب برای تشخیص آن باید سایر بیماریها را رد کرد. ممکن است علایم اولیه ی این بیماری به حدی ظریف باشد که شخص، متوجه آن نشود که از این علایم می توان پیچ خوردگی عضلات، گرفتگی عضلات، احساس سفتی و ضعف در عضلات را نام برد که احتمالا با یک خستگی ساده خود را نشان میدهد. سپس چنین افرادی با گذشت زمان دچار نقص های گفتاری و مشکل در جویدن و قورت دادن می شوند.

ممکن است اولین علائم بیماری als بحدی ظریف باشد که شخص از آن مطلع نگردد

ماهیچه ها با پیشرفت بیماری als ضعیف تر میشوند و در پی آتروفی عضلات٬ بازوها و پاها باریک تر میشوند. در نهایت افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند؛ دیگر از قدرت عضلانی و توانایی راه رفتن، برخوردار نیستند و به کمک های دائمی و ویلچر برای زندگی روزمره خود نیاز دارند. چنین افرادی بخاطر این که ماهیچه های تنفسیشان ضعیف شده، برای تنفس هم با مشکل رو به رو میشوند. بطور معمول افراد مبتلا به ای ال اس بعد از گذشت ۳ تا ۵ سال از زمانی که با این علائم رو به رو شده اند؛ فوت می کنند. ولی طول عمر حدود ۱۰٪ از بیماران مبتلا به als، ۱۰ سال یا بیشتر است.

چه کسانی به ALS مبتلا می گردند؟

عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری als عبارتند از:

>> سن:

افزایش سن، یکی از عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری ALS است. ذکر این نکته الزامیست که درسنین ۴۰ تا ۶۵ سالگی، احتمال ابتلا به بیماری als بسیار شایع است.

>> ژنتیک:

بنابر مطالعات، در تغییرات ژنتیکی افرادی که به ALS خانوادگی مبتلا هستند با افرادیکه به ALS غیرارثی گرفتار شده اند؛ شباهت های بسیاری وجود دارد. این تغییرات ژنتیکی موجب ابتلای افراد به بیماری ALS می شود.

>> انتقال موروثی:

حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد از طریق والدین شان به صورت ارثی به بیماری als مبتلا می شوند که به آنALS خانوادگی می گویند. در ALS خانوادگی، احتمال ابتلای فرزندان به این عارضه در اغلب موارد، ۵۰- ۵۰ است.

>> جنسیت:

مردان قبل از  سن ۶۵ سالگی در مقایسه با زنان، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری ای ال اس قرار دارند؛ ولی این ویژگی، تأثير چندانی بعد از ۷۰ سالگی ندارد.

>> آسیب دیدگی از ناحیه سر:

یکی از عوامل خطر در بیماری ALS، آسیب متوسط تا شدید وارد شده به سر می باشد.

>> فعالیت بدنی:

شواهد برای ارتباط بین فعالیت بدنی بعنوان یک ریسک فاکتور با بیماری ALS محدود و متناقض است٬ ولی در برخی ورزش ها همچون فوتبال موارد معدودی گزارش شده است.

استفن هاوکینگ ، فیزیک دان معروف، در سن ۲۱ سالگی گرفتار بیماری als شد

>> سیگار کشیدن :

سیگار کشیدن از مهم ترین عامل محیطی به شمار میرود که احتمال ابتلا به بیماری ALS را افزایش می دهد؛ بهتر است بدانید که احتمال ابتلای زنان به بیماری als بعد از دوران یائسگی، بیشتر است.

>> قرار گرفتن در معرض سموم:

برطبق برخی از مطالعات، یکی از موارد مؤثر در ابتلا به ALS این است که در معرض مواد سمی مثل سرب در خانه یا محیط کار قرار داشته باشید. در این زمینه مطالعات زیادی انجام شده، ولی هنوز ماده ای که عامل اصلی بیماری ا ای ال اس باشد؛ شناخته نشده است.

نحوه ی تشخیص ALS

برای تشخیص قطعی بیماری ALS، هیچ آزمایشی وجود ندارد بلکه این بیماری را می توان براساس علایمی که در شخص مشاهده میشود و همچنین سوابق پزشکی او تشخیص داد. به منظور بررسی علائمی نظیر ضعف عضلانی و اسپاستیسیتی، سیستم اعصاب شخص را در فواصل زمانی معین معاینه می کنند تا از این طریق بفهمند که بیماری در چه مرحله ای است. تصویر‌برداری و ازمایش های عضله عبارتند از:

* الکترومیوگرافی( EMG):

الکترومیوگرافی به نوعی تکنیک گفته میشود که با تشخیص فعالیت الکتریکی بافت های عضلانی، ابتلا به بیماریALS را مشخص می کند.

* نوار عصب و عضله( NCS):

در این روش میزان توانایی اعصاب در انتقال سیگنال ها به اعصاب یا عضلات را اندازه‌گیری می کنند و از این طریق فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را ارزیابی می کنند.

* تصویربرداری تشدید مغناطیسی( MRI):

تصویربرداری تشدید مغناطیسی به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای تولید تصاویر دقیق از مغز و نخاع از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کند.

* آزمایش خون و ادرار:

پزشک براساس علائمی که در شخص می بیند، تشخیص میدهد که او ازمایش خون و ادرار انجام دهد. درواقع پزشک متخصص، دستور انجام این تست را به منظور بررسی احتمال وجود سایر بیماری ها میدهد.

* نمونه برداری از عضله:

پزشک شما برای تشخیص سایر بیماریها غیراز ALS، دستور نمونه برداری از عضله را می دهد. نمونه کوچکی از عضله با بی حسی موضعی برداشته میشود و آن را به ازمایشگاه می فرستد تا تجزیه و تحلیل بر روی آن انجام شود.

درمان ALS

برای جبران اسیب نورون های حرکتی یا درمان ALS، هیچ درمان قطعی وجود ندارد. با این وجود، روشهای درمانی می توانند علایم بیماری ای ال اس را کنترل کنند و از بروز عوارض، جلوگیری کنند؛ به این ترتیب شما زندگی راحتتری خواهید داشت. تیمهای تخصصی نظیر پزشکان، داروسازان، مددکاران اجتماعی، متخصصان تغذیه، روانشناسان بالینی و پرستاران، مراقبت های بهداشتی را انجام می دهند. برای درمان شخص مبتلا به بیماری ALS، برنامه های خاصی توسط این تیم طراحی میشود و به منظور راحتی و استقلال ایشان، تجهیزات مخصوصی فراهم میکنند.

- دارو درمانی:

برای بیماری ALS، داروهای مختلفی وجود دارد که روند پیشرفت این بیماری را کند می کند و بعضی از علائم و نشانه های آنرا کنترل میکند. درصورت تشدید مشکل بیمار برای بلعیدن مواد غذایی به یک لوله تغذیه برای جلوگیری از ورود غذا و بزاق یا مایعات به درون ریه ها نیاز دارد تا آن را درون معده اش ببرند. چنانچه افراد با مشکل تنفس رو به رو هستند باید از اسپری یا دستگاه تنفس استفاده کنند.

- فیزیوتراپی:

متخصص فیزیوتراپی با پیشنهاد دادن حرکات و تمرین هایی به شما دردتان را بهبود می دهد و به بازیابی تحرک و توانایی های پیشین شما کمک میکند. انجام تمرینات سبک، مزایای بسیاری برای سلامت شخص دارد که از آن ها می توان به تقویت عضلات، تناسب قلب و عروق و بازگردانی دامنه حرکاتی بیمار اشاره کرد. انجام ورزش منظم در شما، حس خوبی را بوجود می آورد. چنانچه حرکات کششی مناسب انجام دهید، مانع از بروز درد میشود و همچنین موجب بهبود عملکرد عضله ها میشود. گاهی وقت ها، پیشنهاد فیزیوتراپیست به بیمار اینست که از ارتوز، واکر یا صندلی چرخ دار استفاده کند. همچنین به بیمار توصیه می کند که از سطوح شیب دار در هنگام راه رفتن استفاده کند.

- کار درمانی:

کاردرمانی به بیمار کمک می کند تا ماهیچه های کوچکتر آن فعالیت داشته باشند و کارهایی نظیر بستن دکمه لباس، استفاده از چنگال یا قاشق یا مسواک زدن را انجام دهند.

- گفتار درمانی:

افراد مبتلا به ALS که مشکل تکلم دارند، میتوانند از یک متخصص گفتاردرمانی کمک بگیرند. این متخصص ها به منظور بلندتر و واضح تر صحبت کردن ، استراتژی هایی را ارائه می دهند. متخصص گفتاردرمانی با پیشرفت ALS، به شخص مبتلا کمک می کند تا با جامعه ارتباط برقرار کند. دستگاه های ترکیب کننده گفتاری کامپیوتری به افراد کمک می کنند تا با استفاده از تکنولوژی ردیابی چشم برای پاسخگویی بله یا خیر از چشمانشان یا دیگر ابزارهای غیرکلامی بهره گیرند. ممکن است که بعضی از افراد مبتلا به ALS نیز بانکداری صوتی را ترجیح بدهند و برای استفاده در آینده، صدایشان را ذخیره کنند.

داروهای مختلفی برای بیماری als وجود دارد که باعث کند شدن روند پیشرفت این بیماری می‌‌شوند

رابط مغز- رایانه( BCI) به سیستمی اطلاق میشود که افراد مبتلا به ALS می توانند از فعالیت مغز برای برقراری ارتباط یا کنترل بعضی از تجهیزات مانند صندلی چرخ دار کمک بگیرند. محققان میخواهند برای کمک به افراد مبتلا به فلج شدید یا اختلالات بینایی، دستگاه های کارآمدتر، متحرک و حتی مبتنی بر شنوایی را بوجود آورند.

- استفاده از بریس:

درصورتی که عضلات پا ضعیف باشد؛ انجام اموری همچون بالا رفتن از پله ها ، راه رفتن یا بلند شدن از روی صندلی برای شما دشوار میشود. در چنین مواقعی پزشکتان توصیه می کند که از بریس یا سایر وسایل کمکی استفاده کنید. در صورت ضعیف بودن عضلات کف پای فرد مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، بهتر است که از بریس مچ و کف پا استفاده کند؛ بدین دلیل که مچ پا را تقویت میکند. قرار دادن این نوع بریس درون کفش معمولی باعث میشود که در هنگام راه رفتن، انگشتان پایتان کشیده نشود. چنانچه عضلات گردن، ضعیف باشد؛ به سختی می توان سر را بالا آورد؛ پزشک شما در چنین مواقعی توصیه می کند که برای ایجاد راحتی بیشتر بیماران از بریس گردن استفاده کنید.

- استفاده از ویلچر:

به افراد مبتلا به بیماری ALS می توانند با استفاده از ویلچر، استقلال بیشتری داشته باشند و میزان وابستگی آن ها به دیگران، کم تر باشند. معمولاً درصورت خستگی بیش از حد بیمار و عدم تعادل او یا زمین خوردنش در بعضی مواقع، بهتر است که از ویلچر استفاده شود.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش