ژل‌های بهداشتی بانوان؛ مفید یا مضر؟

کاندیدیاز یا واژینیت کاندیدایی یکی از شایع ترین عفونت های زنانه به شمار می آید، طوری که اکثر خانم ها تا سن یائسگی بار ها آن را تجربه می کنند. این بیماری قارچی که با ترشحات سفید رنگ و پنیری شکل، خارش و التهاب ناحیه تناسلی همراه است معمولاً براثر افزایش رطوبت، گرما، تعریق، لباس های زیر تنگ و شلوار های چسبان ایجاد می شود.

در مسافرت ها نیز باتوجه به اینکه ناگزیر هستید ساعت های طولانی مدت در خودرو یا هواپیما و... بنشینید، میزان گرما و عرق کردن بالا می رود و رشد قارچ ها افزایش پیدا می کند. به همین علت است که بروز کاندیدیاز طی مسافرت بیشتر می شود، ولی جای نگرانی وجود ندارد چراکه می توانید با چند راه حل ساده از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. دکتر شیرین قاضی زاده احسایی، فوق تخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران شما را در این زمینه راهنمایی می کند.

این قارچ ریشه کن نمی شود!

کاندیدیاز نوعی قارچ است که در محیط، روی پوست، داخل حفره دهان، واژن ( مهبل) و... به وفور یافت می شود. به عبارتی این قارچ جزء فلور طبیعی و غیر بیماری زای بدن به شمار می آید. با این حال گاهی اوقات تحت شرایط خاص، میزان رشد آن افزایش پیدا می کند و باعث پیدایش بیماری می شود که در اینصورت نیاز به درمان وجود دارد ، ولی توجه داشته باشید که هیچگاه نمی توانیم این قارچ را بطور کامل از بین ببریم بلکه صرفا می توانیم از رشد بی رویه آن جلوگیری کنیم.

چه علائمی دارد؟

از آنجایی که این قارچ در وضعیت طبیعی در بدن یافت می شود، نمی توان کاندیدیاز را از روش کشت تشخیص داد، بلکه فقط از روی ویژگیهای ظاهری عفونت می توان به آن پی برد. کاندیدیاز معمولاً با خارش و سوزش شدید، ترشحات سفید رنگ، غلیظ و نسبتا خشک و پنیرمانند همراه است. در معاینات هم ترشحات، قرمزی و التهاب دستگاه تناسلی و درون واژن قابل مشاهده است. این بیماری در آقایان هم امکان دارد دیده شود، ولی احتمال آن بسیار کم است. از علائم آن در آقایان می توان به التهاب، قرمزی، سوزش، خارش و بعضا پوسته ریزی و ترشحات سفید رنگ از دستگاه تناسلی اشاره کرد.

عامل شماره ۱:دیابت و قند

یکی از عواملی که وضعیت را برای رشد این قارچ مهیا می کند، دیابت کنترل نشده است. البته مصرف زیاد مواد قندی به وسیله افراد غیر دیابتی نیز می تواند سبب افزایش میزان گلیکوژن( نوعی قند مرکب) واژن و رشد این قارچ شود، بدین ترتیب برای جلوگیری از این بیماری باید قند خون را تحت کنترل درآورد و از افراط در مصرف مواد قندی پرهیز کرد.

عامل شماره ۲:آنتی بیوتیک ها

مصرف آنتی بیوتیک ها هم می تواند باعث افزایش رشد قارچ در واژن شود. درواقع آنتی بیوتیک ها علاوه بر نابود کردن باکتری های مضر باعث نابودی باکتری های مفید نیز می شوند. این در حالیست که باکتری های مفید جلوی رشد بی رویه قارچ ها را می گیرند، بنابراین با مصرف آنتی بیوتیک، تعادل فلور میکروبی بدن به هم می خورد و قارچ ها فرصت رشد پیدا می کنند. پس اگر مستعد کاندیدیاز هستید و به هر علت باید آنتی بیوتیک مصرف کنید، بهتر است بطور همزمان از کرم ها یا شیاف های ضد قارچ واژن من جمله کلوتریمازول، میکونازول، نیستاتین و... استفاده کنید.

عامل شماره ۳:ضعف سیستم ایمنی

بیماری ها و دارو های تضعیف کننده سیستم ایمنی هم فرد را مستعد رشد قارچ می کنند، به عنوان مثال مبتلایان به بیماری های ویروسی شدید همراه با تب، مبتلایان به لوپوس و افردی که پیوند کلیه داشته اند و مجبورند از دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند کورتون استفاده کنند، بیشتر دچار کاندیدیاز می شوند.

عامل شماره ۴:قرص ضدبارداری

یکی دیگر از عواملی که رشد قارچ را زیاد می کند، مصرف قرص های ضدبارداری است، چون این دارو ها گلیکوژن واژن را افزایش می دهند ، بدین ترتیب خانم هایی که مستعد عفونت قارچی هستند بهتر است از سایر روش های جلوگیری استفاده کنند تا بیماری شان عود نکند.

عامل شماره ۵:Ph اسیدی

اسیدی بودن Ph واژن از سایر عوامل مستعدکننده رشد قارچ است. این قارچ معمولاً در نیمه دوم سیکل قاعدگی یعنی پیش از قاعدگی رشد می کند، درست وقتی که Ph بدن خانم ها اسیدی می شود. در این شرایط استفاده از ماده های قلیایی مانند جوش شیرین بسیار رقیق در ناحیه واژن می تواند جلوی عود بیماری را بگیرد. برای این منظور باید در یک بطری آب جوشیده ولرم به اندازه نوک قاشق چای خوری جوش شیرین بریزید.

این محلول را می توانید با استفاده از دوش های واژینال( موجود در داروخانه) مصرف کنید. البته اکثر دوش های واژینال همراه با بتادین به فروش می رسند. بتادین هم خود سبب از بین رفتن باکتری های مفید می شود و صرفا در شرایط خاصی باید از آن استفاده کرد؛ براین اساس بهتر است بتادین را مصرف نکنید و فقط محلول جوش شیرین را درون دوش واژینال بریزید. اگر بیماری تان شدید است هر شب می توانید از این محلول استفاده کنید. در موارد خفیف تر و عودکننده نیز هفته ای یک بار مصرف کفایت می کند.

عامل شماره ۶:گرما و رطوبت

از دیگر عوامل تشدیدکننده کاندیدیاز می توان به گرما و رطوبت اشاره کرد. درواقع خانم هایی که لباس های تنگ و چسبان می پوشند و فعالیت بدنی و تعریق بیش از حد دارند بیشتر به این بیماری دچار می شوند ، پس برای جلوگیری از ابتلا به آن باید از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان پرهیز کنید. اگر هم مجبور هستید در محیط کار شلوار بپوشید، باید از شلوار های پارچه ای و گشاد استفاده کنید، لباس زیرتان هم باید حتماً نخی باشد تا رطوب بدن را بگیرد، همینطور باید لباس زیر خود را حداقل یک تا دو بار در روز تعویض کنید.

استفاده از سشوار برای خشک کردن ناحیه تناسلی نیز برای برخی از افراد کمک کننده است. آقایان هم در صورت ابتلا به کاندیدیاز باید از لباس های نخی و گشاد استفاده کنند و ناحیه تناسلی شان را خشک نگه دارند، همچنین باید قندخون شان را تحت کنترل درآورند و در صورت علامت دار شدن از پماد های موضعی ضدقارچ استفاده کنند.

پروبیوتیک ها به کمک شما می آیند

مصرف ترکیبات پروبیوتیک به جلوگیری از ایجاد کاندیدیاز کمک می کند. این ترکیبات امروزه در بسیاری از محصولات بالاخص مواد لبنی بکار می روند ، البته مکمل های پروبیوتیک نیز در داروخانه ها موجود هستند و می توان در موارد شدید از آن ها بهره برد. این ترکیبات، تعادل میکروبی را به نفع باکتری های خوب تغییر داده و رشد قارچ ها را مهار می کنند.

قبل از مسافرت چه کار کنیم؟

در زمان مسافرت طولانی مدت سفارش می شود از نوار های بهداشتی روزانه استفاده کنید. این نوار ها بسیار نازک تر از نوار بهداشتی قاعدگی هستند و به خوبی رطوبت بدن را می گیرند، همچنین توصیه می شود قبل از سفر مصرف ترکیبات محرک مانند ادویه جات تند و مواد قندی را کاهش دهید و پیوسته ناحیه تناسلی را خشک نگه دارید. در صورتیکه هم حقیقتا مستعد بیماری کاندیدیاز هستید، می توانید برای پیشگیری قبل از سفر از ترکیبات دارویی مانند پماد یا شیاف ضدقارچ استفاده کنید.

ژل های بهداشتی بانوان؛ مفید یا مضر؟

ژل های مخصوص شست وشوی بانوان نیز به حفظ بهداشت ناحیه تناسلی کمک می کنند. افردی که زمینه کاندیدیاز دارند، می توانند انواع قلیایی این ژل ها را از داروخانه تهیه و مصرف کنند. فعلا شیاف های واژینال حاوی ترکیبات پروبیوتیک نیز در داروخانه موجود است. این شیاف ها در ابتدای واژن قرار داده می شوند و رشد قارچ را مهار می کنند.

دارو فقط با تجویز پزشک

دارو های ضدقارچ بهتر است با نظر پزشک مصرف شوند. ضدقارچ های خوراکی معمولاً از ترکیبات آزول بدست می آیند؛ من جمله فلوکونازول، ایتراکونازول و کتوکونازول. برخی از این ترکیبات مثل فلوکونازول در یک نوبت مصرف می شوند و برخی دیگر مانند ایتراکونازول و کتوکونازول باید روزی یک تا دو بار برای چند روز مصرف شوند، بدین ترتیب تمامی دارو ها احتیاط خاص خود را دارند و بعضی از آن ها در صورتیکه زیاد مصرف شوند روی کبد اثر می گذارند، البته غیراز آزول ها از ترکیبات نیستاتین هم می توان استفاده کرد. دارو های ضدقارچ موضعی مثل کلوتریمازول، میکونازول و... نیز بصورت پماد و شیاف موجود هستند.