وبا چیست؟
وَبا، مرگامرگی یا کالِر یک عفونت در روده باریک است که از طریق آب توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می شود. اگر آب آلوده بنوشید یا ماهی نپخته یا صدف بخورید، این باکتری به بدنتان وارد می شود. وبا به بیماری اسهالی واگیرداری گفته میشود که نوعی باکتری بنام ویبریوکلرا عامل بوجود آمدن این بیماری است و اگر پیشگیری یا به موقع درمان نشود، امکان دارد که بسیار کشنده باشد.
در نقاط گرم و مرطوب، همچنین در تمام ماههای سال علی خصوص اردیبهشت تا آبان ماه ، بیماری وبا دیده می شود.
علائم وبا
اکثر اوقات بیماری وبا خفیف یا بدون علایم است، ولی گاهی اوقات هم شدید است. از هر ۱۰ نفر( ۱۰٪) تقریبا یک نفر به نوع شدید این بیماری مبتلا میشود که علائم آن اسهال آبکی زیاد، استفراغ و گرفتگی ساق پا است، مبتلا می شوند. افراد مبتلا به وبا، یااز دست دادن سریع مایعات بدن دچار کم آبی و شوک میشوند و اگر درمان نشوند، ممکن است پس از گذشت چند ساعت بمیرند. در مراحل اولیه، علائم این بیماری شامل موارد زیر میباشد :
- اسهال آبکی زیاد که گاهی وقت ها به آن “مدفوع آب برنجی” میگویند.
- استفراغ
- ضربان قلب تند
- از بین رفتن خاصیت ارتجاعی پوست
- غشاهای مخاطی خشک
- فشار خون پایین
- تشنگی
- گرفتگی عضلات
- بیقراری یا تحریک پذیری
نحوه ی ابتلای افراد به بیماری وبا
وقتی که فردی آب بنوشد یا غذای الوده به باکتری وبا را بخورد دچار این بیماری می شود. منبع آلودگی در اپیدمی، معمولاً مدفوع فرد آلوده است که باعث آلوده شدن آب و یا موادغذایی میشود. سرعت شیوع این بیماری در مناطق دارای تصفیهٔ نامناسب فاضلاب و آب آشامیدنی بسیار شایع است. این بیماری احتمالاً بطور مستقیم از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی شود. بنابراین، تماسِ گاه به گاه با فرد آلوده برای افراد سالم خطری بوجود نمی آورد.
تشخیص وبا
از روش های آزمایشگاهی که در تشخیص وبا مؤثر است می توان به آزمایش رنگ آمیزی گرم مدفوع( و مشاهده باکتری های میله ای گرم منفی)، آزمایش میکروسکوپی محیط تاریک و پی سی آر مدفوع اشاره کرد. توجه داشته باشید که درمان حتی باید پیش از شروع تشخیص صورت گیرد.
برانکاردهای وبا به برانکاردهایی گفته میشود که با وجود منافذ و سوراخ ها، بیماران می توانند مدفوع خود را درون سطل و دلوهایی مخصوص بریزند. این امر موجب ارزیابی مدفوعی می شود که از دست می رود و باید مایعات موردنیاز آن جایگزین شوند. احتمال ابتلا به وبا در جاهای کم تر صنعتی بیشتر است و در چنین مکان هایی باید به برخی از نشانه ها توجه شود که از آن ها می توان به خوردن غذای خوب نپخته و یا آب تصفیه نشده اشاره کرد.
چه مدت بعد از قرار گرفتن در معرض علائم ظاهر می شوند؟
در طی چند ساعت تا پنج روز ممکن است بعد از مصرف غذای آلوده یا آب آلوده، معمولاً علایم وبا در دو یا سه روز مشاهده شود.
راههای پیشگیری از وبا
برای پیشگیری از بیماری هایی که از طریق آب و موادغذایی نظیر بیماری های اسهالی و وبا در منزل، تفریحگاه ها، پارک ها و در حین مسافرت منتقل می شوند، باید به نکات بهداشتی زیر توجه کنید:
* برای پیشگیری از وبا نباید از یخ های قالبی و کارخانه ای غیر بهداشتی استفاده کنید، به علت این که مراحل تولید و عرضه در آب مصرفی احتمال آلودگی به میکروب وبا یا سایر میکروب ها وجود دارد.
* به منظور عدم ابتلا به وبا صرفا از بطری های آب معدنی یا آب جوشیده شده استفاده کنید. وقتی که می خواهید از بطری آب استفاده کنید مطمئن شوید که درب بطری پلمپ بوده و آلوده نیست.
* آب و غذای سالم و مطمئن را در هنگام سفر همراه خود داشته باشید یا از نوشیدنی ها و غذاهایی استفاده کنید که بسته بندی شده اند و با آب های مشکوک در رودخانه ها به هیچ وجه شنا نکنید.
* دستان خود را به منظور پیشگیری از ابتلا به وبا مدام با صابون و آب تمیز بشویید.
* مواد غذایی را به هیچ وجه از دست فروشان تهیه نکنید.
* تاجاییکه ممکن است در برطرف شدن خطر سرایت وبا، از مصرف سبزیجات، کاهو، کلم، خیار، گوجه فرنگی و ... بپرهیزید و آنرا در صورت لزوم ضدعفونی و مصرف کنید.
* سبزی و میوه هایی که نشسته اید یا ضدعفونی نکرده اید را در یخچال نگذارید. دستهای خود را قبل از خوردن و دست زدن به مواد غذایی با آب و صابون بخوبی بشوئید.
* پس از این که به دستشویی رفتید برای پیشگیری از وبا، دستهایتان را با آب و صابون بشوئید.
* علاوه بر رعایت بهداشت فردی از شنا کردن در رودخانه، استخر، نهر یا جوی های آلوده بپرهیزید.
* بیماری وبا درطول یک تا سه هفته( یعنی هنگامی که میکروب در مدفوع یافت میشود) مسری است.
* بعد از مشاهده ی اسهال که از علائم وباست، باید سریعا به مرکز بهداشتی و درمانی بروید.
* برای جلوگیری از ابتلا به بیماری وبا نباید گوشت و غذاهای دریایی خام یا خوب پخته نشده را بخورید. همچنین میوه و سبزیجات خام را نخورید مگر این که پوستشان کنده شود.
* از مصرف قرص های ضداسهال بدون تجویز پزشک به هر نحوی خودداری کنید به علت این که مصرف این داروها سبب میشود میکروب در روده فرصت بیشتری برای تکثیر و دفع سم پیدا کند و از این طریق بیماری تشدید شود.
* از آبِ بطری، آب جوشانده شده یا آبی که به واسطهٔ مواد شیمیایی ضدعفونی شده برای شستن ظروف، مسواک زدن ، شستن و تهیهٔ مواد غذایی یا تهیهٔ یخ استفاده کنید.
درمان وبا
نوشاندن آب و الکترولیت ها به بیمار، اولین مرحله برای درمان وبا به شمار می رود. در مرحله ی بعدی، باید به او آنتی بیوتیک بدهید تا از این طریق هم حجم مدفوع او کم شود و هم مدت بیماری اش کوتاه شود و همچنین مدت انتقال این بیماری را کوتاه و قطع کند. میزان شدت اسهال و وضع کم آبی بیمار برای نوشاندن آب و الکترولیت لازم است. دادن آب و الکترولیت خوراکی( ORS) در اسهال های خفیف و دهیدراتاسیون خفیف ( زیر ۵٪) کافی است و درصورت عدم تحمل بیمار میتوان از لعاب برنج( ۵۰ گرم در لیتر)، نوشابه با نمک و… استفاده کرد.
تزریق سرم باید به بیمارانی نظیر بیماران با دهیدراسیون شدید( که بیش از ۱۰٪ آب از دست داده اند؛ دارای چشم های کاملاً گود رفته، خواب آلوده ، فشار خون و نبض ضعیف) و همچنین بیمارانی که استفراغ دارند یا بیمارانی که در اغما هستند و همچنین بیماران دارای فلج روده صورت گیرد. از عوامل مهمی که در کاهش مدت و شدت وبا تاثیرگذار است، آنتی بیوتیک تتراسایکلین و داکسی سیکلین است.
عوارض وبا
وبا یک بیماری است که در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد. در موارد شدید، اگر مایعات و الکترولیت ها را سریعا از دست بدهید، حداقل بعد از دو یا سه ساعت میتواند باعث مرگ شما شود. حتی در موارد معمولی اگر درمان نشود، در کم تر از ۱۸ ساعت احتمال مرگ فرد در اثر کمبود آب بدن و شوک وجود دارد.
از جدی ترین عوارض وبا می توان به شوک و اسهال شدید اشاره کرد. با این حال، ممکن است باعث بروز مشکلات دیگری شود که عبارتند از:
> قند خون پائین
> کمبود پتاسیم
> نارسایی کلیه
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 18
- 3