ورم معدهورم معده چیست؟
گاستریت یا ورم معده اصطلاحی کلی محسوب می شود که برای التهاب های پوشش داخلی معده به کار می رود. این اختلال به دلایل متفاوتی بروز می کند که عموما به دنبال عفونت باکتری خاص و در نهایت زخم معده ایجاد می شود. البته دلایل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند که سبب بروز ناگهانی ورم معده شوند که به ورم معده حاد معروف هستند. این موارد به مرور زمان مزمن و پیشرونده خواهند شد. دربرخی از موارد ورم معده منجر به زخم و افزایش خطر ابتلا به سرطان معده می شود با این وجود بسیاری از افراد بیماری را جدی نمی گیرند درصورتی که با پیگیری به سرعت بهبود پیدا می کند.
معده پوشش محافظتی به نام مخاط دارد که از بافت آن دربرابر اسیدهای قوی این عضو محافظت می کند. زمانی که مخاط آسیب دیده یا ضعیف شود، ملتهب و درنهایت موجب ورم معده می شود. شایع ترین علت باکتریایی ورم معده به هلیکوباکترپیلوری مربوط است.
درباره ورم معدهانواع ورم معده:
گاستریت هلیکوباکترپیلوری:
همانطور که پیش از این هم اشاره شد گاستریت هلیکوباکتری به دنبال باکتری با همین نام ایجاد می شود که یکی از شایع ترین انواع گاستریت شناخته می شود. این نوع التهاب معده به دنبال عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری ایجاد و از نوع گاستریت های مزمن نیز به حساب می آید.
از این نوع التهاب معده می توان به عنوان مهمترین عامل زخم معده نیز نام برد. درصورت عدم درمان این باکتری، گاستریت تا آخر عمر ادامه پیدا می کند و ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد.
گاستروپاتی واکنشی:
زمانی که پوشش معده برای مدت طولانی با مواد تحریک کننده در تماس باشد گاستروپاتی واکنشی ایجاد می شود. برخی از داروهای مسکن از قبیل ضدالتهابی غیراستروئیدی، الکل. صفرا موارد تحریک کننده محسوب می شود. این نوع گاستریت مزمن است و می تواند موجب فرسایش شود. NSAID ها شایع‌ترین علت غیرعفونی زخم‌های گوارشی هستند که موجب خونریزی، انسداد یا سوراخ شدن معده و روده کوچک می شوند. درنتیجه این شرایط نیاز به درمان التهاب روده و معده وجود خواهد داشت.
گاستریت خودایمنی:
این اختلال زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی به پوشش سلول های سالم معده حمله کند. این بیماری خودایمنی و البته مزمن است که غالبا غیر فرسایشی عمل خواهد کرد. اختلالاتی نظیر هاشیموتو و دیابت نوع یک از جمله شایع ترین بیماری هایی هستند که می توانند گاستریت خودایمنی ایجاد کنند. بروز گاستریت خودایمنی با کمبود ویتامین B12 هم رابطه دارد.
گاستروپاتی فرسایشی حاد:
بعد از تماس با مواد تحریک کننده از قیبل NSAIDS، الکل یا کوکائین؛ گاستروپاتی فرسایشی حاد ممکن است ایجاد شود. نوعی از گاستروپاتی فرسایشی حاد به نام گاستریت استرسی هنگامی رخ می دهد که مشکلات سلامتی جدی مانند جراحات یا سوختگی‌های شدید، بیماری‌های بحرانی یا سپسیس پیوند خارجی باعث کاهش جریان خون به پوشش معده شود.
کاهش جریان خون منجر به از دست دادن عملکرد طبیعی مکانیسم های محافظتی معده خواهند شد که اجازه نمی دهد اسید معده با پوشش معده در تماس باشد درنهایت به آن آسیب بزند. در این نوع اختلال پوشش معده سریعا فرسوده شده و درنهایت زخم و خونریزی ایجاد می شود. خونریزی غالبا خفیف است اما ممکن است به سمت شدید شدن هم برود.
دلایل بروز ورم معده:
همانطور که پیش از این هم اشاره شد دلایل ایجاد ورم و التهاب معده را به موراد مختلفی نسبت می دهند، گاستریت می تواند به دنبال تحریک ناشی از مصرف زیاد الکل، بیماری‌هایی با استفراغ مزمن، استرس و عصبی شدن، مصرف برخی از داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن یا سایر داروهای ضدالتهابی و... ایجاد شود.
گاهی هم گاستریت به دنبال عفونت باکتریایی با هلیکوباکترپیلوری است.
رفلاکس صفرا از عوامل بروز التهاب معده می باشد، به طوری که صفرا از معده به مجرای خود برگشته و اختلال را ایجاد می کند.
از مهم ترین دلایل التهاب روده و معده می توان به عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌ها و مواردی ازاین‌دست اشاره کرد. درصورت عدم درمان این موارد خونریزی شدید ایجاد شده همچنین افزایش ریسک ابتلا به سرطان، جان فرد را به خطر می اندازد.
برخی بیماری ها می توانند گاستریت را تشدید کنند که شامل بیماری کرون و سارکوئیدوز می باشد.
افزایش سن می تواند خطر ابتلا به التهاب معده را افزایش دهد، زیرا پوشش معده این افراد با گذشت زمان نازک شده و درنهایت احتمال ابتلا به ورم معده نسبت به افراد جوان بیشتر می شود.
افرادی که به هلیکوباکترپیلوری یا اختلالات خودایمنی مبتلا می شوند ریسک ابتلا به ورم و التهاب معده را نیز بالا می برند.
علاوه بر این افراد مبتلا به ایدز یا عفونت‌های انگلی نیز بیشتر در معرض ابتلا به گاستریت هستند.
انواع ورم معدهعلائم ورم و التهاب معده:
نشانه های ناشی از ورم و التهاب معده می توانند در رصد و تشخیص بیماری توسط خود فرد یا پزشک کمک کننده باشند. از جمله مهمترین این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معده درد و شکم درد
- نفخ شکم
- سوءهاضمه
- سکسکه
- احساس سوزش در قسمت بالای شکم که با غذاخوردن تشدید می شود.
- گرفتگی و اسپاسم‌های دردناک در معده
- حالت تهوع
- استفراغ، خصوصا در برخی مواقع استفراغ خونی یا محتوی موادی قهوه‌ای‌رنگ
- مدفوع سیاه و قیری رنگ
- احساس پری در بالای شکم بعد از غذا خوردن
- گاهی اوقات به دلیل حس پر بودن و سنگینی در معده، باعث تنگی نفس می‌شود و باید راهکارهایی برای درمان ورم معده و تنگی نفس پیدا کرد.
- ورم دیواره معده و بی‌اشتهایی
- کاهش وزن بدون معنی
- آروغ زدن به دنبال عدم هضم غذا یا رفلاکس نیز از دیگر نشانه‌های التهاب معده محسوب می‌شود.
- باید توجه کرد که گاستریت همواره علائم و نشانه هایی را از خود بروز نمی دهد و ممکن است بیماری به صورت خاموش ادامه پیدا کند.
علائم ناشی از ورم معدهتشخیص ورم معده:
غالبا پزشک با شرح حال معمولی، پرسیدن علائم، سابقه خانوادگی و معاینه فیزیکی می تواند درباره علت بروز ورم معده احتمالاتی را بیان کند. از طرفی ممکن است آزمایشات تنفس، خون یا مدفوع برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری توصیه شوند.
آزمایشات زیر ممکن است در ادامه روند درمانی برای فرد تجویز شوند:
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی:
این دستگاه می تواند وجود التهاب در مری، معده و اثناعشر را بررسی کنند. پزشک از یک آندوسکوپ (یک لوله نازک بلند با یک دوربین متصل) برای مشاهده معده استفاده می کند، ممکن است حین این عمل یک نمونه کوچک یا بیوپسی هم از پوشش معده برداشته شود.
معاینه دستگاه گوارش فوقانی:
در طول انجام این فرآیند بیمار ماده ای گچی را بلعیده و سپس تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام می شود تا جزئیات بیشتر نمایش داده شوند.
آزمایش خون:
آزمایش خون مقدار آنتی بادی هایی که برعلیه هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شده اند را بررسی می کند.
نمونه گیری مدفوع:
این آزمایش می تواند عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا وجود خون را به راحتی تشخیص دهد. وجود خون ممکن است نشان دهنده خونریزی معده باشد.
آزمایش تنفس اوره:
در زمان آزمایش تنفس بیمار کپسول یا مایعی دارای اوره را می بلعد و سپس بازدم را در یک کیسه بادکنکی انجام می دهد باکتری هلیکوباکتر پیلوری اوره را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کند و وجود خود را به این وسیله نشان می‌دهد.
راه های تشخیصی ورم معدهچه افرادی بیشتر در معرض ورم معده هستند؟
خطر ابتلا به گاستریت یا ورم معده با افزایش سن بالا می رود، زیرا افراد مسن پوشش معده نازک تری دارند، همچنین گردش خون و متابولیسم در آنها کندتر و درنتیجه ترمیم مخاط آهسته تر صورت می گرد. این گروه افراد غالبا از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده می کنند که می تواند از دلایل ورم معده باشد.
حدود دو سوم افراد جهان به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستند، اما افراد مسن با احتمال بیشتری به هلیکوباکتر پیلوری یا اختلالات خود ایمنی مبتلا می شوند.
بیشتر زنانی که رد سنین بین ۴۵ تا ۶۴ سال هستند و بیشتر مردان بالاتر از ۶۵ سال به ورم معده مبتلا هستند.
برخی از کودکان به دنبال مصرف غذاهای تند و محرک به ورم معده مبتلا خواهند شد.
افرادی با مشکلات زیر معمولا بیشتر در معرض خطر گاستریت حاد هستند:
- افرادی که الکل می‌نوشند
- افرادی که جراحی‌های زیادی انجام داده‌اند
- مبتلایان به نارسایی کلیه مبتلایان به نارسایی کبد
- مبتلایان به نارسایی تنفسی
- مبتلایان به ایدز
- افراد سیگاری
همچنین موارد زیر نیز از علل عمده ابتلا به گاستریت حاد هستند:
- مصرف بیش از حد کافئین یا نوشیدنی‌های اسیدی
- اعتیاد به کوکائین
- استرس
- مسمومیت غذایی (گاستروانتریت باکتریایی)
- اختلالات خودایمنی، مانند کم خونی خطرناک، بیماری هاشیموتو و دیابت نوع ۱
- آسیب تروماتیک، سوختگی یا عفونت شدید
- رفلاکس صفرا
- رژیم غذایی کم‌فیبر
- مصرف زیاد غذای فرآوری شده
- عفونت‌های ویروسی و انگلی
- کاهش اسید معده می تواند بیماری هایی از قبیل آکلرهدریا، اختلالات خودایمنی، ورم معده، مشکلات پوستی مانند آکنه یا اگزما و کم خونی ایجاد کند، درنتیجه خطرناک خواهد بود.
درمان دارویی ورم معده:
ورم معده قابل درمان است حتی ترس از آن نیز برای همیشه به پایان می رسد. البته باید اشاره کرد که درمان ورم معده براساس علت ایجاد آن متفاوت است. برخی از داروها باکتری را از بین می برند این درحالی است که برخی دیگر علائم سوء هاضمه را کاهش خواهند داد. بسته به علائم و دلایل ورم معده پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
آنتی بیوتیک‌ها:
به جهت درمان عفونت باکتریایی ممکم است نیاز داشته باشید بیشتر از یک نوع آنتی بیوتیک استفاده کنید. پزشک غالبا گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری را با استفاده از آنتی بیوتیک درمان می کند.
آنتی اسیدها:
اسید معده را می توان با داروهای کربنات کلسیم کاهش داد. آنها می توانند التهاب و سوزش سردل را کاهش و تسکین دهند. برخی از آنتی اسیدا ممکن است منجر به اسهال یا یبوست شوند، پس اگر هریک از عوارض را مشاهده کردید باید با پزشک مشورت کنید.
مسدود کننده هیستامین:
سایمتیدین، رانیتیدین، فاموتیدین از جمله داروهای این دسته هستند که می توانند تولید اسیدمعده را کاهش دهند.
درمان دارویی ورم معدهمهارکنندههای پمپ پروتون:
امپرازول، لانسوپرازول و اسموپرازول منجر به کاهش اسید تولید شده توسط معده می شوند. این داروها توانایی درمان زخم معده و بیماری رفلاکس معده به مری را نیز دارند. با این وجود استفاده طولانی مدت از این داروها به خصوص با دوز بالا منجر به افزایش خطر شکستگی ستون فقرات، لگن و مچ دست و افزایش خطر نارسایی کلیوی، زوال عقل و کمبود مواد مغذی خواهد شد.
پروبیوتیک‌ها:
کامبوچا، ماست، کیمچی و کلم ترش از جمله پروبیوتیک هایی هستند که می توانند فلور گوارشی را بازسازی کرده و زخم معده را بهبود دهند. با این وجود هیچ مدرکی برای تاثیر آنها بر ترشح اسید معده وجود ندارد.
مکمل‌های غذایی:
برخی از انواع ورم های معده منجر به کاهش جذب آهن یا ویتامین B12 می شوند درنتیجه بدن با کمبود آنها مواجه می شود. درصورت مصرف مکمل‌ها برای جلوگیری از کمبود ویتامین باید با پزشک مشورت شود.
باید اشاره کرد که بیشتر موارد ابتلا به ورم معده با درمان، تغییر سبک زندگی و پرهیز از مصرف الکل یا استعمال دخانیات بهتر می شوند، از طرفی ورزش روزانه حداقل به مدت ۳۰ دقیقه می تواند اضافه وزن را کاهش داده و علائم نفخ و رفلاکس اسید را کمتر کند.
درمان خانگی ورم معده:
درمان با چای سبز و عسل:
براساس مطالعات انجام شده مصرف چای سبز همراه با عسل می تواند علائم ناراحت کننده معده را تاحد زیادی کاهش دهد، همچنین شیوع هلیکوباکترپیلوری را نیز بهبود می دهد.
درمان ورم معده با زنجبیل:
زنجبیل از جمله ترکیبات طبیعی و گیاهی است که برای درمان گاستریت از آن استفاده می شود. برای درمان گیاهی گاستریت می‌توان زنجبیل را به‌صورت دم‌نوش یا چای مصرف کرد. این ترکیب در تسکین درد معده و کاهش حالت تهوع موثر است.
درمان خانگی ورم معدهدرمان ورم دیواره معده با پاپایا:
پاپایا دارای آنتی اکسیدان زیادی است، البته پاپائین هم دارد که به هضم پروتئین های غذایی کمک خواهد کرد، از طرفی تشکیل گاز معده را نیز کاهش می دهد.
درمان ورم و التهاب معده با عسل و دارچین:
تاثیری که عسل بر کاهش علائم التهاب معده و تسکین درد می گذارد کاملا ثابت شده است. یکی از دم نوش های گیاهی تاثیرگذار بر درمان گاستریت؛ مصرف عسل و دارچین همزمان با همدیگر است. این ترکیب می تواند نفخ معده، درد و حالت تهوع را کاهش دهد.
عرقیات گیاهی برای ورم معده:
نعناع یا دم‌نوش‌های گیاهی مانند دم‌نوش لیمو می توانند برای درمان گاستریت مفید باشند. یکی دیگر از ترکیبات تاثیرگذار بر درمان التهاب معده آلوئه ورا است. این ترکیب خواص ضدالتهابی دارد که علائم آزاردهنده معده را کاهش می دهد و معده درد را نیز آرام می کند.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 15
- 3
