سرطان، نامی که می شناسیم و از آن واهمه داریم. مردم کشورمان در سال‌های اخیر بیش از همیشه از سرطان و غولی که از آن ساخته شده، شنیده‌اند و کنترل این موضوع به یکی از جدی‌ترین چالش‌های نظام سلامت کشور تبدیل شده است. آن‌گونه که آمارها می‌گویند میزان بروز سالیانه سرطان در جهان از ۱۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۲ میلادی به ۲۵ میلیون نفر سال ۲۰۳۰ خواهد رسید که بیش از ۷۰ درصد آن در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. بر این اساس در ایران سالیانه بیش از ۹۰ هزار نفر دچار سرطان می‌شوند که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، با هفتاد درصد افزایش، به ۱۵۵ هزار نفر خواهد رسید. از سویی میزان بروز سرطان در مردان ایرانی ۱۳۴ نفر و در زنان نیز ۱۲۸ نفر به ازای هر صد هزار نفر جمعیت است که کمتر از متوسط جهانی است، چراکه آمار متوسط جهانی در مردان ۲۰۵ و زنان ۱۶۵ نفر است. این آمارها به خوبی بیانگر این موضوع است که اقدام برای کنترل شیوع سرطان و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از ابتلا به آن از جمله ضرورت‌های روز جامعه ایرانی است. هرچند دستگاه‌های دولتی گام هایی در این حوزه برداشته‌اند، اما همچمان غول سرطان جامعه ایرانی را تهدید می کند.
تلاش برای پیشگیری از سرطان
ديروز چهارم فوریه در تقویم جهانی به نام روز سرطان نام‌گذاری شده است. روزی که در آن همگان تلاش می‌کنند هم آگاهی‌ها نسبت به این بیماری را دو چندان كنند و هم فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از ابتلا به آن را تسری دهند. طبق گزارش‌های جهانی، تغذیه نامناسب در کنار آلودگی‌های زیست محیطی، از مهمترین عوامل ابتلا به انواع سرطان‌ها به شمار می‌روند. دو موضوعی که در جامعه ایرانی و زندگی شهری، بسیار شایع است و همین موضوع موجب افزایش میزان ابتلا به سرطان در کشورمان شده است.بی‌توجهی به سلامت فردی و انجام چکاپ‌های دوره‌ای از دیگر موضوعاتی است که در افزایش ابتلا به سرطان دخیل است. از سویی بسیاری از عواملی از که به بروز سرطان در بدن افراد منجر می‌شوند و بدن را برای رشد غده‌های سرطان آماده می‌کنند، از طرف محققان شناسایی شده است. در نتیجه دوری از این عوامل می‌تواند وحشت تجربه این بیماری را از فرد دور سازد.کم تحرکی، مصرف سیگار و دخانیات، پیروی از رژیم غذایی چرب و افزایش وزن، استفاده از غذاهای آماده و بی‌توجهی به ورزش از مهمترین عوامل بروز سرطان درمیان ایرانی‌هاست. عوامل مرتبط در بروز سرطان به دو دسته اجتناب‌پذیر و اجتناب‌ناپذیر همچون عوامل ژنتیکی تقسیم می‌شوند و عوامل محیطی، تغذیه و سبک زندگی نیز جزو دسته نخست محسوب می شود که فرد، نقش اصلی در چگونگی به کار گرفتن آن ها دارد.بررسی‌ها نشان داده که اگر پرهیز از مصرف دخانیات، تغذیه سالم، استفاده کافی از میوه‌ها و سبزیجات، فعالیت بدنی مناسب و در نهایت رعایت سبک زندگی سالم در مردم فراگير شود، ۳۰ درصد از عوامل بروز سرطان‌ها از بین خواهد رفت که در جای خود رقم قابل توجهی است. با نگاهی به توصیه‌های پزشکی به نظر می‌رسد که اجرایی کردن راهکارهای پیشگیری از سرطان در زندگی فردی امری مشکل و دشوار نیست.
شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران
بررسی‌های اخیر وزارت بهداشت نشان داده که شایع‌ترین سرطان ها طبق آمار ۹۳ در بین مردان ایرانی معده و در بین زنان سرطان سینه است. سابقه فامیلی، مصرف هورمون در طولانی مدت، عدم شیردهی و عدم بارداری، افزایش وزن و کم تحرکی، دخانیات، الکل و در معرض اشعه بودن بیشترین عوامل در ایجاد این بیماری هستند.بر این اساس، سرطان پستان در جهان و ایران شایع است و خانم‌های مبتلا، به جهت فعالیت‌های اجتماعی، همسر بودن و مادر بودن باید از نظر سرطان پستان چکاپ شوند، وقتی بیماری در ابتدا تشخیص داده شود درمان موفقیت‌آمیزتر است. با تغییر شیوه زندگی، اصلاح عادات تغذیه‌ای، افزایش تحرک و ورزش،کاهش آلاینده‌ها و مواد افزودنی و کنترل وزن می‌توان از ابتلا به سرطان پستان پیشگیری کرد ضمن اینکه حاملگی به موقع و شیردهی کامل به نوزاد نیز از ابتلای مادر به این سرطان پیشگیری می کند. در کشورمان از هر ۱۰۰ هزار نفر حدود ۳۴ نفر مبتلا به سرطان پستان می‌شوند و در کشورهای اروپایی و آمریکایی این آمار بیشتر است و در کشورهای ژاپن و آسیای شرقی بروزاین بیماری کمتر از کشور ماست.
نشانه های سرطان ها چیست؟
بيشتر دردها دليل وجود سرطان نيستند اما می‌تواند آغازی برای ابتلا به آن باشد، از این رو مراجعه به دکتر و شناخت زودهنگام بیماری‌ها بسیار ضروری است. در بعضي‌ها يك باور فرهنگي وجود دارد كه تصور مي‌كنند سرطان بيماري لاعلاج است به همين خاطر لزومي نمي‌بينند كه براي درمان مراجعه كنند، در حالي كه حرف زدن در مورد مسائل نگران‌كننده نبايد باعث واكنش منفي از سوي افراد شود. نبايد اين حس به افراد القا شود كه بايد به دنبال هر نشانه كوچكي باشند. كاهش وزن بدون دليل می‌تواند یکی از علايم سرطان باشد. خيلي از خانم‌ها بدشان نمي‌آيد كه بدون هيچ سعي و تلاش وزن‌شان را پايين بياورند. اما كاهش وزن بي‌دليل (مثلا ۵ كيلو در ماه بدون بالا بردن فعاليت بدني يا رژيم غذايي) حتما بايد مورد چكاپ قرار گيرد. كاهش وزن بي‌دليل نشانه سرطان است مگر اين‌كه خلاف آن ثابت شود. همچنين مي‌تواند نشانه مشكل ديگري مثل پركاري تيروئيد نيز باشد. پزشك‌تان بايد آزمايشاتي براي چك كردن وضعيت تيروئيدتان انجام داده و سي‌تي‌اسكني از بقيه اندام‌هاي بدن هم تهيه كند. پزشك بايد تك‌تك احتمالات را بررسي كند. از سویی، نفخ كردن مي‌تواند يكي ديگر از علائم سرطان باشد كه خيلي از خانم‌ها به آن مبتلا هستند و البته مي‌تواند نشانه سرطان تخمدان باشد. ساير علائم سرطان تخمدان عبارتند ازدرد شكم يا لگن، احساس سيري زودرس (حتي وقتي هيچ غذايي نخورده‌ايد) و مشكلات ادرار. اگر اين نفخ كردن هر روز براي فرد اتفاق بيفتد و براي چند هفته فرد را آزار دهد، حتما بايد با پزشك‌تان مشورت كنيد. در اين شرايط پزشك آزمايش خون، سي‌تي‌اسكن و ساير آزمايشات لازم را براي شما انجام مي‌دهد. بيشتر خانم‌ها سعي مي‌كنند سينه‌هاي خود را از نظر احتمال وجود غده بررسي كنند. اما اين تنها نشانه براي سرطان سينه نيست. قرمز و ضخيم شدن پوست سينه مي‌تواند يك نشانه نادر و شديد سرطان سينه باشد، در ضمن سرطان سينه التهابي هم بايد مورد آزمايش قرار گيرد. اگر جوش يا دانه‌اي روي پوست سينه‌تان مشاهده كرديد كه بيشتر از يك هفته دوام پيدا كرد، حتما بايد به پزشك مراجعه كنيد. همچنين اگر ظاهر نوك سينه‌هاي‌تان تغيير كرد يا ترشحاتي غيرعادي مشاهده كرديد، به پزشك مراجعه كنيد. در واقع تغيير در وضعيت ظاهر سينه‌ها، نشانه بسيار نگران كننده‌اي است. علاوه بر این نشانه‌ها، می توان از خونريزي غيرعادي،تغييرات پوستي، بروز مشكل در بلع، وجود خون در مدفوع، درد شكم و افسردگي، سوءهاضمه، عفونت دهاني، تغيير در گره‌هاي لنفاوی، سرفه مداوم و ... به عنوان دیگر علائم آغاز سرطان احتمالی یاد کرد. یادمان نرود که در بسیاری از موراد، سرطان‌ها قابل کنترل و درمان است و اگر زود شناخته شود، غول سرطان به ذره ای کوچک تبدیل خواهد شد و کمتر سلامت جامعه را تهدید خواهد کرد.
- 31
- 2
