اوره و کراتینین خوناوره خون و کراتینین
درک این دو ماده برای حفظ سلامت کلیه ها ضروری است بسیاری از ما ممکن است در نتایج آزمایش خون خود با عبارات "اوره خون" و "کراتینین" برخورد کرده باشیم. در حالی که این موارد ممکن است برای برخی افراد ناآشنا به نظر برسند، درک سطوح طبیعی و غیرطبیعی این مواد در خون برای حفظ سلامت کلیه ها بسیار مهم است.
اوره و کراتینین مواد زائدی هستند که در طول متابولیسم پروتئین تولید می شوند. هر دوی این مواد زائد به کلیه منتقل شده و در ادرار فیلتر می شوند. آنها برای ارزیابی عملکرد کلیه اندازه گیری می شوند.
در این مقاله، به بررسی اوره خون و کراتینین، نقش آنها در بدن، تفسیر نتایج آزمایش خون و اقدامات لازم در صورت غیرطبیعی بودن آنها می پردازیم.
اوره خون چیست؟
اوره (Urea) یک ماده زائد ناشی از تجزیه پروتئین در بدن است. کبد، اوره را از آمونیاک، که یک ماده سمی حاصل از سوخت و ساز پروتئین است، تولید می کند. اگرچه اوره توسط کلیه وارد ادرار می شود، اما مقداری از اوره فیلتر شده دوباره جذب شده و مجدداً توسط بدن استفاده می شود. در نتیجه، در صورت از کار افتادن کلیه، اگر بیمار پروتئین جدید زیادی تولید کند یا پروتئین زیادی را تجزیه کند یا اگر بیمار کم آب باشد، سطح اوره در جریان خون می تواند افزایش یابد.
نقش اوره خون در بدن:
اوره در خون نقش مهمی ندارد، بلکه بیشتر به عنوان یک ماده زائد در نظر گرفته می شود. خون، اوره را به کلیه ها منتقل می کند و کلیه ها وظیفه دفع اوره از بدن را از طریق ادرار بر عهده دارند.
علائم افزایش اوره خون:
بدون شک افزایش مقدار خود در خون با علائمی همراه است که افراد را مجبور می کند برای ادامه روند درمان و تشخیص ادامه داد. نشانه‌های بالینی بالارفتن اوره موارد زیر است:
- غلیظ شدن خون و افزایش فشار خون
- خشکی پوست و خارش
- تورم و التهاب در پاها
- ضعف، خستگی و گیجی
- حالت تهوع و استفراغ
- تکرر ادرار
- آسیب‌های عصبی ناشی از بالا رفتن اوره مانند بی‌حس شدن وگزگز کردن دست و پاها
تست اوره و کراتینین خونکراتینین چیست؟
کراتینین (Creatinine) یک ماده زائد ناشی از تجزیه طبیعی کراتین در عضلات است. کراتین، منبع انرژی برای سلول های ماهیچه ای است. به طورکلی کراتینین محصول جانبی متابولیسم پروتئین ماهیچه ای است. تقریباً تمام کراتینینی که ما می سازیم توسط کلیه فیلتر شده و از طریق ادرار دفع می شود. کراتینین یک آزمایش خاص تری برای عملکرد کلیه است. در حالی که افزایش کراتینین معمولاً نشان دهنده نارسایی کلیوی است، آسیب شدید عضلانی نیز می تواند باعث افزایش سطح کراتینین شود.
نقش کراتینین در بدن:
به طور مشابه با اوره، کراتینین نیز نقشی حیاتی در بدن ندارد، بلکه یک محصول جانبی طبیعی متابولیسم عضلات است. کلیه ها، کراتینین را از خون فیلتر کرده و از طریق ادرار دفع می کنند.
علائم افزایش کراتینین خون:
- خستگی و کاهش تولید ادرار
- تورم در پاها و مچ پا
- تنگی نفس و علائم کراتین بالا در کلیه
- تهوع و استفراغ
- گیجی و گرفتگی عضلات
آزمایش خون اوره و کراتینین خونتفسیر نتایج آزمایش خون اوره و کراتینین
سطوح طبیعی اوره خون و کراتینین در خون می تواند بسته به سن، جنس، توده عضلانی و سایر عوامل کمی متفاوت باشد. پزشک با توجه به شرایط بیمار و نتایج سایر آزمایشات خون، سطوح اوره و کراتینین را تفسیر می کند.
اوره:
با انجام یک آزمایش خون و اندازه گیری سطح نیتروژن یا BUN می توان مقدار اوره در خون را به دست آورد. در واقع با این تست مقدار نیتروژن در خون اندازه گیری می شود که بطور غیر مستقیم بیانگر میزان اوره می باشند. البته جهت بدست آوردن دقیق اوره خون مقدارنیتروژن اوره خون BUN در عدد ۲ ضرب میشود که سطح نرمال اوره خون برای هر فرد به دست می آید.
حد نرمال اوره خون در آزمایشات به شرح زیر می باشد:
بالغین ۱۵ تا ۴۵ میلی گرم در دسی لیتر
کودکان حدود ۱۰ تا ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر
همچنین از ۵۰ سالگی به بعد ، به ازای هر ۱۰ سال مختصری میزان اوره خون افزایش می یابد که به علت کاهش ذاتی عملکرد کلیه در اثر افزایش سن است.
کراتینین:
مخفف creatinine در آزمایش خون، نماد cr در آزمایش خون است، که ممکن است به تنهایی یا با مجموعه ای از آزمایشات در خون یا ادرار اندازه گرفته شوند. غالبا همراه با آزمایشات کراتینین تست های دیگری نظیر متابولیک جامع (CMP)، تست نیتروژن اوره خون (BUN)، متابولیک پایه (BMP) هم انجام می شوند تا عملکرد کلیه ها سنجیده شود.
حد نرمال کراتین خون در آزمایشات به شرح زیر می باشد:
- در زنان بین ۰.۵ تا ۱.۱ میلی‌گرم/دسی‌لیتر
- در مردان کراتین نرمال در آزمایش خون به ۰.۶ تا ۱.۲ میلی‌گرم/دسی‌لیتر
- سطح نرمال در افرادی که با یک کلیه زندگی می‌کنند برابر است با ۱.۸یا ۱.۹
دلایل سطوح بالای اوره خون
کاهش عملکرد کلیه:
کلیه های آسیب دیده ممکن است در دفع اوره از خون به درستی عمل نکنند، که منجر به افزایش سطح آن در خون می شود.
کم آبی بدن:
کم آبی بدن می تواند منجر به غلظت بیشتر اوره در خون شود.
رژیم غذایی پر پروتئین:
مصرف بیش از حد پروتئین می تواند منجر به افزایش سطح اوره خون شود.
خونریزی داخلی:
خونریزی داخلی می تواند باعث تجزیه سلول های بدن و در نتیجه افزایش سطح اوره خون شود.
دلایل سطوح بالای کراتینین خون
کاهش عملکرد کلیه:
مشابه اوره، سطوح بالای کراتینین خون اغلب نشان دهنده کاهش عملکرد کلیه ها است.
کاهش توده عضلانی:
کاهش توده عضلانی، به عنوان مثال در افراد مسن یا افرادی که تحرک کمی دارند، می تواند منجر به کاهش جزئی کراتینین خون شود. با این حال، در برخی موارد، کاهش ناگهانی توده عضلانی می تواند منجر به افزایش موقت کراتینین خون شود.
بیماری های کلیوی:
برخی از بیماری های خاص کلیه می توانند بر دفع کراتینین از خون تأثیر بگذارند و منجر به افزایش سطح آن شوند.
انسداد مجاری ادراری:
انسداد در مجاری ادراری می تواند مانع از دفع مناسب کراتینین از بدن شود و سطح آن را در خون افزایش دهد. اقدامات لازم در صورت غیرطبیعی بودن اوره و کراتینین خون اگر نتایج آزمایش خون نشان دهنده سطوح غیرطبیعی اوره خون و کراتینین باشد، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را برای تعیین علت زمینه ای تجویز کند. که شامل موارد ذیل می باشند:
- آزمایش مجدد خون؛ گاهی اوقات، سطوح غیرطبیعی ممکن است ناشی از اشتباه آزمایش خون قبلی باشد لذا توصیه می شود درصورت افزایش بیش از حد این موارد، مجددا آزمایش تکرار شود.
- آزمایش ادرار؛ آزمایش ادرار می تواند اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد کلیه ها و سایر عوامل مرتبط با اوره و کراتینین ارائه دهد.
- تصویربرداری از کلیه ها؛ سونوگرافی یا سی تی اسکن می تواند برای بررسی ساختار کلیه ها و جستجوی هرگونه ناهنجاری استفاده شود.
- بیوپسی کلیه؛ در برخی موارد، ممکن است برای تشخیص دقیق تر، نمونه کوچکی از بافت کلیه برای آزمایش برداشته شود. با توجه به علت زمینه ای، پزشک ممکن است درمان های مختلفی را برای سطوح غیرطبیعی اوره خون و کراتینین تجویز کند.
سایر موارد:
- سمیت دارویی (کلیوی ناشی از دارو)
- عفونت کلیه (پیلونفریت)
- گلومرولونفریت
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی؛ مانند تصلب شرایین یا نارسایی احتقانی قلب
- کم آبی
مشکلات کلیه از دلایل افزایش اوره و کراتینین خوندرمان افزایش اوره و کراتینین خون
دارو:
داروهایی برای کنترل فشار خون، دیابت یا سایر بیماری های زمینه ای که می توانند به کلیه ها آسیب برسانند.
تغییر در رژیم غذایی:
کاهش مصرف پروتئین، نمک و مایعات ممکن است برای کاهش سطوح اوره و کراتینین در خون لازم باشد.
دیالیز:
در صورت نارسایی کلیه، دیالیز می تواند برای تصفیه خون از مواد زائد مانند اوره و کراتینین استفاده شود.
پیشگیری از سطوح غیرطبیعی اوره و کراتینین
کنترل فشار خون:
فشار خون بالا می تواند به کلیه ها آسیب برساند، بنابراین کنترل آن برای حفظ سلامت کلیه ها بسیار مهم است.
کنترل دیابت:
دیابت می تواند به کلیه ها آسیب برساند، بنابراین کنترل قند خون برای افراد دیابتی بسیار مهم است.
مصرف رژیم غذایی سالم:
رژیم غذایی سالم که شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین کم چرب باشد، می تواند به حفظ سلامت کلیه ها کمک کند.
نوشیدن آب کافی:
نوشیدن آب کافی به دفع مواد زائد از بدن از طریق ادرار و حفظ عملکرد صحیح کلیه ها کمک می کند.
خودداری از مصرف بیش از حد داروها:
برخی از داروها می توانند به کلیه ها آسیب برسانند، بنابراین باید با احتیاط مصرف شوند.
آزمایش ادرار اوره و کراتینین خونسخن پایانی درباره اوره خون و کراتینین
اوره خون و کراتینین دو ماده زائد هستند که به طور طبیعی در بدن تولید می شوند. سطوح غیرطبیعی این مواد می تواند نشان دهنده مشکلات کلیوی یا سایر مشکلات سلامتی باشد. با انجام آزمایش خون می توان سطوح اوره خون و کراتینین را اندازه گیری کرد. اگر نتایج آزمایش خون شما غیرطبیعی باشد، پزشک برای تعیین علت و تجویز درمان مناسب، آزمایشات و بررسی های بیشتری را انجام خواهد داد. با رعایت نکاتی مانند کنترل فشار خون، دیابت، مصرف رژیم غذایی سالم و نوشیدن آب کافی می توان از سطوح غیرطبیعی اوره خون و کراتینین پیشگیری کرد.
گردآوری: بخش سلامتی سرپوش
- 10
- 4
