دانستنی های دیابتی

دیابت در روزگار باستان نیز شناخته شده بود. برخی پزشکان دوران باستان،نشانه های آن را به خوبی توصیف و راه هایی برای درمان آن پیشنهاد کرده بودند.اولین سند به دست آمده درباره دیابت، پاپیروسی مربوط به ۱۵۵۲ سال پیش از میلاد است که در سال ۱۸۶۲ میلادی در شهر باستانی تبس در مصر به دست آمده است.در این پاپیروس،پزشکی مصری به شرح بیماری مرموزی پرداخته است که بیماران مبتلا به آن زیاد آب می نوشیدند و بیش از حد ادرار می کردند و آب بدن شان کم می شد و زودتر از بقیه مردم می مردند.

پزشکی یونانی به نام اریتوس (۳۰ تا ۹۰ پس از میلاد) علاوه بر پر ادراری، به نشانه های دیگری از دیابت، مانند تشنگی همیشگی و کاهش وزن اشاره و نام «دیابت» را به معنای گذر کردن یا جریان پیدا کردن استریال برای این بیماری انتخاب کرده است.

وی دیابت را پیامد آب شدن گوشت دست و پا و وارد شدن آن به ادرار می دانست.جالینوس(۲۰۱-۱۳۱ میلادی)پزشک سرشناس ارتش روم، بر این باور بود که این بیماری رازآلود از نارسایی کلیه ها پدید  می آید. تانزدیک دوهزار سال همه پزشکان چنین نظری را درست قلمداد می کردند.

دیابت نوع یک: این بیماری قبلا دیابت جوانی یا دیابت وابسته به انسولین نامیده می‌شد ولی این اصطلاحات هم اکنون، خیلی رایج نیستند.اصطلاح دیابت جوانی به این دلیل برچیده شده که این نوع دیابت،تقریبا در هرسنی(کودکی،نوجوانی و بزرگ سالی) دیده می شود.

استفاده از اصطلاح دیابت وابسته به انسولین نیز به این دلیل کمرنگ شده که فقط افراد مبتلا به این نوع دیابت،نیازمند تزریق انسولین نیستند، بلکه افراد مبتلا به دیابت نوع دو نیز در صورت پیشرفت بیماری،نیازمند انسولین هستند و از این نظر، این نوع دیابت نیز به نحوی وابسته به انسولین تلقی می شود.این نوع از دیابت به دو زیرگروه تقسیم می شود که عبارتند از:

نوع A:

بیشتر بیماران دیابتی به نوع یک مبتلا هستند که بر اثر تخریب خودایمنی سلول های بتا ایجاد  و منجر به کمبود انسولین می شود.

نوع B:

این دسته از بیماران دیابتی، فاقد نشانگرهای ایمنی هستند که بر تخریب خودایمنی سلول های بتا دلالت دارند.این بیماران از طریق مکانیسم های ناشناخته ای دچار کمبودانسولین می شوند و مستعد ابتلا به کتوایدوز دیابتی هستند.

درصد نسبتا کمی از بیماران  دیابتی نوع یک  در این گروه قرار می گیرند. در هرحال دیابت نوع یک، با سطوح پایین یا فقدان انسولین درونی همراه است.بنابراین تزریق انسولین به طور روزانه برای این دسته از بیماران، برای حفظ بقا ضروری است.

دیابت نوع دو:

دیابت نوع دو،شامل گروه ناهمگونی از اختلالات است که با درجات متفاوتی از مقاومت به انسولین،اختلال در ترشح انسولین و افزایش تولید گلوکزهمراه هستند.قبل از بروز دیابت نوع دو،دوره ای از تنظیم غیرطبیعی قندخون وجود دارد که طی آن گلوکز خون افزایش می یابد ولی این افزایش در حد ایجاد بیماری نیست.اگر این افزایش گلوکز در حالت ناشتا رخ دهد،به آن اختلال گلوکز(IFG) می گویند و اگر اختلال در گلوکز خون،به دنبال صرف غذا رخ دهد، اختلال تحمل گلوکز (IGT) نامیده می شود.

دیابت نوع دو، شایع ترین نوع دیابت است. به طوری که ۸۵ درصد چنین بیمارانی در کشورهای توسعه یافته و به میزان بالاتری در کشورهای در حال توسعه به این نوع دیابت مبتلا هستند.(اتحادیه بین المللی دیابت۲۰۰۵) دیابت نوع دو یا بی کفایتی انسولین با مقاومت انسولین همراه است ودر آن اگرچه بیمارنیازمند تزریق انسولین برای بقا نیست، ولی تزریق انسولین ممکن است برای کنترل گلوکز بالای خون به کار رود. دیابت نوع دو ،قبلا «دیابت با شروع در دوره بزرگ سالی»نامیده می شده است.

  دیابت حاملگی:

به حالتی گفته می شود که در آن بدن فرد مبتلا، به دلیل برخی  تغییرات متابولیکی ناشی از حاملگی، نمی تواند گلوکز را تحمل کند. اگرچه این حالت،ابتلا به دیابت در سال های بعد را به میزان ۳۰ تا ۶۰ درصد افزایش می دهد.این حالت در ۲ تا ۵ درصد کل حاملگی ها رخ می دهد  اما احتمال دارد در بعضی جوامع،تا ۱۴ درصد جمعیت به آن مبتلا شوند که این میزان برای بیماران دیابتی در دوران حاملگی تقریبا ۹۰درصد گزارش شده است.

دیابت ثانویه:

بیشتر بیماران دیابتی به دیابت نوع یک و دو مبتلا هستند و مبتلایان به دیگر انواع دیابت ها بسته به علل آن ها به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :دیابت ناشی از نقایص ژنتیکی عملکرد سلول های بتای لوزالمعده،نقایص ژنتیکی عملکرد انسولین،بیماری های بخش برون ریز لوزالمعده، اختلالات غدد درون ریز، داروها و مواد شیمیایی و عفونت ها.

سازمان جهانی بهداشت، چهارنوع دیابت را مشخص کرده است، دیابت نوع یک،نوع دو،نوع حاملگی و دیابت نوع ثانویه بر دیگر حالات(سازمان‌جهانی بهداشت ،۱۹۹۹)

دکتر شیلا یوسفی